Kwaśne deszcze

Kwaśne deszcze są potoczną nazwą całego zakresu zjawisk powstających w reakcji zanieczyszczeń powietrza z wodą, która następnie opada na ziemię w postaci deszczu, śniegu, gradu lub mgły. Ta ostatnia jest sprawcą smogów. Zanieczyszczenie powietrza występuje wówczas, gdy znajdują się w nim substancje (stałe, ciekłe lub gazowe), których stężenie jest większe niż w czystym (naturalnym) powietrzu atmosferycznym. Zanieczyszczenia mogą pochodzić ze źródeł naturalnych (wybuchy wulkanów, pożary lasów i stepów oraz pyły pochodzenia naturalnego - pyły kosmiczne, cząstki organiczne, bakterie i inne drobnoustroje, cząstki piasku i gleby unoszone przez wiatr oraz ozon), jak również ze źródeł sztucznych (energetyka, komunikacja, przemysł, rolnictwo i przeróbka odpadów). Udział poszczególnych sztucznych źródeł zanieczyszczających powietrze jest różny, w zależności od rozwoju gospodarczego danego kraju, regionu oraz od stosowanych metod ochrony przed zanieczyszczeniami. Najczęściej spotykane zanieczyszczenia gazowe to:
1. Tlenki siarki
2. Tlenki azotu
3. Tlenki węgla
4. Ozon
5. Węglowodory
6. Formaldehyd,
7. Akroleina
8. Azotan (V) nadtlenoacetylu

Wyżej wymienione gazy tworzą kwasy, łącząc się z kroplami wody znajdującymi się
w powietrzu (mokre przemieszczanie) lub też opadają na ziemię tworząc kwasy na drzewach, w wodzie i glebie. Suche przemieszczanie zanieczyszczeń występuje zazwyczaj w pobliżu źródeł, natomiast mokre może mieć miejsce w odległości ponad 1000 km od miejsca ich powstawania.

Kwaśne zanieczyszczenia powietrza są powodowane głównie przez cztery rodzaje gazów:
tlenki siarki - SxOy - głównie SO2, który wydobywa się w czasie spalania paliw kopalnych tj. węgla, ropy, gazu ziemnego, jak również z wód morskich, wulkanów i rozkładu materii organicznej. Zanieczyszczenia te głównie są spowodowane przez huty, koksownie i elektrownie węglowe;
tlenki azotu -NxOy lub NOx - około 50% z nich pochodzi ze źródeł naturalnych,W Europie - tylko 10 % jest pochodzenia naturalnego. 90% wytwarza się podczas wysokotemperaturowego spalania paliw kopalnych np. w elektrowniach węglowych, koksowniach i w transporcie;
węglowodory CxHy - pochodzące z silników spalinowych;
ozon O3 - stężenie ozonu przy powierzchni ziemi jest niewielkie, przy połączeniu z NOx, węglowodorami CxHy powiększa się, przez co staje się szkodliwe;

Wyżej wymienione gazy tworzą kwasy, łącząc się z kroplami wody znajdującymi się
w powietrzu (mokra depozycja) lub też opadają na ziemię tworząc kwasy na drzewach,
w wodzie i glebie. Sucha depozycja zanieczyszczeń występuje zazwyczaj w pobliżu ich źródeł, natomiast mokra depozycja może mieć miejsce w odległości ponad 1000 km od miejsca jej powstania. Kwaśne deszcze nie dość, że zanieczyszczają powietrze, to mają również szkodliwy wpływ na roślinność, zwierzęta a także na człowieka.

WPŁYW NA ROŚLINNOŚĆ

Kwaśne deszcze powodują obumieranie dużej ilości drzew, a także
niszczenie runa leśnego. Drzewa mają uszkodzone liście, co powoduje nadmierne parowanie wody i zakłócenia w procesie fotosyntezy - skutkiem czego jest ich mała odporność na warunki klimatyczne. Poza tym, kwaśne deszcze zakwaszają glebę, co przyczynia się do uaktywnienia glinu i kadmu, a także do nagromadzenia azotanów i siarczanów, w wyniku czego korzenie roślin mają zmniejszoną możliwość pobierania wapnia, magnezu i potasu (niezbędnychskładników odżywczych) , których na skutek wymywania ich przez kwaśne deszczewystępuje niedobór. Przez to korzenie zamierają, a roślina ginie. Przykładem tego jest żółknięcie i utrata igieł u świerka w Europie Środkowej.Po raz pierwszy zauważono zjawisko degradacji lasów pod koniec lat 70. w Bawarii; na początku lat 80. ok. 25% wszystkich lasów europejskich zostało uznanych za umiarkowanie lub poważnie uszkodzone.


WPŁYW NA ZBIORNIKI WODNE I ZWIERZĘTA

Kwaśne deszcze, a także inne kwaśne opady dostają się do jezior, rzek itp. zbiorników, powodując ich zakwaszenie i czyniąc je nie nadającymi siędla ludzi i zwierząt. Szkodliwe substancje do zbiorników mogą dostawać się w dwojaki sposób, tzn. bezpośrednio lub też są wymywane z sąsiednich terenów. Glin, który zostaje wymyty z gleby jest szczególnie niebezpiecznydla ryb, gdyż kumuluje się on w ich skrzelach uniemożliwiając oddychanie.

W ekosystemach słodkowodnych podłoże tworzą skały granitowe, które są wysoce odporne na wietrzenie, to też kwaśny deszcz nie jest neutralizowany w glebie, co powoduje wysokie zakwaszenie jezior oraz cieków. Ryby zwłaszcza pstrągi i łososie - przestają się rozmnażać i stopniową giną w kwaśnej wodzie. Skutki tego są widoczne np. w Szwecji, gdzie zostało wyeliminowanych wiele gatunków ryb w około 20 tysiącach jezior; Norwegii, gdzie
Kwas zatruł 165 tys. km2 jezior.


WPŁYW NA BUDOWLE I RÓŻNE MATERIAŁY


Kwaśne opady - szczególnie depozycja siarki - przyspieszają wietrzenie budowli zbudowanych z piaskowca czy wapienia. Poza tym zanieczyszczenia oddziaływują szkodliwie na tworzywa sztuczne, witraże, a nawet na metale, powodując ich korozję. Zniszczeniu ulegają obrazy, litografie i sitodruki w galeriach sztuki, muzeachi bibliotekach. Biblioteka Brytyjska wydała miliony funtów na nowe instalacje klimatyczne, aby zabezpieczyć zbiory przed szkodliwymi zanieczyszczeniami; wymiary pomnika Abrahama Lincolna stojącego nieopodal lotniska Waszyngtona od 1992 r.W ciągu 60 lat zmniejszyły się o 8 mm z każdej
strony.

WPŁYW ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA NA
ZDROWIE LUDZI

Smogi powstające przy dużym stężeniu SO2, CO2 i pyłu węglowego w wilgotnym powietrzu przyczyniają się do powstawania chorób układu oddechowego i układu krążenia, a nawet mogą prowadzić do śmierci. Kwaśne deszcze zakwaszają również wodę pitną, co powoduje wzrost w niej różnych metali ciężkich prowadzących do wielu chorób, tj.:
KADM - uszkadza układ wydalniczy
GLIN - uszkadza kości i mózg
OŁÓW - uszkadza układ nerwowy
Kwasy znajdujące się w wodzie pitnej niszczą również instalacje wodociągowe
tzn. powodują jej korozję, co z kolei łączy się z ogromnymi wydatkami na ten
cel. Kwaśne deszcze są problemem ogólnoświatowym. Niosą ze sobą wiele zniszczeń i mają wpływ na każdy aspekt naszego życia. Przyczyną ich tworze-
nia się jest głównie działalność człowieka i tylko on może powstrzymać ich ek-
spansję. Powinno stać się to w przyszłości jednym z głównych celów ludzi ży-
jących na Ziemi.

CO MOZNA ZROBIC ?

Problem zanieczyszczenia powietrza i zakwaszenia nie jest tylko problemem Polski .
Oczywistym rozwiazaniem jest zmniejszenie emisji zanieczyszczen powietrza przez zmniejszenie zuzycia paliw . Sa dwie glówne drogi prowadzace do tego celu : oszczedne gospodarowanie energia i innymi zasobami , a takze uzycie mozliwie najlepszej techniki spalania i oczyszczania . Ale jakosc powietrza w jednym kraju jest scisle uzalezniona od zanieczyszczen w innych krajach , dlatego tez niezbedna jest wspólpraca miedzynarodowa . Konieczne jest sprecyzowanie : jakie sa granice stezenia zanieczyszczen , których nie wolno przekroczyc , jesli chcemy zachowac zdrowe srodowisko w Europie . Zatem powinnismy dbac o powietrze , poniewaz jest ono naszym wspólnym dobrem .