Tajemnice różańca

Tajemice światła w czwartki
I-Chrzest Pana Jezusa w Jordanie
II-Wesele w Kanie Galilejskiej
III-Głoszenie Królestwa Bożego
IV-Przemienienie na górze Tabor
V-Ustanowienie Eucharystii

Tajemice radosne w poniedziałki, soboty
I - Zwiastowanie NMP
II - Nawiedzenie św. Elżbiety
III - Narodzenie Jezusa
IV - Ofiarowanie w świątyni
V - Znalezienie w świątyni

Tajemnice bolesne we wtorki i piątki
I - Modlitwa w Ogrójcu
II - Biczowanie
III - Cierniem ukoronowanie
IV - Droga Krzyżowa
V - Śmierć na Krzyżu

Tajemnice chwalebne się w środy i niedziele
I - Zmartwychwstanie Pana Jezusa
II - Wniebowstąpienie
III - Zesłanie Ducha Świętego
IV - Wniebowzięcie Maryi
V - Ukoronowanie Matki Bożej na Królową nieba i ziemi

Różaniec – Psałterz Najświętszej Maryi Panny

Czym jest różaniec i jego znaczenie
Różaniec to modlitwa Kościoła rzymsko-katolickiego. Nazwa „różaniec” pochodzi od łacińskiego słowa rosarium, co oznacza ogród różany. Ma ona odnosić się do tej modlitwy jako wieńca róż ofiarowanych Maryi. Jednak pierwotnie tego rodzaju modlitwa była znana pod nazwą Psałterza Najświętszej Maryi Panny, nawiązując tym samym do 150 Psalmów i skierowana była głównie do osób, które nie umiały czytać i odmawiać psalmów. W Piśmie Świętym nie znajdziemy wzmianki o różańcu, choć znaczna część tej modlitwy oparta jest na tekście biblijnym (Łk 1, 28. 45). Nazwa różaniec odnosi się też do przedmiotu, na którym odmawia się modlitwę różańcową. Są to połączone ze sobą za pomocą drucików, łańcuszków, sznurków paciorki, wykonane z drewna, tworzywa sztucznego, bądź też cennych kruszców, którego końce są ze sobą złączone. W dzisiejszych czasach rozpowszechnione są też inne formy różańca, jak np.: obrączki, bransoletki. Powszechnie nazwą różaniec określa się też nabożeństwo różańcowe, czyli wspólne odmawianie modlitwy różańcowej w kościele.

Historia różańca
Najstarsze źródła, pochodzące z IV i V wieku, wspominają, że ta modlitwa, choć w innej jeszcze formie, była odmawiana przez św. Pawła z Teb i św. Benedykta. W Europie pojawienie się różańca wiąże się natomiast z powrotem rycerzy z wypraw krzyżowych. Zainspirowani rytmiczną modlitwą ustną muzułmanów, buddystów i hindusów, opartą na powtórzeniach, które odmierzane były przy pomocy sznura z koralami, przełożyli to na grunt religijności katolickiej. Pomysł, by dedykować go Najświętszej Maryi Pannie, wynikał z rozwoju kultu maryjnego (Sobór Efeski, V w.) i usystematyzowaniu nauki na temat Maryi. Ustalono, że urodziła nie tylko człowieka, ale i Boga, stąd jej tytuł Theotokos – Matka Boga. Do Polski modlitwę różańcową sprowadził i rozpropagował św. Jacek Odrowąż, dominikanin. Wielu papieży i świętych odnalazło w różańcu autentyczną drogę uświęcenia, jak św. Ludwik Maria Grignion de Montfort, autor cennego dzieła o różańcu, czy bł. Bartłomiej Longo, którego życie oparte było na natchnieniu: „Kto szerzy różaniec, ten jest ocalony!”. Ten drugi, nazwany przez samego siebie „Brat Różaniec”, był inicjatorem modlitwy piętnastu sobót, odmawianej po dziś dzień. To on przyczynił się do propagowania Modlitwy Pompejańskiej, zwaną Nowenną nie do odparcia. Dzięki jego inicjatywie papież Leon XIII ustanowił październik miesiącem szczególnej modlitwy różańcowej. Sama Maryja zachęca do odmawiania różańca w swych licznych objawieniach: Lourdes 1858, Fatima 1917, przypominając o potędze i skuteczności tej modlitwy.

Znaczenie duchowe różańca
Różaniec jest modlitwą maryjną, bo modląc się, jednoczymy się w duchu świętych obcowania z Matką Bożą. Razem z Nią trwamy w obecności Bożej i kontemplujemy Jezusa Chrystusa, przez co różaniec nabiera charakteru chrystologicznego. Zatem Maryja jest naszą pośredniczką i przewodniczką wiary w tajemnice zbawienia. Jest niedoścignionym wzorem w kontemplacji Jezusa. „Różaniec – jak pisze bł. Bartłomiej Longo – jest równocześnie medytacją i prośbą. Wytrwałe błaganie zanoszone do Matki Bożej opiera się na ufności, że macierzyńskie wstawiennictwo wszystko może uzyskać od Serca Syna”. To uporczywe wołanie do Maryi, wyrażone przez wielokrotne powtarzanie modlitwy Zdrowaś Maryjo, jest odzwierciedleniem wołania dziecka: „mamo” i wyraża bezgraniczną ufność i miłość. Celem modlitwy różańcowej jest zatem rozważanie wydarzeń z życia, działalności, męki i chwały Jezusa i Maryi, połączone z powtarzaniem określonych modlitw. „Jeśli brak kontemplacji, różaniec upodabnia się do ciała bez duszy i zachodzi niebezpieczeństwo, że odmawianie stanie się bezmyślnym powtarzaniem formuł, oraz że będzie w sprzeczności z upomnieniem Chrystusa, który powiedział: Na modlitwie nie bądźcie gadatliwi jak poganie. Oni myślą, że przez wzgląd na swe wielomówstwo będą wysłuchani (Mt 6,7)” – pisze Paweł VI. Dlatego tak ważne jest, aby uzyskać pełnie, współistnienie ciała z duszą, modlitwy ustnej z myślną. Pomocą w tym ma być właśnie łańcuszek, różaniec.

Jak odmawiać różaniec?
Do odmawiania różańca używa się koronki. Należy przyjąć postawę skromną, a miejsce może być dowolne, tam, gdzie się znajdujemy. Zaczynając modlitwę różańcową, należy zwrócić się ku wizerunkowi Ukrzyżowanego, „który otwiera i zamyka samą drogę modlitwy” – na co zwraca uwagę św. Jan Paweł II.
Zgodnie z tradycją na rozpoczęcie i zakończenie modlitwy zaleca się ucałować krzyżyk. W tym miejscu jest też czas na wzbudzenie intencji, w jakiej chcemy się modlić. Istnieją różne sposoby rozpoczynania różańca, w zależności od praktyki duszpasterskiej danego regionu. Zazwyczaj rozpoczyna się wezwaniem zaczerpniętym z Psalmu 70: „Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu; Panie, pośpiesz ku ratunkowi memu”, albo wyznaniem wiary, czyli odmówieniem Credo. Następnie zwracamy się do Boga Ojca w modlitwie Ojcze Nasz. Odmawiając trzy razy Zdrowaś Maryjo, prosimy o przymnożenie nam wiary, nadziei i miłości. Modlitwy początkowe kończymy wychwalaniem Trójcy Św. w doksologii Chwała Ojcu.
Część zasadnicza różańca św. to pięć dziesiątek Zdrowaś Maryjo, gdzie każda z nich poprzedzona jest modlitwą Ojcze Nasz, a zakończona Chwała Ojcu. Przed każdą dziesiątką zapowiadamy tajemnice i proklamujemy słowo przybliżające nam daną tajemnicę. Dobrze jest, w tym miejscu, zrobić chwilę milczenia. Po każdej modlitwie Chwała Ojcu dodaje się akt strzelisty, różny, zależnie od zwyczaju, bądź tzw. modlitwę fatimską: „O mój Jezu, przebacz nam nasze grzechy, zachowaj nas od ognia piekielnego, zaprowadź wszystkie dusze do nieba i dopomóż szczególnie tym, którzy potrzebują Twojego miłosierdzia”.
Po odmówieniu całego różańca odmawiamy jeszcze Pod Twoją obronę.

Tajemnice różańca
Różaniec dzieli się na cztery części, tzw. tajemnice różańca, podczas których rozważa się wydarzenia z życia Jezusa Chrystusa. Są to tajemnice radosne, światła, bolesne i chwalebne.
Prekursorem tajemnic różańcowych jest teolog, kartuz – Henryk Egher de Kalcar (zm. 1408r.). Tym, który podzielił różaniec na dziesiątki i na tajemnice: radosne, bolesne i chwalebne, był papież Sykstus IV. W 1569 roku Pius V zatwierdził różaniec maryjny, którego forma nie uległa zmianie do XXI w., kiedy to św. Jan Paweł II wprowadził do rozważań różańcowych tajemnice światła. W Liście Apostolskim Rosarium Virginis Mariae, mając na uwadze fakt, że różaniec jest streszczeniem Ewangelii, wskazuje na brak w rozważanych tajemnicach wydarzeń z okresu publicznej działalności Jezusa. Stąd to rozszerzenie, które jest jedynie propozycją, a nie obowiązkiem. Propozycja ta została powszechnie przyjęta i praktykowana w Kościele katolickim. Dzięki tajemnicom różańcowym, wraz z Maryją, rozważa się całą historię zbawienia dokonaną w Jezusie Chrystusie, od jego poczęcia, aż do Wniebowstąpienia.

Część I – Tajemnice radosne
1. Zwiastowanie Najświętszej Maryi Pannie
2. Nawiedzenie św. Elżbiety
3. Narodzenie Pana Jezusa
4. Ofiarowanie Pana Jezusa w świątyni
5. Znalezienie Pana Jezusa w świątyni

Część II – Tajemnice światła
1. Chrzest Pana Jezusa w Jordanie
2. Cud w Kanie Galilejskiej (lub też: Objawienie się Pana Jezusa na weselu w Kanie)
3. Głoszenie Królestwa Bożego i wzywanie do nawrócenia
4. Przemienienie na górze Tabor (lub też Przemienienie się Pana Jezusa na Górze Tabor)
5. Ustanowienie Eucharystii będącej sakramentalnym wyrazem misterium paschalnego

Część III – Tajemnice bolesne
1. Modlitwa Pana Jezusa w Ogrójcu
2. Biczowanie Pana Jezusa
3. Cierniem ukoronowanie
4. Dźwiganie Krzyża
5. Ukrzyżowanie i śmierć Chrystusa

Część IV – Tajemnice chwalebne
1. Zmartwychwstanie Chrystusa
2. Wniebowstąpienie Chrystusa
3. Zesłanie Ducha Świętego
4. Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
5. Ukoronowanie Najświętszej Maryi Panny na Królową nieba i ziemi

Tajemnice te rozważamy w określone dni: poniedziałek, sobota – radosne; czwartek – światła; wtorek, piątek – bolesne; środa, niedziela – chwalebne.

Antropologiczny wymiar różańca
Modlitwa różańcowa poprzez przyglądanie się człowieczeństwu Chrystusa ukierunkowuje modlących się na istotę ich życia, i ze względu na swój kontemplacyjny charakter, daje możliwość odnalezienia obecności Boga we własnej historii. „Kontemplując Jego narodziny uczy się [człowiek – dopisek S.S.] sakralnego charakteru życia, patrząc na dom w Nazarecie poznaje pierwotną prawdę o rodzinie według planu Bożego, słuchając Nauczyciela w tajemnicach życia publicznego czerpie światło, by wejść do Królestwa Bożego, a idąc drogą na Kalwarię uczy się znaczenia zbawczego cierpienia. Wreszcie kontemplując Chrystusa i Jego Matkę w chwale, widzi cel, do którego każdy z nas jest wezwany, jeśli pozwoli się uzdrowić i przemienić przez Ducha Świętego. Można więc powiedzieć, że każda tajemnica różańca, stając się przedmiotem dobrej medytacji, rzuca światło na misterium człowieka” (św. Jan Paweł II).