Zagrożenia ekologiczne naszego regionu.

Najpoważniejszymi zagrożeniami jakie rysują nam się w perspektywie XXI wieku są zagrożenia ekologiczne, które mówiąc prościej są postępującymi na całym świecie procesami niszczenia naturalnego środowiska człowieka. Nie jest to zjawisko nowe, nasiliło się jednak i przybrało cechy globalne, od chwili opanowania energii jądrowej, a zwłaszcza serii wielkich wybuchów przeprowadzanych przez mocarstwa atomowe, głowic w latach 60-tych. Już wtedy zarysowała się groźba unicestwienia przyrody w jej obecnym kształcie, w przypadku totalnej wojny atomowej i wystąpienia po nie tzw. "zimy jądrowej", wielkich, niekorzystnych zmian klimatycznych na całym globie. Katastrofa w Czernobylu w 1986 r. uświadomiła nam, że i pokojowe wykorzystanie atomu mające wciąż wielu entuzjastów, może spowodować niszczące skutki nie znające granic. I oto do naszego języka codziennego wszedł na trwałe nowy, groźny termin: "Katastrofa ekologiczna". Może ona przybierać różne formy,dotyczyć wody, zwłaszcza mórz niszczonych przy awariach tankowców z ropą, powietrza - zatruwanego gazami przemysłowymi, ziemi zanieczyszczanej substancjami chemicznymi, odpadami poprodukcyjnymi i komunalnymi, śmieciami pochodzącymi z gospodarstw domowych. Krążenie wód i powietrza na naszym globie roznosi te szkodliwe substancje na ogromne odległości, badania wykrywają je zarówno na równiku jak i okolicach arktycznych, unosząc się w powietrzu niszczą normalny skład atmosfery, powoduje tzw. "dziurę ozonową".

Do zagrożeń ekologicznych jakie mogą zagrozić naszemu rejonowi możemy zaliczyć:
*rozprzestrzenianie się substancji toksycznych nie dających się biologicznie rozłożyć – chemicznych lub radioaktywnych(odpady i smieci),
*niszczenie lasów i zakwaszanie akwenów wodnych przez trucizny przemysłowe(kwasne deszcze)
*zanieczyszczenie górnych warstw atmosfery przez chlorofluorowęglowodory, które powodują uszkadzanie warstwy ozonu(dziura ozonowa) i na skutek tego wzrost przenikania szkodliwych promieni ultrafioletowych,
*efekt cieplarniany,
*środowisko jest także stale zanieczyszczane przez źródła emisji zaniczyszczeń takich jak:
· energetyka zawodowa i przemysłowa,

· kotłownie lokalne i paleniska domowe,

· popioły lotne,

· gazy spalinowe samochodów,

· pyły cementowe,
· pyły metalurgiczne,
*Poza tym istnieje stałe skażanie powietrza przez inne pierwiastki i związki chemiczne oraz zapylenie, a także katastrofalny przyrost ilości śmieci. Szczegółowe problemy to zagłada lasów i doprowadzanie do masowego, przyśpieszonego wymierania gatunków,
*Kolejnym zagrożeniem jakie wystepuje na terenie naszego województwa i nie tylko są coraz powszechniejsze okna wytwarzane z polichlorku winylu. Tak się składa, ze do wytwarzania takich okien używa się toksycznych związków metali ciężkich, głównie ołowiu i kadmu. Równie trujących substancji (m.in. kobaltu,tytanu) używa się do nadawania takim oknom atrakcyjnych barw. Przecież wielu z nas posiada takie okna nie zdając sobie sprawy jakie to może nieść konsekwencje np. podczas pożaru gdy z okien zaczną wydzielać się trujące i dławiące gazy,
*Innym zagorżeniem dla naszego najblizszego otoczenia są licznie wystepujące kopalnie węgla w naszym województwie. Wydobyciu węgla towarzyszy emisja metanu do atmosfery. Nikt nie mierzy ilości tego gazu uwolnionego z pokładów węgla. Nadzieję należy wiązać z przemysłowym odgazowaniem śląskich kopalń.
Kopalnie powoduja zatem wydzieleanie się związków węgla do atmosfery i co za tym idzie powodują efekt cieplarniany. Dlatego też aby zapobiegać temu zjawisku sadzi się na terenach należących do takich zakładów drzewa, które w części pochłaniają wydzielany do atmosfery dwutlenek węgla.
*Zanieczyszczenia atmosfery pochodzące z energetycznego wykorzystania węgla;
-Niewątpliwie obecnie największym zagrożeniem dla środowiska jest dwutlenek siarki. Przyjmuje się, że ponad 50% emisji dwutlenku siarki stanowi wynik spalania węgla w elektrowniach, elektrociepłowniach oraz sektorze komunalno - bytowym. Duża ilość związku siarki, głównie SO2, emitowana do atmosfery z urządzeń energetycznych wynika z używania paliw bez ich uszlachetniania oraz zbyt słabej kontroli procesów spalania. Przekroczenie dopuszczalnych stężeń SO2 w powietrzu może powodować bardzo poważne skutki zdrowotne, szczególnie długotrwałe. Łączne oddziaływanie ekspozycji na SO2 i pyły powoduje zwiększenie częstotliwości występowania różnego rodzaju przewlekłych chorób układu oddechowego, co zostało potwierdzone w licznych badaniach epidemiologicznych.
-Zanieczyszczenia pyłowe stanowią jedno z największych zagrożeń zdrowia na skutek mechanicznego drażnienia błon śluzowych, spojówek i skóry oraz na skutek oddziaływania związków zaadsorbowanych na pyłach. Źródłem utrzymującej się nadal dużej emisji pyłków na terenie województwa śląskiego jest nie zadawalający jeszcze stan urządzeń odpylających pracujących w przemyśle, z których znaczna część eksploatowana jest dłużej niż 10 lat. Na najdrobniejszych cząsteczkach pyłu asocjowana jest większość obecnych w powietrzu wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych i ich pochodnych, których silny, niekorzystny efekt biologiczny na organizmy żywe został udokumentowany w licznych badaniach.

-Wszechobecną substancją zanieczyszczającą środowisko we współczesnym świecie o intensywnym rozwoju energii jest tlenek węgla. Głównym źródłem tlenku węgla jest niepełne spalanie paliw, szczególnie węgla. Groźba zatruć tym związkiem oraz długofalowe, niekorzystne efekty wdychania powietrza zanieczyszczonego tlenkiem węgla będą istnieć dopóty, dopóki nasza cywilizacja będzie wykorzystywała węgle jako paliwo oraz jako materiał wyjściowy do różnorodnych procesów technologicznych. Tlenek węgla jest szczególnie groźny, gdyż pozbawiony jest zapachu, koloru i smaku, jest przy tym nie drażniący, łatwo miesza się z powietrzem, a jego działanie toksyczne jest wyjątkowo niebezpieczne.
-W przeciwieństwie do SO2 emisja tlenku węgla do atmosfery jest przede wszystkim wynikiem spalania węgla i koksu w niewielkich źródłach sektora komunalno-bytowego oraz spalania paliw ciekłych w silnikach spalinowych. Głównym przemysłowym źródłem CO są huty surowcowe w metalurgii żelaza oraz cementownie. Ograniczenie tej emisji jest bardzo trudne i musi być związane z eliminacją palenisk węglowych oraz z regulacją silników i wprowadzeniem do eksploatacji wyłącznie pojazdów samochodowych z dopalaczami katalitycznymi. Znacznie mniejsza od trzech wymienionych zanieczyszczeń jest emisja tlenków azotu. Emisja ta może być jednak bardzo uciążliwa, gdyż związki te są według opinii licznych toksykologów bardziej szkodliwe aniżeli SO2, co znajduje odbicie w obowiązujących normach zanieczyszczeń atmosfery. Przyjmuje się, że znaczenie tlenków azotu jako zanieczyszczenia atmosfery w skali kraju jest co najmniej tego samego rzędu, co znaczenie SO2.
-Podwyższony poziom metali ciężkich, w tym tych o wysokim stopniu szkodliwości- to jest ołowiu i kadmu, notowany jest w wybranych regionach woj. śląskiego systematycznie od kilkunastu lat. Pomijając lokalne źródła skażenia, za zanieczyszczenie środowiska metalami ciężkimi zasadniczo odpowiedzialne są procesy spalania paliw naturalnych, a zwłaszcza węgla kamiennego, a także procesy spalania w silnikach benzynowych.

Zagrożenia te są spowodowane nadmierna koncentracją przemysłu urbanizacji i gęstości zaludnienia.Przemysł zlokalizowany na terenie województwa charakteryzuje się niekorzystną strukturą gałęziową,ciągle jeszcze dominuje przestarzały przemysł surowcowy.Infrastruktura komunalana regionu była stale zaniedbywana, a jej obecny stan jest przyczyna dodatkowego obciążenia środowiska.Choć zagrożeń eklogicznych jest naprawde dużo to w Polsce powstają programy, które zajmują się eliminowaniem ich w ramach programu restrukturyzacji gospodarki województwa.

Program ochrony środowiska stanowi szansę dla województwa śląskiego ze względu na potencjonalnie duże pole do działań inwestycyjnych, usługowych i badawczych. Dużą szansę dla województwa jest witalność przyrody i jej niezwykła lokalna zdolność adaptacyjna i odtworzeniowa. Obok terenów skrajnie zdegradowanych w województwie śląskim występują obszary bogatej i ekspansywnej przyrody. Jako zasadę realizacji polityki ochrony środowiska przyjęto ekorozwój, zachowujący w sposób trwały walory i zasoby środowiska, oraz czynną ochronę środowiska. Realizacja ekorozwoju następuje poprzez egzekwowanie wymagań środowiska w każdej dziedzinie działalności społeczno-gospodarczej oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa i zapewnienie udziału społeczeństwa w procesach decyzyjnych związanych z ochroną środowiska i jego zasobów.

Sprawami priorytetowymi polityki ochrony środowiska w nadchodzących latach będą:
-eliminacja nadmiernego zanieczyszczenia powietrza,
-zagospodarowanie odpadów nagromadzonych na składowiskach i minimalizacja wytwarzania odpadów i
-unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych,
-uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w gminach i w przemyśle,
-restrukturyzacja produkcji rolnej, zwiększenie lesistości oraz objęcie ochroną wszystkich wartości przyrodniczych.
Hierarchia ważności zadań wiąże się z oceną ryzyka powodowanego przez poszczególne czynniki karzące środowisko, ograniczeniem możliwości rozwojowych wynikających ze skali zagrożenia, oszacowaniem strat oraz przesłanek strategii globalnych. W realizacji polityki ochrony środowiska będą wykorzystane jako strategie pomocnicze:
-restrukturyzacja gospodarki
-program poszanowania energii i surowców
-rewitalizacja przyrody

Jako podstawową przesłankę polityki ekologicznej na najbliższe lata przyjęto konieczność zminimalizowania ryzyka wpływu skażonego środowiska na zdrowie mieszkańców województwa. Priorytetem pierwszoplanowym jest ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem, bowiem współcześnie dostępne wyniki oceny ryzyka wskazują, że jakość powietrza ma dominujący wpływ na występowanie chorób środowiskowych, zwiększa ryzyko zachorowań na nowotwory i powoduje największe straty w przyrodzie oraz infrastrukturze materialnej województwa. Zakłada się, że równolegle z budową urządzeń ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem w gospodarce województwa będzie realizowana jakościowa przebudowa technologii, zmierzająca do:
-uruchomienia produkcji i zastosowania częstych paliw
-wykorzystania metanu z pokładów węgla na cele energetyczne
-przebudowy kotłów węglowych na opalanie gazem lub olejem opałowym oraz wdrożenie nowych technik i
-technologii spalania paliw stałych
-zagospodarowania ciepła odpadowego i przebudowy elektrowni do skojarzonej produkcji ciepła i energii elektrycznej
-przebudowy przemysłu surowcowego na podstawie czystych surowców i technologii wytwarzania
-sukcesywnego eliminowania małych niskosprawnych kotłowni węglowych i kotłów średniej mocy obsługujących lokalne sieci ciepłownicze i włączania tych sieci do systemów zasilania ze źródeł wysokociepłych
-rozwój transportu publicznego opartego na Kolejowym Ruchu Regionalnym oraz systemu linii tramwajowych i autobusowych
-budowy dróg obwodowych wokół aglomeracji i obwodnic miejskich

Program przewiduje zrealizowanie nowej strategii pozwoleń na korzystanie ze środowiska, polegającej na stopniowym zmniejszaniu wartości emisji dopuszczalnych w taki sposób, aby w kolejnych latach całkowita emisja zanieczyszczeń z terenu województwa była zgodna z ustaleniami przyjętymi w protokołach międzynarodowych. W odniesieniu do poszczególnych gałęzi przemysłu program ekologicznej przebudowy gospodarki, skutkujący zmniejszeniem zanieczyszczenia powietrza, zmierza do:
*likwidacji w starych hutach wielkich pieców i pieców martenowskich, baterii koksownicz niskokomorowych systemu ubijanego, żeliwiaków oraz kotłów energetycznych o sprawności poniżej 60 % .W naszej Częstochowskiej hucie znajduja się właśnie takie piece.
*stopniowej likwidacji starych technologii w produkcji cynku i ołowiu, wprowadzanie nowoczesnych
*technologii w produkcji surowcowej i w przetwórstwie, wraz z technikami odpylania i redukcji zanieczyszczeń gazowych
*likwidacji przestarzałych koksowni i przebudowy trzech z nich na wysokokomorowe o światowym standardzie technicznym budowy instalacji do odsiarczania spalin oraz do obniżania emisji tlenków azotu metodami pierwotnymi poprzez instalację palników niskoemisyjnych oraz automatyzację procesów spalania paliw w kotłach energetycznych
*hermetyzacja procesów produkcji w przemyśle chemicznym
*zmiany funkcji części zakładów górniczych

Program ochrony środowiska przed odpadami obejmuje działania zmierzające do przymuszenia podmiotów decyzjami administracyjnymi do wdrożenia programów minimalizacji produkcji odpadów poprzez:
*recyrkulację materiałów w przemysłowych procesach technologicznych oraz w gospodarce komunalnej
*poprzez selekcjowanie u źródła ich powstawania oraz wydzielenie odpadów uciążliwych i niebezpiecznych
*ponowne zużycie materiałów, zwłaszcza opakowań
*promowanie technologii, z których odpady są materiałami biorozkładalnymi, oraz programów zmierzających do zachowania bilansu masy biologicznej w obiegu przyrody

Gospodarowownie odpadami komunalnymi będzie akceptowane wyłącznie jako rozwiązania kompleksowe. Podstawową technologią w tym sektorze będzie wstępna selekcja odpadów w źródle ich powstawania i kierowania poszczególnych strumieni odpadów do utylizacji lub ponownego użycia. Jako zasadę przyjęto eliminowanie materiału biologicznego z odpadów w celu umożliwienia zwrócenia tego materiału do obiegu przyrody. Materiały odpadowe, które mogą być ponownie użyte lub wykorzystane jako surowiec w procesach technologicznych, powinny być wydzielane u źródła materiałów, jako papier, szkło, metale i tworzywa sztuczne.
Odpady, mające wystarczającą wartość kaloryczną przy spalaniu, mogą być wykorzystywane jako paliwo w spalarniach śmieci pod warunkiem wydzielania z nich składu tworzyw sztucznych oraz odpadów niebezpiecznych, które w wysokich temperaturach uwalniają toksyny. Gospodarowanie odpadami przemysłowymi powinno zmierzać do minimalizowania ich produkcji na każdym etapie procesu technologicznego poprzez ponowne użycie jako surowca. Na składowanie odpadów będą udzielane zgody tylko wówczas, gdy brakuje technologii utylizacji. Uporządkowanie gospodarki odpadami przemysłowymi będzie miało decydujący wpływ na jakość powietrza w miejscowościach przylegających do składowisk. Ochrona przyrody oraz gospodarka rolna i leśna w województwie śląskim ma kluczowe znaczenie w kształtowaniu warunków życia i zapewnieniu przetrwania żywych zasobów przyrody.

Sposoby ograniczenia głównych zanieczyszczeń do atmosfery
W poszukiwaniu dróg ograniczenia głównych substancji toksycznych do atmosfery w woj. śląskim należy uwzględnić fakt, iż podstawowymi ich emitorami są indywidualne i komunalne źródła ciepła. Istotny postęp w ograniczeniu emisji może być dokonany poprzez stworzenie systemu elektrociepłowni obejmujących duże obszary aglomeracji śląskiej, co jest przedsięwzięciem odległym w realizacji, oraz poprzez wprowadzenie możliwie czystych nośników energii. Wprowadzenie paliwa bezdymnego do użytkowania w gospodarstwach indywidualnych, którego funkcję mogą spełnić np. niskoemisyjne brykiety węglowe, mogłoby być doraźnym sposobem ograniczenia nadmiernej emisji obserwowanej przede wszystkim w naszym rejonie w sezonie grzewczym. Technologia produkcji wspomnianego paliwa, produkowanego na bazie węgli kamiennych, opracowana została opracowana przez IChPW w Zabrzu. Paliwo takie otrzymuje się poprzez odgazowanie węgla, w czasie którego węgiel uwalnia się od składników powodujących dym oraz znaczenie zmniejsza się ilość związków siarki. Według wstępnych badań paliwo to o wyższej efektowności cieplnej od węgla i wprowadzenie go nie wymaga zmian infrastruktury ciepłowniczej odbiorców indywidualnych, co jest elementem w prognozowaniu kosztów ekonomicznych. Według wstępnych badań paliwo to o wyższej efektowności cieplnej od węgla i wprowadzenie go nie wymaga zmian infrastruktury ciepłowniczej odbiorców indywidualnych, co jest elementem w prognozowaniu kosztów ekonomicznych. Ze względu na to, że za emisję około 50% SO2 odpowiedzialne są przede wszystkim procesy spalania węgla w elektrowniach i elektrociepłowniach zawodowych, sprawą pierwszorzędnej wagi byłoby ograniczenie tej właśnie emisji. Najważniejszą przeszkodę stanowi ogromna ilość powstających spalin, co wymaga budowania dużych, kosztownych instalacji do oczyszczania spalin. Nie rozwiązane jest również w tym przypadku zagadnienie składowania i wykorzystania odpadów, będących produktami wiązania SO2 i innych toksycznych związków. Dlatego też konieczne jest ingerowanie w sam proces spalania poprzez zastosowanie takiej technologii, w której proces ten byłby dobrze kontrolowany.

Jedank aby zrealizować założenia programu restrukuryzaji środowiska należy przeznaczyć na ten cel ogromne sumy pieniędzy, jakich Poska nie posiada. Po przystąpieniu Polski do Uni Eurpejskiej powstało wiele organizacji zajmujących się ochroną środowiska.Na ten cel dostaliśmy z Unijnych funduszy 3,5 mld euro z Części Środowiskowej i 645 mld euro z Sektorowego Programu Operacyjnego Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej(co nas bardzo ratujeJ).Piniądze te według Ministerstwa Środowiska zostaną przeznaczone na najważniejsze cele takie jak : oczyszczenie ściekow i kanalizacji, na zwiększenie dostępności wody pitnej, na poprawe jakości powietrza, na wsparcie gospodarki odpadami komunalnymi, na realizacje obszarów poprzemysłowych, jednak sprawą priorytetową jest ochrona środkowiska na obszarach zanieczyszczonyc.

Wydaje mi się jednak, że wielu zagrożeń moglibyśmy uniknąć dbając o to sami i nie wydając na to miliardów euro.Ostatnio w regionie częstochowy odbyła się akcja sprzątania świata i która miała w nas wyrobić nawyki i zachowania, by nie wyrzucać śmieci w lasach czy innych miejscach których nie pwinniśmy zaśmiecać, by nieczystościsortować i pozbywac się ich tylko w miejscach do tego przeznaczonych.
By przyczynić się także do ochrony środowiska,powinniśmy wyrobić w sobie zachowania ekologiczne:powinniśmy oszczędzać prąd, papier, wodę, produkty spożywcze kupować w opakowaniach wielokrotnego użytku, takich króre będzie dało się jeszcze przetworzyć.Powinniśmy dbać o to co nas otacza sami,bo powinno nam to służyć jeszcze przez wiele lat, a nikt za nas tego nie zrobi.