GRECJA W DOBIE KULTUR MINOJSKIEJ I MYKEŃSKIEJ
1. WARUNKI NATURALNE I ZAJĘCIA GREKÓW
Pdn-wsch Europa, morze Śródziemne, Płw.Bałkański -Grecja właściwa; także wyspy Morza Egejskiego - tereny górzyste, poprzecinane dolinami; klimat śródziemnomorski (gorące lata i łagodne zimy); rolnictwo (zboże, drzewa oliwkowe, winorośl); hodowla (owce, kozy), rybołówstwo; handel (morski, kabotaż-żegluga przybrzeżna); mało bogactw naturalnych (brakuje miedzi i cyny, dużo jest srebra i żelaza, na pewno jest glinka ceramiczna)
2. ROZKWIT KULTURY KRETEŃSKIEJ (MINOJSKA)
Nie można powiedzieć, jakie ludy zasiedliły Kretę? Jaki był ustrój? Nie odczytano pisma linearnego typu A! Nazwa pochodzi od mitycznego króla Krety - Minosa. Rozkwit państwa określany jest za czasów Minosa, czyli od ok.3000 do 1500r. p.n.e. tzw. kultura pałacowa. Pałac w Knossos wyposażony w instalację wodno-kanalizacyjną, mnóstwo malowideł (rozwój malarstwa), wysoki poziom ceramiki. Kreta była bogatym państwem, położonym na szlakach handlowych. Kreteńczycy nie podbijali innych kultur, więc można określić ich mianem spokojnych. Ok.1500r. p.n.e. zostali podbici przez Achajów.
3. KULTURA ACHAJSKA (MYKEŃSKA)
Achajowie byli idoeropejczykami. Przybyli z północy i osiedlili się na płw. Peloponeski. Centrum Achajów stały się Mykeny. Ok 3000 do 2000r. p.n.e. podbili Peloponez. Pismem, którym się posługiwali, linearne typu B, zostało odczytane w 1953r. Stworzyli monarchię, na czele, którym stał król, będącym wodzem.
Kulturę mykeńską charakteryzowało nastawienie wojenne. Budowano grobowce kopułowe (grób Agamemnona), tworzyli umocnienia wokół miast (Lwia Brama). Przejedli sztukę obróbki ceramiki od Kreteńczyków. Ok.2000 do 1000 podbijają ich Dorowie i nastają "ciemne wieki". SPARTA<--DOROWNIE --> ATENY
TYPY GRECKICH POLIS
Polis były to swoiste państwa-miasta, utworzone dzięki górzystym terenom, które hamowały roznoszenie się wszelakich wieści, ludności.
Typy systemów: monarchia (jeden władca), oligarchia (wąska grupa sprawująca władzę), tyrania (władza w ręku jednej osoby), demokracja (władza ludu).
Cechy polis: życie toczy się publicznie, jedne miejsce spotkań (Agora), wykształciła się grupa demagogów (mówców, którzy potrafili kierować tłumem), znali sztukę oracji - sztuka przemawiania!
USTRÓJ SPARTY
1. STRUKTURA SPOŁECZNA W SPARCIE
2. USTRÓJ SPARTY
Sparta - Lakonia (Dorowie)
Struktura społeczna:
Spartanie - pełne prawa posiadali wszyscy obywatele, posiadający ziemię, lecz niepracujący na swej ziemi. Uczestniczyli w życiu politycznym, gotowi do służby wojskowej, tworzyli najmniej liczną grupę. W wieku 7 lat, do osiągnięcia 30 roku życia byli zabierani do koszar, taki człowiek mył się raz na rok. Musieli się ożenić po ukończeniu 30 lat, nie dziedziczyli ziem.
Helioci - najliczniejsza grupa społeczna, nieposiadająca praw. Uprawiali ziemię, należącą do Spartanów, 50% plonów musieli im oddawać, byli własnością państwa.
Periojkowie - mają oni wolność osobistą, mogli decydować o miejscu pobytu i wychowania. Zajmowali się handlem, nie posiadali wpływów na losy państwa. W czasie zagrożenia stawali się siłą lekkozbrojną.
Ustrój Sparty - monarchia, na czele stoi dwóch królów z dwóch dynastii, jeden dowodził w wojnie, drugi pozostawał i rządził. Posiadali pewien zakres władzy sądowej, decydowali o spadkach i testamentach.
Geruzja - rada starszych składała się z 28 gerontów. Była to arystokracja po 60., mają doświadczenie, posiadają wiedzę, wspierają dowodzeniem armii, zajmują się religią oraz doradztwem króla.
Apella - zgromadzenie ludowe spartianów, na którym wybierali urzędników, decydują o sprawach państwa poprzez głosowanie (za i przeciw).
Zbierali się raz w roku, głosowali krzycząc!
Eforzy - było ich pięciu, urzędnicy wybierani na rok, kierowali państwem, nadzorowali podatki, wykonywali polecenia appeli i geruzji.
ROZWÓJ DEMOKRACJI ATEŃSKIEJ
1. KSZTAŁTOWANIE DEMOKRACJI ATEŃSKIEJ.
2. ZASADY DEMOKRACJI W ATENACH.
Ateny posiadały własny port, Pireus, z którym łączyły Długie Mury. Posiadały niewielkie złoża srebra, miedzi. Miasto bogate! W okresie archaicznym władzę sprawowała oligarchia (arystokracja). Gromadziła się w Areopagach, najwyższy urząd to archont.
621 r. p.n.e. - Archont Dragon wprowadza surowe prawa: wysokie kary (za długi można było stracić wolność)
519 r. p.n.e. - Archont Solon likwiduje drugie prawo Dragona, wykupuje Ateńczyków zadłużonych. Ustanawia podział społeczności na 4 grupy, określanych według posiadanych ilości zboża, oliwy i wina. Dwie najbogatsze grupy stanowiły jazdę w wojsku i mogły ubiegać się o urzędy, zaś dwie pozostałe tworzyły pieszych w armii. Reformy są przyczyną wojny w Atenach, po której do władzy dochodzi Pizyshrat, wprowadzając tyranie!
508/507 r. p.n.e. - Władzę sprawuje Klejstenes, który wprowadza reformy: obywatelem staje się mężczyzna w wieku 18 lat, zostaje wprowadzony nowy podział administracyjny na demy (gminy i osady). Połączył w skupisko, 10 fyli, spośród których wybierano urzędników.
Eklezja - zgromadzanie ludowe - zebranie wszystkich obywateli, decydujących o losach państwa. Wybierali urzędników, każdy miał wolność słowa, i aby zachęcić do przybywania na zgromadzenia wypłacano diety.
Rada pięciuset - kontrolowali urzędników, przygotowywali projekty ustaw.
Sąd skorupkowy - (wprowadzenie zasady ostracyzmu) wykluczali obywateli zagrażających Atenom ze wspólnoty. Skazany po wykluczeniu nie tracił praw oraz majątku.
Urząd 10 strategów - jeden z każdej fyli.
V w. p.n.e. - Perykles przyczynia się do pełnego rozwoju Aten poprzez wprowadzenie definicji - obywatela Aten - rodzice musieli być Ateńczykami, i oczywiście gość musiał mieć 18 lat
Zgromadzenie ludowe - Zbierano się kilkadziesiąt razy w roku, maksymalnie 8-10tys. (obywateli było 3-4 razy więcej). Nadal obowiązywały diety, decydowano o: pokoju i wojnie, o wysyłaniu poselstw, budowie, ustalało prawo i podatki, wybierało sędziów i urzędników, nadawano obywatelstwa.
Rada pięciuset - po 50. z każdej fyli, obradowało nieustannie, codziennie zbierali się podzieleni na 10 grup. Był to organ doradczy. Posiadali klucze do świątyń, do skarbnicy. Kontrolowali wydatki oraz urzędników. Przygotowywali uchwały, kontrolowali decyzje eklezji.
Urzędnicy - wybierani lub losowani na rok. Urzędy sprawowano kolegialnie, (co najmniej po dwóch na urząd). Nadzorowali wykonywanie praw eklezji i rady 5500.
Perykles wprowadza pensje dla urzędników.
WIELKA KOLONIZACJA
1. PRZYCZYNY I PRZEBIEG WIELKIEJ KOLONIZACJI
2. PRZYCZYNY I PRZEBIEG WOJEN GREKÓW Z PERSAMI W V w. P.N.E
3. WOJNA PELOPONESKA
Ad. 1.
Brak ziem; wzrost demograficzny Grecji; poszukiwanie złóż surowców naturalnych; możliwość rozładowania konfliktów społecznych (wojny) biorą się z braku ziem; pojawiają się nowe indywidualności polityczne (młodzi politycy).
VIII w. p.n.e. - rozpoczęcie kolonizacji, od wybrzeży Morza Czarnego po Płw. Iberyjski. Ateny, Sparta, Korynt podejmują się kolonizacji. Na Sycylii założone zostały Syrakuzy, na Płw. Apenińskim Neapol, Marsylia i W Płn. Afryce - Cyrena.
Skutki kolonizacji: większe dochody dla polis macierzystych; powiększenie swojego terytorium; upowszechnienie kultury, języka i ustrojów; dostęp do surowców; rozwój handlu; rozwój techniki; poznanie basenu Morza Śródziemnego.
Ad. 2.
VI w. p.n.e. - zaczynają się podboje Persów, których celem jest ukierunkowanie swoich terenów na zachód. Jednoczą plemiona perskie i irańskie.
Persja podzielona jest na satrapie (okręgi), na czele, której stoi Satrapa. Sprawuje władzę nieograniczoną, podlega tylko królowi. Persowie narzucają koloniom greckim w Azji Mniejszej płacenie podatków.
499r. p.n.e. - wybucha powstanie antyperskie, w Milenie
492r. p.n.e. - rozpoczęcie wyprawy perskiej. Persji wkraczają przez Trację do Macedonii, zajmują ją, a następnie ruszają w kierunku Aten.
490r. p.n.e. - wybucha bitwa pod Maratonem. Armią grecką dowodzi Vilittierdes. Bitwa wygrana prze Greków.
486r. p.n.e. - umiera król perski Dariusz, a władzę przejmuje Kserkses. Nie rezygnuje z wypraw.
481r. p.n.e. - powstaje związek helleński, jest to związek miast greckich zawiązany przeciwko Persom.
480r. p.n.e. - bitwa pod Termopilami, w której Grekami dowodził król Sparty Leonidas. Grecy przegrywają te bitwę. W tym samy roku dochodzi do bitwy morskiej pod Saleminą. Flota grecka, prowadzona, przez Teniskoklesa, pokonuje flotę grecką. Po tej bitwie część Persów opuszcza Grecję.
478r. p.n.e. - bitwa pod Platejami, w której Grecy ponownie pokonują Persów
478r. p.n.e. - powstaje Ateński Związek Morski, celem, którego jest walka z Persami. Najważniejszą rolę spełniają Ateny, bowiem zbierają i przetrzymują pieniądze, decydują o armii.
449r. p.n.e. - zostaje podpisany pokój z Persją, po którym kończą się 50-sięcio letnie walki z Persami.
ad.3. Przyczyna wojny peloponeskiej jest wzrost potęgi Aten. Heliada dzieli się na zwolenników i przeciwników Aten.
431 - 404r. p.n.e. - dochodzi do wojny peloponeskiej, która się toczy o hegemonie w państwie, wojna toczy się między Spartą i Atenami. Pustoszenie Attyki przez wojska spartańskie. Mieszkańcy uciekają do Aten, co powoduję nadmiar ludności w Atenach oraz rozpieszczenie się wielu chorób i zaraz. W tym czasie wojska peloponeskie niszczyły Peloponez.
405r. p.n.e. - Przegrana Aten, nie wiem gdzie, powoduje kapitulacje Aten i podpisanie takich warunków: zburzenie Wielkich Murów; ograniczenie Aten do 20 okręgów; zmienienie ustroju, czyli zlikwidowanie demokracji; wprowadzono rządy 30 tyranów. Wojna powoduje upadek Aten i znaczny wzrost potęgi Sparty!!!!
PODBOJE ALEKSANDRA WIELKIEGO
1. CHARAKTERYSTYKA MACEDONII ZA CZASÓW FILIPA II
2. PODBOJE ALEKSANDRA WIELKIEGO
3. KULTURA HELLENISTYCZNA I JEJ ZNACZNIE
Macedonia położona była na północy Grecji, ze stolicą w Pella. Podległa Tebom, zajęta przez Persów. Nieznane są początki Macedonii oraz pochodzenie ludności, uważa się, że były to plemiona Greckie i Trackie.
ok. V w. p.n.e. - uniezależniła się od Persów, rozpoczęła budować własne państwo.
359r. p.n.e. - władzę w Macedonii obejmuje Filip II. Buduje on potęgę Macedonii: dzieli państwo na okręgi; reformuje armie - pobór do wojska, wzorce greckie i perskie; zabezpiecza granice przed najazdami plemion trackich itp.; podporządkowywuje sobie kolonie greckie na wybrzeżach macedońskich. Celem Filipa II było podbicie Grecji.
339r. p.n.e. - bitwa pod Cheroneą, w której Macedonia pokonuje Ateny, po tym zwycięstwie może przystąpić do podboju Persji.
336r. p.n.e. - (ad.2.) tworzy się Związek Koryncki (poza Spartą). W trakcie przygotowań do podboju Persji, Filip II został zamordowany.
Władzę obejmuje Aleksander Macedoński zwany Wielkim.
335r. p.n.e. - wybucha bunt który musi stłumić
334r. p.n.e. - wyprawa na Persów. Wojska przekraczają cieśninę Hellespont, następnie odbywa się bitwa pod Granikeim. Zajmuje Azję Mniejszą, rusza w kierunku Syrii, Palestyny i Egiptu.
333r. p.n.e. - bitwa pod Issos, gdzie Persowie próbują zaskoczyć Aleksandra, lecz ten i tak wygrywa.
332r. p.n.e. - Podbita Palestyna i Egipt
331r. p.n.e. - bitwa pod Gaugamelą
329-317r. p.n.e. - podbija Babilonię i wędruję w stronę Indii. Przemęczone wojsko powraca do Indii.
323r. p.n.e. - (ad.3.)niespodziewana śmierć Aleksandra Wielkiego! Ta data wyznacza epokę hellenistyczną, która spowodowała rozpad wielkiego państwa, podzielonego między dowódców Aleksandra.
III w. p.n.e. - jest okresem wojen, które przyczyniły się do podziału imperium na trzy główne monarchie - Egipt rządzony przez dynastię Ptolemeuszów, Syrię - rządzoną przez dynastię Seleucydów oraz Macedonię władaną przez Antygonidów. Wobec postępującego świata hellenistycznego poszczególne kraje padały kolejno ofiarą silniejszych sąsiadów. Podboje Aleksandra rozpowszechniły w krajach azjatyckich kulturę grecką oraz język, jednak rządy władców hellenistycznych odpowiadały bardziej tradycją orientalnym. Otaczali się oni niesamowitym przepychem, a swoją władzę ugruntowywali na licznych urzędach, kapłanach oraz wielkich armiach. Wielu z nich, tak jak Aleksander, uznawało się za Bogów, wykorzystując cześć jaką wschodnie kraje oddawały władcą. Model ten był więc skrajnie odległy od tradycji obywatelskiej, samorządowej ukształtowanej w greckich polis.
KULTURA STAROŻYTNYCH GREKÓW
1. RZEŹBA I CERAMIKA - rzeźba - wykonywana z brązu i marmuru; przedstawiała postacie bogów, później ludzi w ruchu ("Dyskobol"); postacie były przedstawiane nago; na twarzach odzwierciedlano uczucia; ozdabiano nimi świątynie (ateński Panteon - Fidiasza); naczynia - przedstawiano na nich zwierzęta, rośliny i ludzkie postacie; często malowano całe popularne mity; naczynia tworzone w dwóch stylach: czranofigurowy i czerwonofigurowym.
2. ARCHITEKTURA - zachowane ślady wskazują, że znano już w VIw. p.n.e. typ świątyni podłużnej, istniał typ świątyni z przedsionkiem. Pojawiła się również cegła na kamiennym obramowaniu. Tradycyjne budownictwo zachowuję formę dekoracyjną. Decydującym momentem dla całego dalszego rozwoju architektury greckiej jest wykształcenie się dwóch odrębnych porządków: doryckiego i jońskiego. Porządek: dorycki, joński, koryncki.
3. FILOZOFIA - (z grek. umiłowanie mądrości) jest to nauka o miejscu człowieka świecie i jego poglądach na świat. V i IV w. p.n.e. to rozkwit filozofii. Kierunki filozoficzne: epikureizm - postawa wyzywającego, pogardliwego, odrzucenia ideałów i autorytetów, uznawanych w dużej grupie; epikureizm - szczęście jest to doznanie przyjemności i brak cierpienia; stoicyzm - to postawa życiowa, polegająca na zachowaniu spokoju i opanowaniu w trudnych sytuacjach.
4. TEATR W GRECJI - powstał z uroczystości religijnych ku czci Dionizosa. W VI w. p.n.e. chór uczestniczący w obrzędach wyłonił z siebie Koryfeusza (przewodnika w chórze), następnie ujawnili się aktorzy. Pierwszego aktora wprowadził Tepis, w tym czasie ukształtowała się forma literacka zwana dramatem oraz zaczęto budować teatry. W ciągu wieku teatr uległ przeobrażeniu z teatru objazdowego (VI w. p.n.e.) przez teatr klasyczny (V w. p.n.e.), teatr hellenistyczny i teatr grecko-rzymski.
4. LITERATURA - grecka rozwijał się od VII w. p.n.e. do II w. n.e. Przez cały czas zmieniając tendencję i tematykę. Jako najważniejszy twórców można wymienić: Homer (Iliada i Odyseja), Herodot (narracja historyczna), Platon (filozofia), Sofokles (dramat), Safona (liryka miłosna), Ezop (bajki).
MITY I RELIGIA - w Grecji religia była politeistyczna, oraz panował antropomorfizm, czyli przypisywanie bogom cech ludzkim. Grecy wierzyli jeszcze w demony.
5. SPORT - Igrzyska Olimpijskie po raz pierwszy odbyły się w 776r. p.n.e. ku czci boga Zeusa. Odbywały się co cztery lata, a na czas igrzysk ogłaszano pokój. Igrzyska trwały pięć dni: 1 dzień - składano uroczyście przysięgę uczciwej walki i sędziowania. W drugim dniu odbywały się zawody chłopców. Trzeci i czwarty dzień mężczyźni toczyli boje w pięcioboju (bieg krótki, rzut dyskiem i oszczepem, skok w dal, zapasy, wyścigi rydwanów). Piąty dzień był zakończeniem igrzysk, nagrodzeniem zwycięzców wieńcem laurowym z gaju oliwnego Zeusa oraz wypisywano ich imiona na listę zwycięzców. W 1896 reaktywowano ideę igrzysk.
WARUNKI NATURALNE RZYMU.
1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I ROZMIESZCZENIE PLEMION.
2. PRZYCZYNY PODBOJÓW I ORGANIZACJA IMPERIUM.
3. ZNACZENIE LEGIONÓW RZYMSKICH.
Ad. 1
Rzym położony w pd. Europie, nieopodal Morza Śródziemnego na Płw. Apenińskim. Było teren górzysty, ale nie przeszkadzał w założeniu państwa. Tereny zamieszkiwały takie ludy: Idalikowie - Indoeuropejczycy (środkowo-południowa część Włoch); Ekraskowie - nie znamy ich pochodzenia, zamieszkiwali północną część Włoch. Byli pośrednikami pomiędzy Grekami a Fenicjanami, przekazywali kulturę, wierzenia, umiejętności, znali alfabet, ustrojem był federacja państw-miast.
753r. p.n.e. - legendarny początek Rzymu!!!
Na początku Rzym i Italia była monarchią, od pierwszego króla Romulusa do Takwiniusza Pysznego, który zakończył panowanie w 509r. p.n.e. Każdy z nich wnosił coś do Rzymu. T.Pyszny osusza bagna:)
509r. p.n.e. - data zapoczątkowania republiki. Italikowie systematycznie podbijają Płw. Apeniński (IV - III w. p.n.e. zajmują cały półwysep). Przyczynami podbicia były takie czynniki: poszukiwanie złóż i surowców naturalnych; poszukiwanie nowych terenów pod uprawę; poszerzenie dostępu do morza; chęć zdobycia łupów; ambicje dowódców, którzy pragnęli osiągnąć zwycięstwo, odbyć triumfalną uroczystość jaką był wjazd do Rzymu; wzmocnienie bogactw państwa. Na nowo zdobytych terenach wprowadzano nową organizację: tworzono obszary, na których ludność podbita przyjmowała język, kulturę, organizację rzymską, niektórzy mieszkańcy otrzymywali obywatelstwo Rzymu (ograniczone); zakładali kolonie, które powstawały w ważnych punktach strategicznych, zachowywały samorząd, ale były związane z Rzymem sojuszem; Rzymianie toczyli wokół siebie sprzymierzeńców, czyli obszary na których ludność zachowywała język, kulturę, obyczaje (np. Grecja)
PODBOJE RZYMU
1. POCZĄTEK PODBOJÓW RZYMU.
2. WOJNY PUNICKIE.
814r. p.n.e. - zostaje założona przez Fenicjan Kartagina. Jest to ówczesne centrum handlowe Morza Śródziemnego. Zajmuje część Sycylii.
270-275r. p.n.e. - wojny pomiędzy Rzymem a Talentem, wtem się zrodziło powiedzenie "pyrrusowe zwycięstwo", czyli nie warte, ciągnące ze sobą dużo strat.
Wojny punickie, czyli wojny z Kartaginą.
264-241r. p.n.e. - I wojna unicka, którą przyczyną był spór o Sycylię.
260r. p.n.e. - bitwa w Myle, zwycięstwo Rzymu. Żeby pokonać Kartaginę Rzym ulepsza flotę. W tym czasie Kartagina wycofuję się z Sycylii i płaci kontrybucję.
218-201r. p.n.e. - II wojna punicka. Na czele wojsk Kartaginy staje Hannibal jest wodzem. Przez Pireneje, płn. część Francji wkracza od północy do Italii.
216r. p.n.e. - bitwa pod Kannami, Rzymianie przegrywają tę bitwę posiadając 2 razy więcej armii. Po tej bitwie wojna trwa przez następne pięć lat, wtem Hannibal zwraca się do Kartaginy o pomoc, która zapodaje wojskiem na czele, którego stoi Hazdrubal. Wojska Hazdrubala zostają rozbite na terenie Hiszpanii. Hannibal opuszcza Płw. Apeniński i batalia przenosi się na tereny Kartaginy.
202r. p.n.e. - bitwa pod Zamą, gdzie zwycięża Rzym. Zostają podpisane traktat pokojowy: Kartagina wycofuje się ze wszystkich europejskich kolonii, pozostają jej tylko tereny w Afryce; oddaje większość swojej floty Rzymowi (Kartaginie pozostaje 10 okrętów); Kartagina bez zgody Rzymu nie może rozpoczynać wojny.
149-146r. p.n.e. - III wojna unicka! Namida, sąsiad Kartaginy, rozpoczyna ataki na Kartaginę, która prosi o zgodę na rozpoczęcie działań wojennych. Rzym zwleka z odpowiedzią, więc Kartagina zaczyna się bronić co staje się przyczyną najazdu Rzymu. Dochodzi do oblężenia miasta, następnie zostaje ono zdobyte i zniszczone. Mieszkańców sprzedano do niewoli, tereny przeklęto i zrobiono z tej części Afryki prowincję rzymską.
REPUBLIKA RZYMSKA
510 r. p.n.e. - początek republiki (res publice) w Rzymie.
zgromadzenie ludowe - zgromadzenie obywateli - wybierali urzędników; zajmowali się polityką zagraniczną, sprawami terytorialnymi i majątkowymi oraz prawem i podatkami. Zbierali się raz na jeden dzień, nie było debat bowiem od razu głosowano, tak lub nie. Formą głosowania była aklamacja, czyli darcie się, klaskanie itp. Zgromadzenie odbywało się na stojąco, a jedyną osobą która miała prawo do wypowiedzi był konsul. Zaczynano o świcie i kończono o zmroku.
Dwaj konsulowi (patrycjusz, plebejusz) - byli najważniejszymi urzędnikami. Dowodzili armią; zwoływali zgromadzenie ludowe i senat; prowadzili politykę zagraniczną a w czasie wojny powoływani byli na dyktatorów. Ukończenie 43 roku życia pozwalało na bycie konsulem.
Patrycjusze - grupa społeczna posiadająca majątek (arystokracja), posiadali dostęp do najważniejszych urzędów.
Plebejusze - pozostała część społeczeństwa. Grupa która była zróżnicowana majątkowo. Przed powstaniem republiki występowały częste spory pomiędzy plebejuszami i patrycjuszami o urzędy.
Pretorzy - urzędnicy sądowi, zastępowali konsula podczas nieobecności.
Cenzorzy - wybierani co pięć lat, posiadali wiele obowiązków m.in.: ustalali listę senatorów oraz obywateli według majątku; określali koszty budowy, wojny (rachowali koszt rozbudowy wojska); strzegli dobrych obyczajów, w razie nieodpowiedniego zachowania cenzor mógł nakładać kary; układali listę powoływanych do wojska. Decyzja cenzora była nieodwołalna!!!
Kwestorzy - kontrolowali zbieranie podatków, danin i wydatków.
Edyl - było ich dwóch. Zajmowali się nadzorowaniem bezpieczeństwa, dostarczaniem zboża oraz organizowali igrzyska.
Trybuni ludowi - bronili najbiedniejszych. Posiadali prawo veta, musieli przebywać na terenie Rzymu oraz być do dyspozycji przez 24h., byli nietykalni, czyli posiadali immunitet.
Niżsi urzędnicy - im podlegały więzienia oraz sądownictwo w sprawach ogólnych.
Senat - senatorowie sprawowali funkcję dożywotnio. Byli to ludzie najbogatsi oraz wywodzący się z najbardziej szanowanych rodów, byli urzędnikami z doświadczeniem. Kontrolowali urzędników; przygotowywali projekty ustaw dla Zgromadzenia Ludowego; kontrolowali finanse; zajmowali się polityką zagraniczną. Senat zatwierdzał lub odrzucał postanowienia Zgromadzenia Ludowego. Powoływał dowódców oraz senatorów. Głosowanie polegało na przechodzeniu na jedną z dwóch stron, czyli coś w rodzaju ?Wybór należy do Ciebie?. Senatorowie nie dostawali danin, czyli pensji dla urzędników.
KRYZYS REPUBLIKI RZYMSKIEJ
1. PRZYCZYNY KRYZYSU I RYWALIZACJA O WŁADZĘ.
2. GALIUSZ JULIUSZ CEZAR I JEGO ROLA.
3. POWSTANIE PRYNCYPATU.
Ad. 1.
Powiększenie terytoriów, nie wszyscy obywatele mogli przybyć na zgromadzenie; korupcja urzędników; pojawienie się indywidualności politycznych.
60r. p.n.e. - Galiusz Juliusz Cezar, Pompejusz, Krassus zawiązują triumwirat (porozumienie trzech). Bez zgody triumwiratu żadne decyzje nie mogły przejść w życie. W wyniku tego porozumienia pierwszym konsulem w roku 59 p.n.e. zostaje Galiusz Juliusz Cezar, wykorzystując władzę wprowadza takie zmiany: usprawnia zaopatrzenie dla armii; ogranicza nadużyć w prowincjach; część majątków zostaje zabrana i rozdana chłopom; obrady senatu i Zgromadzenia Ludowego były spisywane i ogłaszane publicznie.
58r. p.n.e. - podporządkowanie Galii, Germanii i Brytanii. W tym czasie, podczas nieobecności Cezara w Rzymie umiera Krassus, Pompejusz wprowadza prawo, które pozwala na ubieganie się o urząd konsula tylko obecnym w Rzymie. Cezar powraca do Rzymu.
48r. p.n.e. - bitwa pod Farsulos pomiędzy Cezarem a Pompejuszem, gdzie wojska tego drugiego zostają pokonane. Dyktatorem zostaje Galiusz Juliusz Cezar. ?Przybyłem, zobaczyłem, zdobyłem??każdy zdobywający nowe terytoria musiał wysłać sprawozdanie do senatu. Cezar po wygranej nad Pompejuszem zapisał i wysłał ów słowa.
15 III 44r. p.n.e. - "Idy Marcowe" zabójstwo Cezara przez Brutusa.
43r. p.n.e. - II Triumwirat w skład którego wchodzą Marek Aureliusz, Marek Lepidius, Oktawian. Wprowadzają nakazy o schwytanie i ukarania zabójców Juliusza Cezara; oraz podzieli wpływy w Imperium: Marek Aureliusz rządził w Galii, Marek Lepidius w Hiszpanii i Oktawian w Afryce. Podział dotyczy terenów należących do Rzymu oraz prowincji. Zabójcy zostali złapani. Marek Lepidus daje Hiszpanię Oktawianowi. Marek Aureliusz przybył do Egiptu i miał w zamiarach utworzenie odrębnego państwa, jednak Rzym uznawał Egipt ze strefę swoich wpływów.
31r. p.n.e. - bitwa pod Acpan pomiędzy Oktawianem a Markiem Aureliuszem (porażka)
30r. p.n.e. - powstaje pryncypał: władza w rękach Oktawiana; nie zwołuje Zgromadzeń Ludowych; pozostaje senat, pełniąc funkcję doradczą; pozostają urzędy charakterystyczne dla republiki, jednak obsadzaniem urzędów zajmuje się Oktawian; dowodzi armią.