Biorgrafia Henryka Sienkiewicz

SIENKIEWICZ HENRYK (pseudonim Litwos), 1846–1916, pisarz, uznany za jednego z najwybitniejszych twórców prozy polskiej i światowej; od 1869 publicysta „Tygodnika Ilustrowanego”, „Przeglądu Tygodniowego”, „Gazety Polskiej”, 1874–78 współwydawca „Niwy”, 1882–87 redaktor „Słowa”; występował przeciw antypolskiej polityce rządu niemieckiego 1881 współzałożyciel Kasy im. Mianowskiego; odbył m.in. podróże do USA 1876–78 (Listy z podróży do Ameryki 1878) i do Zanzibaru 1890–91 (Listy z Afryki 1892); 1900 uczczony jubileuszem 25-lecia twórczości, który przypadł 1897 (w darze od narodu otrzymał pałacyk w Oblęgorku pod Kielcami); po wybuchu I wojny światowej działał w Szwajcarii jako prezes Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. We wczesnej twórczości głównie nowelista, twórca najbardziej wyrazistych w literaturze epoki obrazów niedoli chłopa — osaczonego przez działających wspólnie dwór, plebanię i urzędników carskich (Szkice węglem 1880), zmuszonego do walki za cudzą sprawę (Bartek Zwycięzca 1882), marnującego talenty z braku warunków i możliwości edukacji (Janko Muzykant 1880), ginącego na obczyźnie w poszukiwaniu pracy (Za chlebem 1880) — oraz twórca obrazów niedoli wygnańczej i patriotycznej nostalgii (Latarnik 1882), a także ucisku zaborczej szkoły (Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela 1880). Zyskał sławę jako autor powieści historycznych pisanych „ku pokrzepieniu serc”; w cyklu zwanym Trylogią (Ogniem i mieczem, t. 1–3 1884, Potop, t. 1–6 1886 — ekranizacja Jerzego Hoffmana 1974, Pan Wołodyjowski, t. 1–3 1887–88 — ekranizacja Jerzego Hoffmana 1969) zawarł niezwykle barwny i sugestywny, choć wyidealizowany, obraz życia i wydarzeń dziejowych w Polsce w XVIII w. (w dobie wojen kozackich, najazdu szwedz., wojen z Turcją — 1648–72); w powieści Krzyżacy (t. 1–4 1900 — ekranizacja A. Forda 1960) dał wspaniałą wizję zmagań rycerskiej Polski z zakonem krzyżackim aż do zwycięstwa w bitwie pod Grunwaldem; w powieści z czasów Nerona Quo vadis (t. 1–3 1896, za którą 1905 otrzymał Nagrodę Nobla) ukazał duchowy tryumf chrześcijaństwa nad przemocą imperium rzymskiego. Pisał także powieści o tematyce współczesnej: Rodzina Połanieckich (t. 1–3 1895 — serial telewizyjny J. Rybkowskiego 1978), pamflet na rewolucję 1905–07 Wiry (t. 1–2 1910), Bez dogmatu (t. 1–3 1891), z popularnym ówcześnie portretem dekadenta; ponadto powieści historyczna Na polu chwały (1908) i Legiony (1918, nie ukończona), powieść dla młodzieży W pustyni i w puszczy (1911 — ekranizacja W. Ślesickiego 1973), opowiadania, utwory sceniczne, bogata korespondencja (Listy, cz. 1–2 1977); publicystyka, pisma krytycznoliterackie; Dzieła (t. 1–60 1948–55), Wybór nowel i opowiadań (1979), Dzieła wybrane (t. 1–9 1991).