Wymowa przypowieści biblijnych

Przypowieści znajdują się w Nowym Testamencie. Zawarte są w Ewangeliach, czyli naukach Chrystusa spisanej przez Jego uczniów.

Przypowieść (grec. parabola = porównanie zestawienie) to opowieść odwołująca się do alegorycznych obrazów, przekazująca naukę religijną, moralno-dydaktyczną za pomocą układu zdarzeń i sytuacji. Istotą biblijnej przypowieści jest porównanie dwóch składników: obrazu wziętego z życia codziennego i leżącego w sferze pojęciowej, metafizycznej, przenośnej. Przypowieść biblijna jest to opowiadanie zmyślone, mające na celu wyjaśnienie, w sposób dostępny człowiekowi tajemnicy Królestwa Bożego, jego istoty i wymagań stawianych człowiekowi (charakter dydaktyczny tekstów). Przypowieść nie jest bajką, przedstawiającą zdarzenia nieprawdopodobne czy mitem, który kładzie nacisk na fabułę. Przypowieść wykorzystuje w swojej konstrukcji alegorię (stałe, utarte motywy, obrazy jednoznacznie rozumiane), np. siewca rzucający ziarno to alegoria

Chrystusa głoszącego swoją naukę.
a) Przypowieść o synu marnotrawnym – Jest to opowieść o ojcu i jego dwóch synach. Młodszy syn postanowił opuścić rodzinny dom. Zabrał swoją część majątku i wyruszył w świat. Majątek roztrwonił jednak szybko na zabawy. Zaczął paść świnie dla bogatego człowieka. Cierpiał głód i nędzę. Kiedy skruszony syn wrócił do ojca, ten się bardzo ucieszył i wydał ucztę. Zdziwionemu starszemu synowi odpowiedział, że cieszy się z powrotu syna, który był jak umarły, a teraz znów ożył. Ojcem jest Bóg, który cieszy się z każdego nawróconego grzesznika. Jest to wezwanie do dostrzegania swoich błędów i ich naprawy.

b) Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie – Samarytanin okazał współczucie dla rannego i obrabowanego przez zbójców Żyda. Opatrzył go, pielęgnował i zapłacił za pobyt w gospodzie. Wcześniej pomocy odmówili mu duchowni, których zadaniem jest nieść pomoc innym. Przesłaniem przypowieści jest przykazanie miłosierdzia, jakie powinni okazywać sobie ludzie. Samarytanin jest archetypem bezinteresownej miłości bliźniego znoszącej podziały religijne, społeczne czy rasowe.

c) Przypowieść o siewcy – Człowiek wyszedł na pole by zasiać ziarna. Jedno upadło na drogę i zostało wydziobane przez ptaki, drugie upadło na skałkę i zostało wypalone przez słońce, trzecie zostało zagłuszone przez ciernie, ale te które padły na glebę wydały plony: 30-krotny, 60-krotny, 100-krotny. Ziarnem jest słowo boże, a glebą wszyscy ludzie, do których jest kierowane. Można je albo przyjąć, albo odrzucić, ale skutki są jednoznaczne; sens metaforyczny dotyczy prawd religijnych a także sensów uniwersalnych.

Cechy gatunkowe przypowieści

- utwór narracyjny o charakterze parabolicznym, czyli zestawiającym dwie rzeczywistości, z których pierwsza jest obrazem życia codziennego, druga zaś, jest nieuchwytna zmysłowo, ale znajduje się w sferze pojęciowej (prawdy religijne, filozoficzne, moralne, wynikające z interpretacji fabuły)
- składa się z 3 trzonów: dwa pierwsze to przykłady, obrazy; trzeci to przekazanie jakiejś prawdy, pouczenia
- jest to opowiadanie alegoryczno-moralistyczne
- nie ważne są osoby i wydarzenia ze względu na swoją jednostkowość, ale istotny jest moralizujący jej charakter
- mają zamkniętą fabułę
- przekazują prawdy moralne
- posiadają sens o ponadczasowym wymiarze