Nerki.

Nerka, narząd parzysty wytwarzający mocz. Ma kształt fasoli o długości 10-14 cm, grubość 3-4 cm, ciężar 120-200 g. Posiada dwie powierzchnie: przednią i tylną, dwa brzegi: przyśrodkowy i boczny, oraz bieguny górny i dolny. Na brzegu przyśrodkowym znajduje się wnęka, przez którą wchodzi tętnica nerkowa, a wychodzi żyła i miedniczka nerkowa. Wnęka przechodzi w zatokę nerkową.
Nerki położone są w przestrzeni pozaotrzewnej jamy brzusznej w okolicy lędźwiowej i utrzymane w stałym położeniu przez torebkę tłuszczową otaczającą torebkę włóknistą. Nerka ma możliwość przesuwania się w granicach 1-2 cm, z tym że nerka prawa położona jest nieco niżej niż lewa.
Na przekroju nerki widać istotę korową i istotę rdzenną ułożoną w postaci piramid (zwróconych podstawą do kory), których szczyty stanowią brodawki nerkowe (skierowane do zatoki nerkowej) tkwiące w kielichach mniejszych. Elementem strukturalnym istoty korowej jest nefron.


Nerki pełnią funkcje:
1) wydalniczą - usuwa z moczem końcowe produkty przemiany materii tj. mocznik i kreatynina (powstające podczas metabolizmu białek) oraz kwas moczowy (produkt metabolizmu kwasów nukleinowych), toksyny, leki, substancje obce dla organizmu, a także związki potrzebne ustrojowi ale pobrane w nadmiarze,
2) regulacyjna - zapewnie homeostazę ustroju poprzez wpływ na objętość i skład płynów ustrojowych, oraz ciśnienie osmotyczne. Poza tym bierze udział w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej, ponieważ nerki mają zdolność zagęszczania moczu i regeneracji buforu węglanowego.
Funkcja regulacyjna przejawia się też w wchłanianiu zwrotnym substancji niezbędnych dla organizmu (glukoza, aminokwasy, kwasy organiczne, fosforany), które przefiltrowały się do moczu pierwotnego.
3) wewnątrzwydzielnicza - nerki wydzielają reninę (aktywującą angiotensynę), erytrogeninę, która jest prekursorem erytropoetyny. Pod wpływem parathormonu w obrębie nerki wytwarzana jest czynną postać witaminy D. Poza tym w obrębie istoty rdzennej produkowane są niektóre formy prostaglandyn oraz kallikreina.

Wady rozwojowe nerek, są dość częste i mogą dotyczyć:
1) liczby - brak jednej lub obu, albo nerki nadliczbowe,
2) wielkości - niedorozwój lub rzadko przerost,
3) kształtu - podkowiaste, podwójne, nie zrotowane, gąbczaste, z torbielami pojedynczymi lub mnogimi,
4) położenia - najczęściej ku dołowi obu- lub jednostronnie (nerka opadnięta).

Zapalenie nerek, najczęściej jako powikłanie chorób przewlekłych procesów zapalnych (kłębuszkowe i odmiedniczkowe zapalenie nerek, mocznica), chorób zakaźnych, nerczycy, kamicy nerkowej. Skutkiem zapalenia nerek mogą być: wodonercze, roponercze, niewydolność nerek (z bezmoczem, skąpomoczem lub wielomoczem w zależności od stanu zaawansowania), ropień przynerkowy.
Zapalenie kłębuszków nerkowych ostre, występuje głównie w wieku dziecięcym i młodzieńczym, rzadko powyżej 30 roku życia. Poprzedza je z reguły zakażenie paciorkowcowe pod postacią zapalenia migdałków, ropnia przyzębowego, zapalenia zatok obocznych nosa czy płonicy.
Początek choroby jest nagły, często występują wymioty, bóle głowy jako wyraz zwiększenia ciśnienia krwi, bóle w mięśniach kończyn oraz bóle w okolicy lędźwiowej. Skóra jest blada i obrzękła, co widać zwłaszcza na twarzy w okolicy oczu. Może pojawić się osłabienie wzroku, a nawet zaniewidzenie.

Ilość oddawanego moczu jest zmniejszona: stwierdza się w nim białko, krwinki czerwone, wałeczki komórkowe i ziarniste. Leczenie: leżenie w łóżku, aż do ustąpienia objawów klinicznych i zmian w moczu. Przez kilka pierwszych dni całkowita głodówka, później dieta bezsolna z ograniczeniem białka, antybiotyki.

Zapalenie kłębuszków nerkowych przewlekłe, rozwija się bądź jako zejście ostrego zapalenia, bądź od samego początku jako proces przewlekły. Objawy: niewielki wzrost ciśnienia krwi. Zmiany w moczu: białkomocz, obecne wałeczki, pojedyncze krwinki białe i krwinki czerwone. W miarę postępu choroby narasta przewlekła niewydolność nerek z nasilającym się zatruciem mocznicowym.

Rak nerki (guz Grawitza, nadnerczak), rak miąższu nerki, u ok. 85% chorych o utkaniu gruczołowym (gruczolak). Głównie rak jasnokomórkowy ale także z komórek ziarnistych. Szerzy się w kierunku miedniczki nerkowej, nacieka otaczające tkanki i żyły oraz węzły chłonne. Może wrastać do żyły nerkowej i do żyły głównej dolnej.

Objawem raka nerki jest krwiomocz lub krwinkomocz, wyczuwalny w miejscu nerki guz, bóle, okresowe zwyżki ciepłoty, niedokrwistość, podwyższone OB (odczyn Biernackiego). Może przebiegać długi czas bezobjawowo. Przerzuty odległe do płuc, wątroby, kości.
Leczenie operacyjne - radykalne wycięcie nerki (ewentualnie skojarzone z napromienianiem), chemioterapia.