Formy i modele ustrojowe panstw

forma rządów – struktura najwyższych władz w państwie i sposób ich powoływania;
• monarchie – rodzaj ustroju, rządzi władca, sułtan, cesarz, władza dziedziczna, np. Polska od XVI wieku
• republiki – władza wybierana przez obywateli na określona kadencję

monarchie (podział ze względu na zakres władzy monarszej);
• nieograniczone – np. starożytne monarchie despotyczne
• absolutne – od XVII w. – Francja, Rosja, Prusy, Austria; obecnie Arabia Saudyjska
• ograniczone – ograniczone konstytucja, monarcha panuje ale nie rządzi
- konstytucyjne – Wielka Brytania, Monako
- parlamentarne – Belgia, Norwegia, Hiszpania

republiki (ze względu reżim polityczny – metody i środki sprawowania władzy);
• państwo demokratyczne – początek; czasy starożytne, rozwój: Ateny V w.p.n.e.; suwerenność narodu czyli oddanie władzy przedstawicielom, sprawowanie władzy przez przedstawicieli (wybory), trójpodział władzy XVIII w. Montesjusz;
- państwo liberalne – parlament najwyższy i dominujący, gospodarka rynkowa, inwestycje w gospodarkę są minimalne np.; Wielka Brytania – Margaret Thatcher
- państwo socjalne – państwo gospodarczo – socjalno – polityczne, władza aktywnie uczestniczy w kształtowaniu gospodarki państwa, spore wydatki na sprawy socjalno – społeczne np.; Polska

• państwo autorytarne – władza; autorytet jednostki, władza wykonawcza dominuje nad ustawodawczą, parlament jest ale nie ma wpływu; rozwinięte są policja i wojsko, władza wymaga posłuszeństwa obywateli; mogą być inne partie polityczne ale nie mają wpływu na władze, XX w. Polska po zamachu majowym, Austria, Litwa, Estonia, Węgry, Grecja pod rządami Teksasa

• państwo totalitarne – jedna partia – władza, nie mogą istnieć inne ugrupowania polityczne, władza oczekuje nie tylko posłuszeństwa ale zaangażowania na rzecz systemu; aparat terroru, indoktrynacja społeczna np.: Rosja za Stalina, Niemcy za Hitlera, Kuba, Korea Północna

ze względu na ustrój terytorialny:
• państwo unitarne – jednolite wewnętrznie, na terytorium obowiązuje tylko jedno prawo, porządek, jedni obywatelstwo, administracja nie jest samodzielna, podporządkowana władzy centralnej np.; Polska, Dania, Francja, Finlandia, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg

• państwo złożone – administracja ma zupełną samodzielność, własne prawa mogą mieć: sąd, wykonawcy systemu np.; unia personalna polsko – litewska, unia realna
- federacja – państwo związkowe, w którym organizmy terytorialne - kantony, stany, kraje, prowincje, itp. - w pewnych dziedzinach samodzielnie tworzą prawo, pełnią też władzę wykonawczą oraz sądowniczą na swym obszarze, podczas gdy w podstawowych, jak obrona i bezpieczeństwo, finanse państwowe, polityka zagr., jest to domeną organów ogólnokrajowych. np.; Rosja, USA, Kanada, Indie, Austria, Niemcy, Szwajcaria
- konfederacja – związki państw połączonych ze sobą dla osiągnięcia korzyści politycznych lub ekonomicznych, suwerenne ale polityka obronna jest wspólna np.; Unia Europejska, Wspólnota Niepodległych Państw