Kapłaństwo

Wstęp

Kim powinien być kapłan w naszych czasach? Mówcą, społecznikiem, kumplem, psychoterapeutą, naukowcem? A może budowniczym, politykiem, nauczycielem, misjonarzem? Odpowiedzi na to pytanie trzeba szukać u źródeł kapłaństwa. Jednym z tych źródeł jest liturgia święceń kapłańskich.
Przez sakrament chrztu stajemy się członkami Kościoła ? ludu Bożego i Mistycznego Ciała Chrystusa. Przez sakrament bierzmowania Zbawiciel wyznacza nam i równocześnie uzdalnia nas do nowych zadań związanych z budowaniem Kościoła. Podobnie i sakrament święceń kapłańskich, uzdalnia do bardzo ważnej dla życia i wzrostu Kościoła posługi, przez którą równocześnie oddawana jest chwała Bogu.
Na mocy ustanowienia Bożego, przez sakrament kapłaństwa niektórzy spośród wiernych naznaczani są świętymi szafarzami i przeznaczani, by być Pasterzem Ludu Bożego. Święceniami są: biskupstwo, prezebiterat i diakonat.

1. Trzy stopnie święcenia

Przez święcenia niektórzy chrześcijanie zostają ustanowieni świętymi szafarzami w imię Chrystusa i otrzymują dar Ducha Świętego, aby karmili Kościół słowem i łaską Bożą . Od końca I wieku Kościół zna trzy stopnie kapłaństwa hierarchicznego: diakonat, prezbiterat i biskupstwo. Obecnie, zanim kandydat przyjmie święcenia diakonatu, następuje tzw. admissio , a jeszcze wcześniej - udzielenie posługi lektoratu i akolitatu. Wszyscy ochrzczeni mają udział w tzw. powszechnym lub królewskim kapłaństwie. Różni się jednak ono od kapłaństwa hierarchicznego i nie jest jednym z jego stopni.
Każde ze święceń: diakonat, prezbiterat i biskupstwo, wyciska odrębny charakter sakramentalny i tym samym w szczególny sposób upodabnia człowieka do Chrystusa Kapłana, Proroka i Pasterza. W tej potrójnej funkcji Chrystusa - kapłańskiej, prorockiej, zwanej inaczej nauczycielską, i pasterskiej, czyli królewskiej - ma udział każda wyświęcona osoba .
Przez charakter sakramentalny wyświęcony należy w szczególny sposób do Chrystusa i do Jego Kościoła. Istotą życia kapłańskiego powinno zatem być współdziałanie z Chrystusem ofiarującym się, nauczającym i kierującym świat ku Ojcu. ?Prezbiterzy bowiem przez święcenia i misję, otrzymywaną od biskupów, zostają wyniesieni do służenia Chrystusowi Nauczycielowi, Kapłanowi i Królowi, uczestnicząc w Jego posłudze, dzięki której Kościół, tutaj na ziemi, nieustannie rośnie jako Lud Boży, ciało Chrystusa i Świątynia Ducha Świętego? .
Kapłani ?poświęceni Bogu nowym sposobem w momencie przyjęcia święceń, stają się żywymi narzędziami Chrystusa Wiecznego Kapłana, aby mogli kontynuować przez wieki Jego przedziwne dzieło, które skutecznością z wysoka odnowiło cały rodzaj ludzki? . Każde ze święceń kapłańskich uintensywnia również życie Boże w człowieku i udziela łask potrzebnych do wypełniania różnych zadań związanych z kapłańską posługą. Tego zespolenia z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Pasterzem, wzrostu życia Bożego oraz udzielenia różnych darów dokonuje Duch Święty udzielany w sakramencie święceń.


2. Święcenia diakonatu

Już pierwsze wspólnoty chrześcijan znają trzy formy i stopnie urzędu wynikającego ze święceń. Diakoni powinni pracować w ścisłej i serdecznej jedności z biskupem. Są oni jego współpracownikami. Każdy diakon spełnia swoją funkcję na trzech płaszczyznach: Słowa, Liturgii i Miłości. Diakon ma obowiązek głosić Ewangelię Chrystusa, i żyć tym, czego naucza. Ma naocznie budować to co zapisane w Piśmie świętym - ma budować wspólnotę, ma wcielać Słowo w życie, a przez to czynić Je wiarygodnym. Diakon pełni także "służbę liturgii".
Do głównych form posługi liturgicznej diakona zalicza się: sprawowanie chrztu, rozdawanie Eucharystii ( diakon w przeciwieństwie do akolitów i świeckich szafarzy, jest już zwyczajnym szafarzem komunii świętej). Diakon czyta Ewangelię, głosi Słowo Boże, podaje intencje modlitwy wiernych, usługuje kapłanowi, stojąc obok niego, sprawuje sakramentalia, przewodniczy obrzędom pogrzebu. Diakon ślubuje także swojemu biskupowi cześć i posłuszeństwo. Jest zobowiązany do odmawiania Liturgii Godzin. Staje się celibatariuszem. Jeżeli przyjęcie odbywa się w czasie Mszy św., można sprawować ?Mszę o powołania kapłańskie? .
Już od czasów apostolskich przez nałożenie rąk odbywają się święcenia diakonów, aby dzięki łasce sakramentalnej mogli skutecznie pełnić swoje posługiwanie . Diakonom "nakłada się ręce nie dla kapłaństwa, lecz dla posługi. Umocnieni bowiem łaską sakramentalną, w posłudze liturgii, słowa i miłości służą Ludowi Bożemu w łączności z biskupem i jego prezbiterium" . Święty stan diakonatu od zarania okresu apostolskiego cieszy się w Kościele katolickim wielkim szacunkiem . Zadaniem diakona, stosownie do tego, co mu wyznaczy kompetentna władza, jest uroczyste udzielanie chrztu, przechowywanie i rozdzielanie Eucharystii, asystowanie i błogosławienie w imieniu Kościoła związkom małżeńskim, udzielanie Wiatyku umierającym, czytanie wiernym Pisma świętego, nauczanie i napominanie ludu, przewodniczenie nabożeństwu i modlitwie wiernych, sprawowanie sakramentaliów, przewodniczenie obrzędowi żałobnemu i pogrzebowemu . Poświęcając się powinnościom miłości i posługi, diakon winien mieć w pamięci upomnienie św. Polikarpa: "Miłosierni, gorliwi, postępujący drogą prawdy tego Pana, który stał się sługą wszystkich" .
Mający przyjąć święcenia diakonatu, z wyjątkiem tych, którzy przez śluby zostali włączeni do kleryckiego instytutu życia konsekrowanego, powinni zostać przez biskupa wcześniej przyjęci do grona kandydatów . Przez święcenia diakonatu dokonuje się wprowadzenie do stanu duchownego oraz inkardynacja do określonej diecezji lub do prałatury personalnej .
Przez dobrowolną i wyrażoną wobec zgromadzonego Kościoła wolę podjęcia celibatu kandydaci do diakonatu w nowy sposób poświęcają się Chrystusowi. Do okazania tego publicznie zobowiązani są także ci, którzy złożyli ślub dozgonnej czystości w instytucie życia konsekrowanego . W liturgii święceń zostaje powierzone diakonom posłannictwo Kościoła, który wielbi Boga oraz błaga Chrystusa, a przez Niego - Ojca - o zbawienie całego świata . Stąd też diakoni sprawują Liturgię Godzin za cały lud Boży, a nawet za wszystkich ludzi.


3. Święcenia prezbiteratu

Tak się potoczył rozwój Kościoła, że współcześnie najczęstszy kontakt mamy z pomocnikami biskupów, którymi są prezbiterzy (czyli księża) . Mówiąc o miejscu kapłana w Kościele, trzeba pamiętać o jego trzech odniesieniach:
? Uczestniczy on w kapłaństwie biskupa i jest jego pomocnikiem,
? Tworzy wspólnotę ze wszystkimi kapłanami swojej diecezji (swojej rodziny zakonnej),
? Jest posłany do konkretnej wspólnoty w Kościele.
Te odniesienia znajdują odbicie w liturgii sakramentu kapłaństwa. Święceń dokonuje biskup (najlepiej w katedrze), ale uczestniczą w nich inni kapłani. Na święcenia powinno wybrać się taki dzień, w którym jak najwięcej wiernych będzie mogło w nich uczestniczyć.
Wypada, tak uczy Kościół, aby diecezja, w której będą pracowali neoprezbiterzy, była dobrze przygotowana do liturgii święceń. Kandydaci do święceń powinni odbyć przynajmniej pięciodniowe rekolekcje, poświęcając czas na modlitwę w skupieniu. W naszej Archidiecezji przed święceniami prezbiteratu odbywa się spowiedź z okresu pobytu w Seminarium Duchownym, czyli z sześciu lat .
Prezbiterzy, choć nie posiadają pełni kapłaństwa i w wykonywaniu swej władzy zależni są od biskupów, związani są jednak z nimi godnością kapłańską i na mocy sakramentu święceń, na podobieństwo Chrystusa, najwyższego i wiekuistego Kapłana (Hbr 5, 1-10; 7,24; 9,11-28), wyświęcani są, aby głosić Ewangelię, być pasterzami wiernych i sprawować kult Boży jako prawdziwi kapłani Nowego Testamentu" . Zasadniczo święcenia powinny odbywać się w kościele katedralnym. Można jednak udzielić ich w innej świątyni, szczególnie parafialnej, gdy z tej wspólnoty pochodzi jeden lub kilku kandydatów.
Święcenia, zgodnie z poleceniem Kościoła, mają odbywać się przy licznym udziale duchowieństwa i wiernych świeckich. Należy to czynić głównie w niedzielę lub święto. Można wybrać inny dzień, nawet powszedni, gdy przemawia za tym racja duszpasterska. Nie można udzielać święceń podczas Triduum Paschalnego, w Środę Popielcową, przez cały Wielki Tydzień i we Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych - Dzień Zaduszny.
Wolno podczas święceń posłużyć się specjalnym formularzem mszalnym "Przy udzielaniu święceń". Nie należy tego jednak czynić w uroczystości, niedziele Adwentu, Wielkiego Postu i Wielkanocy oraz w ciągu oktawy wielkanocnej. Wówczas bierze się mszalny formularz z dnia.
Od początku Kościoła święceń dokonywano w związku z Eucharystią, której sprawowanie należy - obok głoszenia słowa Bożego i szafowania innymi sakramentami - do najważniejszych zadań kapłana. Przez święcenia udzielany jest prezbiterom sakrament, w którym "dzięki namaszczeniu Ducha Świętego zostają naznaczeni szczególnym znamieniem i tak upodobniają się do Chrystusa Kapłana, aby mogli działać w zastępstwie Chrystusa Głowy" Prezbiterzy uczestniczą w posłannictwie biskupa i jako jego współpracownicy są powołani do posługiwania ludowi Bożemu i razem z biskupem tworzą jedno prezbiterium, wspólnotę duszpasterską przeznaczoną do wypełniania różnych zadań w Kościele .
Szafarzem święceń jest biskup . Wypada, aby święceń diakona na prezbitera dokonywał biskup diecezjalny . Prezbiterzy uczestniczący w liturgii święceń razem biskupem kładą ręce na diakonów, przekazują im znak pokoju i w miarę możliwości powinni też koncelebrować Eucharystię , ?ze względu na wspólnotę tego samego ducha? .

4. Święcenia biskupów

Kapłaństwo urzędowe, czyli hierarchiczne, biskupów ma swoją własną istotę. Podczas gdy kapłaństwo wspólne wiernych urzeczywistnia się przez rozwój łaski chrztu, przez życie wiarą, nadzieją i miłością, przez życie według Ducha, to kapłaństwo urzędowe służy kapłaństwu wspólnemu. Przyczynia się ono do rozwoju łaski chrztu wszystkich chrześcijan. Jest ono jednym ze środków, przez które Chrystus nieustannie buduje i prowadzi swój Kościół. Dlatego przekazuje się je przez osobny sakrament, a mianowicie sakrament święceń . Biskupi, "naznaczeni pełnią sakramentu święceń" , przez Ducha Świętego, który został im dany w święceniach, "stali się prawdziwymi i autentycznymi nauczycielami wiary, kapłanami i pasterzami" , i jako tacy , uobecniając sobą Chrystusa (in persona Christi), stoją na czele Pańskiej owczarni. Biskup otrzymuje pełnię sakramentu święceń, która włącza go do Kolegium Biskupów i czyni widzialną głową powierzonego mu Kościoła partykularnego. Biskupi jako następcy Apostołów i członkowie kolegium mają udział w odpowiedzialności apostolskiej i w posłaniu całego Kościoła pod zwierzchnictwem papieża, następcy św. Piotra .
Stan biskupów przejmuje następstwo po kolegium Apostołów w dziedzinie nauczania i pasterskiego kierownictwa. W stanie biskupów przedłuża się nieustannie trwanie grona apostolskiego . Biskupi więc, "jako następcy Apostołów, otrzymują od Pana, któremu dana jest wszelka władza na niebie i na ziemi, misję nauczania wszystkich narodów i głoszenia Ewangelii wszelkiemu stworzeniu, aby wszyscy ludzie przez wiarę, chrzest i wypełnianie przykazań dostąpili zbawienia (por. Mt 28,18-20; Mk 16,15-16; Dz 26,17n) .
Kolegium biskupów, zjednoczonych pod przewodnictwem jednej Głowy, którą jest Biskup Rzymu, następca świętego Piotra, wyraża jedność, różnorodność i powszechność owczarni Chrystusa . Poszczególni biskupi, stojący na czele Kościołów partykularnych, sprawują pasterskie rządy nad powierzoną im cząstką Ludu Bożego ; są oni widzialnym źródłem i podstawą jedności w tych Kościołach partykularnych, ukształtowanych na podobieństwo Kościoła powszechnego; istnieje w nich i składa się z nich Kościół katolicki .
Wśród głównych zadań biskupów wymienia się głoszenie Ewangelii . Biskupi są bowiem zwiastunami wiary, przyprowadzającymi do Chrystusa nowych uczniów, a także autentycznymi nauczycielami, głoszącymi powierzonemu im ludowi prawdę, w jaką ma on wierzyć i wypełniać ją w życiu 16. Przez posługę słowa udzielają wierzącym mocy Bożej, wiodącej do zbawienia (por. Rz 1,16), przez sakramenty zaś uświęcają wiernych: kierują praktyką udzielania chrztu, są naturalnymi szafarzami bierzmowania, szafarzami święceń, włodarzami dyscypliny pokutnej.
Naznaczeni pełnią sakramentu święceń, są "szafarzami łaski najwyższego kapłaństwa", zwłaszcza w odniesieniu do Eucharystii, którą sami ofiarują lub o której ofiarowanie się troszczą. Każda zgodna z prawem celebracja Eucharystii podlega ich władzy. W każdej bowiem wspólnocie ołtarza, dzięki świętej posłudze biskupa, ukazuje się symbol miłości i jedności mistycznego Ciała Chrystusa .

Zakończenie

Pięknie o kapłańskie mój Papież Jan Paweł II: Jakże wielkie znaczenie mają powołania do kapłaństwa i do życia konsekrowanego dla wiecznego zbawienia ludzi! Bóg nieustannie objawia się jako Ojciec za pośrednictwem osób, które słowem i czynem, a czasem nawet męczeństwem poświadczają, że poświęciły się całkowicie służbie braciom . Wzorem dla każdego kapłana jest Jezus Dobry Pasterz, który przyszedł, aby świat miał życie i miał je w obfitości (por. J 10, 10). Przed oczyma Dobrego Pasterza otwierają się niezmierzone horyzonty nowej ewangelizacji.
Cóż zatem jest istotą duszpasterstwa powołań? Jest nią przyprowadzanie dzieci i młodzieży do Chrystusa, aby młodzi mogli odkryć, że Chrystus ma wobec każdego z nich konkretny plan miłości. To nie człowiek, to nie księża czy rodzice budzą powołania. Jedynym powołującym jest Chrystus. Wzorem do naśladowania jest tu postawa św. Andrzeja Apostoła. Gdy odkrywa on Mesjasza, to przyprowadza do Niego swojego brata. Andrzej nie jest w stanie nawet domyślać się tego, jak niezwykłe powołanie wyznaczył Jezus Piotrowi . Dokładnie takie samo jest zadanie wszystkich zaangażowanych w troskę o powołanych. Powinni oni wskazywać na Chrystusa, powinni z pokorą i cierpliwością przyprowadzać do Niego dzieci i młodzież.
A wtedy ze zdumieniem i wdzięcznością przekonają się, że przynajmniej część z tych, których przyprowadzili do Chrystusa, odkryje powołanie zaskakujące i przewyższające najśmielsze oczekiwania swoich wychowawców.


Przypisy
Por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogamtyczna o Kościele, Lumen gentinum, n. 11.
kan. 1008, par. 1, Codex Iuris Canonici auctoritate Joannis Pauli pp. II promulgatus. Kodeks Prawa Kanonicznego przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Pallotinum 1984.
Por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n. 11.
Czyli włączenie do stanu duchownego
ks. dr M. Kaszowski, Kapłaństwo. Zagadnienia, Wyd Pallotyni, 1997.
Por. Sobór Watykański II, Dekret o posłudze i życiu kapłanów, Presbyterorum ordinis, n. 1.
Tamże, n. 12.
Mszał rzymski dla diecezji polskich, s. 131
Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski, Rodz. I, p. 173
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n. 29.
Por. Paweł VI, List apostolski Sacrum diaconatus ordinem, 18 VI 1967: AAS 59(1967) 697-704.
Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski, Rodz. I, p. 173
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n. 29.
Por. Paweł VI, List apostolski Ad pascendum, n. I: AAS 64(1972) 538; KPK, kan. 1034.
Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski, Rodz. I, p. 176
tamże, p. 177
tamże, p. 178
Hipolit, Tradycja Apostolska, 8.
W. Wermter CPPS, Kapłan z powołania, Wyd. Pomoc, 1998
ks. S. Hołodok, Sakrament święceń, w; Czas Miłosierdzia, Białostocki Biuletyn Kościelny 4/2000

Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n. 28.
Sobór Watykański II, Dekret o posłudze i życiu kapłanów, Presbyterium ordinis, n.2.
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n.28.
Por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n. 26.
Pontyfikał Rzymski, Obrzędy święceń, Wyd. Księgarnia św. Jacka, 1999
ks. S. Hołodok, Sakrament święceń, w; Czas Miłosierdzia, Białostocki Biuletyn Kościelny 4/2000
Hipolit, Tradycja Apostolska, 8.
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele ,Lumen gentium, n. 10.
Katechizm Kościoła katolickiego, Pallotinum 1994, n.1547
Por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n. 11.
Sobór Watykański II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele, Christus Dominus, n. 2.
Tamże, n. 1594
Por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n. 22.
Tamże, n. 24.
Por. tamże, n. 22.
Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski, rodz. I, p. 13
Por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n. 25.
Obrzędy święceń biskupa, prezbiterów i diakonów, Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski, rozdz. I, p. 14
Por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, Lumen gentium, n. 22.
por. Orędzie na XXXVI Światowy Dzień Modlitw o Powołania 1999 r.
ks. M. Dziewiecki, Wychowanie a powołanie, Wyd. Opoka 2000