Jamochłony, płazińce, obleńce

GĄBKI

1. W Jakim środowisku występują gąbki?
Gąbki występują w wodach całej kuli ziemskiej, głównie w morzach i oceanach.

2. Jak zbudowane są gąbki?
Zbudowane są z trzech rodzajów komórek: choanocytów, pinakocytów, komórek okrywających zewnętrzną powierzchnię gąbek (u niektórych typów także wewnętrzną) oraz archeocytów, komórek pełzakowatych znajdujących się w tzw. mezoglei, śluzowatej masie wypełniającej wnętrze gąbek, pełniących rolę rozprowadzania substancji pokarmowych wychwyconych przez choanocyty.

3. Jaką rolę odgrywają choanocyty?
Mają kształt cylindryczny, posiadają wić otoczoną kołnierzem plazmatycznym i mają za zadanie pobieranie pokarmu: ruchem wici pędzą przez ciało świeżą wodę, która przynosi tlen i pożywienie

4. Omów sposoby odżywiana się gąbek.
Wić, odpędzając wodę od choanocytu, wciąga wodę z otoczenia przez szczeliny kołnierzyka. Odcedzone na kołnierzyku cząstki organiczne są fagocytowane u jego podstawy. Następnie pokarm jest przekazywany dalej do komórek pełzakowatych, które przenoszą go do pozostałych komórek ciała.

5. Jaką rolę odgrywają gąbki w ekosystemach morskich?
Kanały gąbek są bezpieczna kryjówką dla wielu zwierząt. W dużych gąbkach mieszkają albo składają jaja niewielkie ryby, krewetki, kraby

JAMOCHŁONY

1. Wypisz cechy charakterystyczne parzydełkowców.
Są najpierwotniejszymi zwierzętami tkankowymi. Reprezentują dwuwarstwowy poziom organizacji ciała.
Żyją wyłącznie w środowisku wodnym.
Cechuje je pierwotna symetria promienista.
Prosty plan budowy ciała
2 postaci osiadły polip, wolno żyjąca meduza
Prymitywny układ nerwowy typu dyfuzyjnego
Duże zdolności regeneracyjne
Brak wyspecjalizowanych układów: oddech., Krążenia, pokarmów.
Rozmnażanie płciowe i bezpłciowe (występowanie metagenezy)

2. Jakie gromady zaliczamy do tego typu?
Trzy gromady: stułbiopławy, krążkopławy oraz koralowc

5. Wypisz różnice między polipem a meduzą.
Polip Meduza
Osiadły tryb życia Swobodnie porusza się, planktoniczna
Promieniście symetryczny Promieniście symetryczna
Rozmnażanie bezpłciowe przez pączkowanie lub strobilizację, wytwarzając młode meduzy Rozmnażanie płciowe

6. Opisz przemianę pokoleń jamochłonów.
Meduzy wyważają gamety, z zapłodnionej komórki rozwija się orzęsiona larwa- planula. Larwa osiada i przeobraża się w polipa. Polip wyważa meduzy, dzieląc się poprzecznie na płaskie krążki, które zmieniają się w młode meduzy i kolejno odrywają- strobilizacja.

7. Wypisz różnice miedzy polipem stułbi a polipem koralowca.
Polip stułbi: Polip koralowca
Nie większy niż 1-2 mm. Kolonia powstaje przez pączkowanie i pochodzi od pływającej larwy, która kiedyś osiadła. Jamy gastralne polipów są połączone kanałami, biegnącymi w „łodydze” i „gałęziach” kolonii. Dzięki czemu pokarm jest rozprowadzany po całej kolonii. To umożliwia podział pracy miedzy polipami i ich specjalizacje na: odżywcze, obronne i rozrodcze. W ich ciele promieniste fałdy gastrodermy tworzą wiele przegród, zwiększających czynna powierzchnie jamy gastralnej. Na krawędziach tych przegród powstają gonady. Rozmnażają się przez pączkowanie, żyją pojedynczo lub w koloniach. W koloniach polipy łączą się kanałami jamy gastralnej, mogą wiec dzielić pożywieniem, wiele wytwarza szkielet wewnątrz kolonii.

8. Co to są i do czego służą knidoblasty?
Komórki parzydełkowe (knidoblasty) położone są w epidermie, w większości na powierzchni czułków. Zawierają one kapsułki (nematocysty), w których znajdują się charakterystyczne nitki zawierające substancje o działaniu paraliżującym. Komórka parzydełkowa posiada na zewnętrznej błonie niewielki wyrostek (knidocyl), który reaguje na bodźce pochodzące ze środowiska i indukuje wystrzelenie nici. Nematocysta może być użyta tylko jeden raz, dlatego po wystrzeleniu nici jest ona odrzucana, a na jej miejsce knidoblast produkuje nowe nematocysty. Nici parzydełkowe służą do schwytania i sparaliżowania ofiary


10. Wypisz gatunki i miejsce ich występowania z każdej gromady jamochłonów.
stułbiopławy krążkopławy koralowce
• stułbia pospolita (Hydra vulgaris), • chełbia modra • koral czerwony
• (Corallium rubrum)
• stułbia zielona • korale madreporowe (Madreporaria)
• koral korkowiec

PŁAZIŃCE

1. Cechy charakterystyczne płazińców.
typ bezkręgowców stojący najniżej wśród zwierząt dwubocznie symetrycznych, dzielący się na trzy gromady: wirki, przywary i tasiemce. Wszystkie płazińce charakteryzują się ciałem silnie spłaszczonym grzbietobrzusznie, którego warstwę zewnętrzną stanowi wór skórno-mięśniowy zawierający liczne gruczoły, utworzony z mięśni pokrytych warstwą nabłonka. Wnętrze ciała wypełnione jest luźną tkanką zwaną parenchymą, otaczającą wszystkie narządy wewnętrzne. Spełnia ona także funkcje wydalnicze w organizmie, bierze udział w procesach regeneracyjnych oraz w przyswajaniu składników pokarmowych. Układ pokarmowy u tasiemców i niektórych wirków uległ redukcji, u pozostałych składa się z gardzieli i jelita, otworu odbytowego brak. Brak układu krwionośnego. Układ nerwowy składa się z parzystych zwojów mózgowych znajdujących się w przedniej części ciała oraz odchodzących od nich pni nerwowych. Układ wydalniczy tworzą protonefrydia.

2. Charakterystyczne cechy budowy i tryb życia wyprawka.
zaliczane do gromady wirków, typu płazińców, zamieszkujące głównie wody słodkie, a także słone oraz środowisko lądowe. Do wypławówk należą najwięksi przedstawiciele wirków, niektóre gatunki mogą osiągać do 60 mm długości. Otwór gębowy, umieszczony w środkowej części ciała, łączy się z gardzielą rozgałęziającą się na jelito o trzech odnogach, z których 2 skierowane są ku tyłowi, a 1 w stronę przedniej części ciała. Liczne gatunki wypławków mają oczy, także narządy zmysłu chemicznego, tzw. chemoreceptory. Są obupłciowe, jaja otoczone są kokonami. Większość gatunków jest drapieżna.

3. Charakterystyczne cechy budowy i tryb życia motylicy wątrobowej.
robak płaski (płaziniec), pasożyt przewodów żółciowych przeżuwaczy. Osiąga 51 mm długości ciała. Kształt ciała spłaszczony, otwór gębowy posiada przyssawkę, poza którą znajduje się przyssawka brzuszna. Zapłodnione jajo wydostaje się z kałem zwierzęcia do środowiska wodnego, gdzie wylęga się stadium zwane miracidium, które w ciele ślimaka z rodzaju bagnic (Galba) przeobraża się w sporocystę, w której tworzą się kolejne stadia zwane rediami. W rediach powstają cerkarie, które po opuszczeniu ciała ślimaka przyczepiają się do trawy i innych roślin, także wodnych, następnie otorbiają się oczekując na spożycie przez żywiciela ostatecznego (żywiciel). To stadium zwane jest metacerkarią lub adoleskarią. W ciele żywiciela ostatecznego metacerkarie przedostają się do przewodów żółciowych prawdopodobnie układem naczyń krwionośnych (naczynia). Choroba wywołana przez motylicę wątrobową, zwana chorobą motyliczą lub fasciolozą, objawia się m.in. uszkodzeniem ścianek przewodów żółciowych i marskością wątroby. W przypadkach skrajnych dochodzi do śmierci chorego zwierzęcia. Znane są przypadki zarażenia motylicą wątrobową innych poza przeżuwaczami gatunków zwierząt, a także ludzi
4. Charakterystyczne cechy budowy i tryb życia tasiemca. Zaliczamy je do płazińców, obejmują wyłącznie gatunki pasożytnicze zarówno w stadium larwalnym, jak i dorosłym. Ciało tasiemca jest zazwyczaj wydłużone, taśmowate, składa się z główki zwanej skoleksem, szyjki oraz członów tworzących wstęgę (strobilę). Tasiemce należą do najdłuższych i najszybciej rosnących zwierząt, osiągają do 40 m długości. Główka tasiemca ma w zależności od gatunku rozmaite narządy czepne w postaci haczyków, bruzd, przyssawek bądź np. kilku ryjków z haczykami, które umożliwiają mu utrzymanie się wewnątrz jelita żywiciela. Szyjka jest miejscem, w którym wskutek intensywnego podziału komórek powstają nowe człony tworzące strobilę. W miarę tworzenia się kolejnych członów poprzednie ulegają stopniowemu przesunięciu ku tyłowi, przy czym następuje ich wzrost. W każdym członie znajdują się obojnacze narządy rozrodcze oraz narządy wydalnicze w postaci protonefrydiów. Człony po wypełnieniu się jajami odrywają się od strobili i zostają wydalone bądź odrywają się wcześniej (proces ich dojrzewania przebiega samodzielnie). Liczba członów może u niektórych tasiemców dochodzić do kilku tys. Tasiemce nie mają układu pokarmowego, krążenia i oddechowego, ciało ich pokrywa oskórek o budowie umożliwiającej wchłanianie pokarmu całą powierzchnię ciała na drodze osmozy. Układ nerwowy tasiemca tworzą pnie nerwowe łączące się spoidłem poprzecznym w każdym członie, odchodzące od parzystego zwoju głowowego. Większość gatunków tasiemców jest obupłciowa, w każdym członie znajdują się narządy płciowe męskie i żeńskie, zapłodnienie następuje w obrębie członu, między dwoma członami tego samego osobnika bądź dwóch różnych osobników. Wraz z przesuwaniem się członu ku tyłowi strobili gonady (gruczoły rozrodcze) ulegają stopniowemu uwstecznieniu, a miejsce ich zajmuje macica wypełniona jajami. Liczba jaj produkowanych przez tasiemca jest olbrzymia, np. u tasiemca nieuzbrojonego może dochodzić do 600 mln rocznie. Cykl rozwojowy tasiemca wymaga dwóch lub więcej żywicieli, występuje w nim kilka stadiów larwalnych, z których pierwszym jest onkosfera, kolejne, zależnie od gatunku, to np. procerkoid i wąglik


6. Co oznaczają pojęcia: żywiciel pośredni, żywiciel ostateczny?
Żywiciel pośredni - organizm, w którym pasożyt rozmnaża się bezpłciowo.
Żywiciel ostateczny - organizm, w którym pasożyt rozmnaża się płciowo.



7. Wypisz znane Ci gatunki wirków, przywr i tasiemców?
wirki przywry tasiemce
• Wypławek lądowy • Motylica wątrobowa (Fasciola hepatica)
• Motyliczka
• Przywra krwi
• przywra jelenia (Paramphistomum cervi)
• przywra kocia (Opisthorchis felineus)
• przywra żylna (Schistosoma haematobium), • Uzbrojony
• Bruzdogłowiec
• ligula,
• tasiemiec karłowaty (Hymenolepis nana),
• tasiemiec psi (Dipylidium caninum),

OBLEŃCE
1. Cechy charakterystyczne obleńców
Ciało obleńców jest wydłużone, cylindryczne lub workowatego kształtu, okryte oskórkiem wchodzącym w skład wora skórno-mięśniowego stanowiącego zewnętrzną warstwę. U niektórych gatunków ciało jest pokryte rzęskami. Jelito przednie, środkowe oraz tylne tworzą przewód pokarmowy, zakończony odbytem. Układ nerwowy składa się ze zwoju mózgowego, zwanego też okołogardzielowym, oraz pni nerwowych. Układ wydalniczy różny u poszczególnych gatunków, w postaci protonefrydiów, gruczołu wydalniczego, kanalików, bądź nie występuje w ogóle. Obleńce zamieszkują środowiska wilgotne oraz wodne, posiadają zdolność anabiozy umożliwiającą przetrwanie niekorzystnych warunków, liczne gatunki są pasożytami zwierząt i roślina także, człowieka. W większości rozdzielnopłciowe, rozmnażanie następuje wyłącznie na drodze płciowej.
2. Czym charakteryzują się wrotki?
występujące głównie w wodach słodkich, znane są także formy morskie i lądowe. Osiągają rozmiary od ułamka mm do 3 mm, nazwę zawdzięczają tzw. aparatowi wrotkowemu, utworzonemu przez 2 wieńce rzęsek w przedniej części ciała, pełniące rolę aparatu ruchowego oraz napędzającego cząstki pokarmowe. U wrotków nie występuje wór skórno-mięśniowy. Kształt ciała najczęściej wydłużony, ciało dzieli się na część przednią, czyli głowową, część tułowiową, mieszczącą większość narządów wewnętrznych, oraz część tylną, w formie tzw. nogi z dwoma ruchliwymi wyrostkami. Część tylna służy do poruszania się po dnie u wrotków o osiadłym trybie życia, u wolno żyjących do pływania. W nodze znajdują się tzw. gruczoły cementowe, których wydzielina umożliwia formom osiadłym mocne przyczepienie się do podłoża. Są rozdzielnopłciowe, występuje u nich dymorfizm płciowy oraz heterogonia okresowa, polegająca na rozmnażaniu się w drodze partenogenezy przez kilka pokoleń, a następnie na drodze płciowej. Wrotki lądowe w warunkach niekorzystnych wytwarzają formy przetrwalnikowe w postaci cyst, cechujące się olbrzymią wytrzymałością na niekorzystne warunki otoczenia.

4. Opisz cykl zyciowy: glisty ludzkiej, włosienia spiralnego i owsika.
cykl zyciowy glisty ludzkiej: Samica składa ok. 200 tys. jaj na dobę. Jaja zostają wydalone z kałem, rozwój ich jest warunkowany odpowiednią temperaturą i wilgotnością. Rozwijająca się z jaja larwa, po pierwszym linieniu tworzy tzw. formę inwazyjną, która połknięta z pożywieniem zakaża człowieka. Wyklute z jaj w jelicie cienkim larwy przenikają do naczyń krwionośnych, którymi dostają się poprzez wątrobę, serce i płuca do tchawicy oraz jamy ustnej, a następnie po ponownym połknięciu, przez przełyk do przewodu pokarmowego, gdzie szybko rosną i po 60-70 dniach osiągają dojrzałość.
cykl zyciowy włosienia spiralnego: Samice rodzą postacie larwalne, które z krwią przedostają się do mięśni prążkowanych, gdzie otorbiają się tkanką łączną gospodarza. Po spożyciu przez człowieka lub zwierzę mięsa zawierającego larwy włośnia, torebki larw rozpuszczają się w soku żołądkowym, larwy przechodzą do jelita cienkiego gospodarza, gdzie osiągają gotowość do rozrodu już po kilku dniach.
cykl zyciowy owsika:


5. Wipisz znane Ci gatunki nicieni oraz miejsce ich występowania.
Przedstawicielami nicieni są m.in. owsik ludzki (Enterobius vermicularis), pasożytujący w jelicie człowieka, mątwik buraczany (Heterodera schachtii), filarie (Filariidae), nerkowiec (Dioctophyma renale)