Rozwój fizyczny i motoryczny dziecka w wieku przedszkolnym

Ruch jest czynnikiem niezbędnym dla rozwoju dziecka. Naturalna dla wieku dziecięcego potrzeba ruchu warunkuje stały, a w niektórych okresach życia szczególnie gwałtowny rozwój układu ruchowego i nerwowego. Wszechstronny, spontaniczny ruch jest najbardziej charakterystyczną cechą wczesnych faz rozwojowych człowieka. Należy pielęgnować i podtrzymywać jego naturalne formy, sterować rozwojem cech motoryki, rozwijać umiejętności ruchowe, mające wpływ zarówno na poziom rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego.
Zaniedbania rozwoju motorycznego małego dziecka mają wpływ na dalszy jego rozwój psychofizyczny. Okres przedszkolny i wczesne lata szkolne odzwierciedlają utrwalone w różnym stopniu nieprawidłowości rozwojowe w zakresie budowy, postawy ciała, zaniedbań psychomotorycznych. Stwarza to poważne problemy w dalszym okresie rozwoju dziecka i zmusza do stosowania żmudnych i długotrwałych zabiegów wyrównawczo – korekcyjnych. Obserwuję w swojej pracy w kontakcie z dziećmi wiele zaniedbań rozwoju motorycznego. Na ogół we wstępnej fazie, uczniowie nie ćwiczą chętnie ze względu na niewygodę wykonywania wielokrotnie tego samego ćwiczenia, a tylko drogą powtórzeń i dokładnością można zlikwidować nabyte wady.

Głównym sprawcą nieprawidłowości postawy ciała jest niezaspokojenie potrzeb ruchowych organizmu. Wygodny tryb życia, stronienie od rekreacji ruchowej, eliminacja wysiłku fizycznego przez ingerencję współczesnej cywilizacji technicznej i urbanizacji w życiu człowieka prowadzi do dysfunkcji układu ruchowego, ogólnej niesprawności, a to rodzi różnego rodzaju choroby cywilizacyjne i wynaturzenia organizmu. Trzeba temu przeciwdziałać przez intensyfikację wysiłku fizycznego, polegającą na eliminowaniu napięć i przyruchów, opanowywaniu koordynacji, kształtowaniu sprawności ruchowej i cech motorycznych (siły, mocy, wytrzymałości, szybkości, zwinności, gibkości).
Aspekt ruchu kształtuje się już w wieku przedszkolnym i rozwija się w latach nauki szkolnej. Gimnastyka jest w programie wychowania przedszkolnego integralnie związana z wychowaniem zdrowotnym. Jest to słuszne stwierdzenie, gdyż właśnie przez działalność ruchową można wykształcić pożądane postawy i nawyki zmierzające do zneutralizowania destrukcyjnych wpływów cywilizacji i urbanizacji, do podtrzymania dobrego stanu zdrowia psychofizycznego człowieka. Gimnastyka pomaga w adaptacji organizmu do coraz bardziej zmieniających się warunków życia (hałas, zatrucie powietrza, napięcia nerwowe), powinna zatem być w stałej korelacji z rozwojem dziecka. Formy ćwiczeń i czynności ruchowych dostosowywać należy do upodobań i możliwości dzieci.

W Polsce, w okresie międzywojennym, dużą popularność w przedszkolu i szkole zdobyła metoda bezpośredniej celowości ruchu, tzw. metoda zadaniowa Romualda Czyżewskiego. Nowe trendy w gimnastyce, wniosły wiele elementów wzbogacających repertuar ćwiczeń oraz zbliżających podejmowaną działalność ruchową do potrzeb rozwojowych i cech rozwoju psychofizycznego dziecka. Konstruowane przyrządy sportowe pozwalają rozwijać swobodną działalność dziecka. Wprowadzone drobne przybory (woreczki, piłeczki, krążki, obręcze, laski gimnastyczne, skakanki, chorągiewki, drewniane klocki itp.), uatrakcyjniły ćwiczenia oraz zachęcały do stosowania różnych zadań ruchowych na miarę możliwości sprawnościowych dziecka. Pobudzały wychowanka do podejmowania samodzielnie działań.

Ćwiczenia ruchowe stały się formą zabawy. W nienarzucający, delikatny sposób kształtują prawidłowy rozwój, współdziałają z rozwojem wrażeń i postrzeżeń, uczą spostrzegać otaczające przedmioty i zjawiska we wzajemnych powiązaniach, kształtują logiczne myślenie, uczą określania ciężaru przedmiotów oraz określania ich położenia w przestrzeni. Zabawy ruchowe rozwijają pamięć i wyobraźnię twórczą, kształtują osobowość dziecka i takie cechy charakteru jak: samodzielność, zdyscyplinowanie, dokładność, uczą współpracy w zespole, rozwijają społecznie.
Obecnie stosuje się szereg środków i metod pracy nad ciałem, właściwą postawą. Jest wiele rozmaitych form rekreacji. Jedną z bardzo popularnych jest taniec. Na ogół już w każdym przedszkolu dzieci mają z nim kontakt. Stosuje się różne formy tańca. W obecnych czasach taniec stał się podstawowym środkiem wychowania fizycznego, oddziałuje wszechstronnie na ustrój, podnosząc jego wydolność oraz sprawność fizyczną, mającą zastosowanie w codziennej działalności człowieka. Ponadto w korelacji z rozwojem motoryki dziecka, pełni istotną rolę w jego rozwoju umysłowym, kształtuje wolę i charakter.

Ruch poprzez zabawę i taniec są aspektami istotnymi dla zdrowia człowieka. Aktywność fizyczna podejmowana w sposób regularny i utrzymywana w granicach tolerancji ustroju daje możliwość pełnego, harmonijnego rozwoju.
Właściwe ukierunkowanie dziecka na ruch ma ogromny wpływ na jego dalszy rozwój fizyczny. Chcąc zachować zdrowie i sprawność fizyczną na długie lata, należy ćwiczyć i utrzymywać organizm w odpowiedniej kondycji fizycznej. Ruch jest zatem środkiem profilaktycznym i leczniczym, ma znaczenie dla układu kostnego, mięśniowo – stawowego, oddechowego i krążenia.
Szeroki wachlarz możliwości “uprawiania” ruchu daje szanse wszystkim ludziom. Można samodzielnie uprawiać biegi, pływanie, jazdę na rowerze jak i korzystać z pomocy specjalistycznej w zakresie ruchu pod okiem instruktorów w coraz częściej tworzonych centrach ruchu, siłowniach.