Patologie społeczne

Patologie społeczne to takie zachowania ludzkie, które odbiegają od pewnych norm społecznych i etyki. Mają one różne przyczyny. Przeważnie można się z nimi spotkać w tzw. środowiskach patologicznych. A jest ich w dzisiejszych czasach naprawdę dużo. Najczęstszym powodem takich postępowań jest: bieda i złe warunki życiowe. To powoduje, że ludzie słabi psychicznie posuwają się do pewnych zachowań. Niektórzy ludzie traktują innych tak jak ich traktowano. Do zachowań patologicznych możemy zaliczyć: przemoc, alkoholizm, narkomanię, dzieciobójstwo, podrzucenie lub uprowadzenie dziecka, kradzież, kazirodztwo itp.

Teorie wyjaśniające patologie wskazują na jej trojakie źródła:
1. Jednostkę i jej indywidualne cechy
2. Rodzinę jako grupę socjalizującą
3. Środowisko wychowania.

Teorie te wprowadzają podstawowe założenie mówiące o tym, że jeśli jednostka uznawana za patologiczną "nie pasuje" w jakikolwiek sposób do reszty społeczeństwa lub praktykowanych przez nie wzorów znaczy to, iż "dzieje się z nią coś złego" lub " choruje" należy zatem kogoś takiego zmienić tak aby pasował do wzorów społecznych. W rezultacie stosowane są wobec takiej jednostki różnego rodzaju strategie terapeutyczne, mające ją resocjalizować.

Zwykło się sądzić, że przemocy dopuszczają się tylko członkowie rodzin patologicznych. To prawda, że przemoc towarzyszy często alkoholizmowi i prymitywnym obyczajom, ale badania wskazują, że jest to także związane z chłodną atmosferą w domu i złą sytuacją socjalną i ekonomiczną rodziny.

Przemoc w rodzinie możemy sklasyfikować następująco. Istnieje przemoc fizyczna, psychiczna i seksualna. Fizyczna to nieprzypadkowe zranienia, przymus fizyczny, ograniczenie swobody, a także zaniedbywanie. Do przemocy psychicznej zaliczamy: zastraszenie, nadużycia emocjonalne, brak uczuć. Natomiast do seksualnej kazirodztwo i gwałt.

Niestety w Polsce psychiczne i fizyczne znęcanie się nad dziećmi jest zjawiskiem powszechnym. 250 dzieci na każde 100 tys. Jest maltretowane, 60% dorosłych stosuje wobec najmłodszych kary fizyczne, 14% przyznaje, że w ciągu ostatniego roku sprawiło dziecku "porządne lanie", a 33% rodziców dotkliwie bije dzieci do 6 roku życia.

Biją najczęściej rodzice, którzy w dzieciństwie sami byli bici. Taki zakodowano im wzorzec zachowania i w chwilach wzburzenia lub w obliczu konfliktu nie potrafią inaczej reagować. Byle głupstwo wyprowadza ich z równowagi, a ofiarami agresji stają się najsłabsi członkowie rodziny - ci, którzy nie potrafią się bronić.

Synowie, którzy wielokrotnie widzieli, jak ich ojcowie bili matki, wyrastają w przekonaniu, że agresja oznacza "bycie mężczyzną" i nierozerwalnie wiąże się z pożyciem dwojga ludzi. W 95% przypadków to mężczyźni są sprawcami przemocy domowej.

Jednym z negatywnych skutków przemocy stosowanej wobec najmłodszych jest zaburzenie ich obrazu samego siebie. Bite dziecko dochodzi do wniosku, że jest złe i do niczego się nie nadaje. Przemoc wobec dzieci nie sprowadza się jednak tylko do rękoczynów i nadużyć seksualnych. To także zaniedbywanie i niezaspokajanie ich podstawowych potrzeb. Do zachowań patologicznych można także zaliczyć dzieciobójstwo. Dochodzi do tego wówczas, gdy matka zabija noworodka pod wpływem silnego przeżycia związanego z przebiegiem porodu lub ze szczególnie trudną sytuacją osobistą. Za dzieciobójstwo matce grozi kara więzienia od 3 miesięcy do 5 lat. Zamordowanie przez matkę rocznego dziecka nie będzie już dzieciobójstwem ale zwykłym zabójstwem.

Liczba dzieciobójstw w latach 1996-2000

Wykorzystywanie seksualne nieletnich jest także zaliczane do patologii. Czynności seksualne z dzieckiem w wieku do lat 15 są zakazane. W prawie karnym określa się to jako czyny lubieżne. Wg danych policji najbardziej zagrożone czynami lubieżnymi są dzieci ze starszych grup przedszkolaków i dzieci z młodszych klas podstawówek. Ponad połowa sprawców czynów lubieżnych to osoby znane dziecku i rodzinie.

Liczba ofiar przemocy domowej w latach 1999-2000

Osoby, które krzywdzą współmałżonka, które dopuszczają się nadużyć wobec dzieci i które dręczą starszych krewnych, są w pewien sposób do siebie podobne. Łączą je;
- Niska samoocena
- Błędny wizerunek ofiary
- Poczucie braku kompetencji
- Brak wsparcia i pomocy
- Niedostatek empatii
- Problemy małżeńskie
- Brak samokontroli
- Depresja
- Izolacja społeczna
- Doświadczenie bycia krzywdzonym i zaniedbywanym w dzieciństwie

Jakakolwiek interwencja i przerwanie pasma cierpienia ofiar przemocy domowej ma z reguły miejsce dopiero wtedy, gdy w tragicznym stanie fizycznym i takiej samej formie psychicznej trafiają do szpitala. Niestety , w tych rodzinach przemoc zadomowiła się na dobre i ma długą historię. Można jednak wskazać czynniki ryzyka, które pozwoliłyby udzielić ofiarom pomocy, zanim dojdzie do jej eskalacji. Psychologowie podkreślają, że należą do nich m.in. : doświadczenie przemocy w przeszłości, obojętność, brak tolerancji lub nadmierne obawy rodziców o dziecko, problemy społeczno- ekonomiczne, choroby psychiczne, uzależnienia, młody wiek matki, krótkie odstępy między kolejnymi ciążami. Ważne jest, aby ci, którzy doświadczają przemocy, nie czuli się osamotnieni, zagubieni i bezradni. Dlatego tak ogromne znaczenie ma powołanie do życia instytucji pierwszego kontaktu. Organizacją o takim profilu jest Ogólnopolskie Pogotowie dla Przemocy "Niebieska Linia" i Fundacja "Dzieci Niczyje". Nie należy wahać się przed korzystaniem z ich pomocy. Bierność prowadzi jedynie do eskalacji sprawcy, który czuje się bezkarny.

Innym typem patologii jest przestępczość wśród młodych ludzi. W ostatnich latach ma ona tendencję wzrostową. Nastolatkowie coraz częściej napadają na ludzi starszych lub słabszych. Ich zachowanie wynikać może z braku pieniędzy albo pracy. Takie zachowania są też często spowodowano brakiem zainteresowania rodziców, którzy albo są pochłonięci wychowywaniem młodszych dzieci albo gonią za karierą.

Kolejnym skutkiem zaniedbywania wychowawczych są ucieczki młodych ludzi do sekt i subkultur młodzieżowych tj. skini, blokersi, hippisi. Już niemal w każdym mieście istnieją takie zgrupowania które wykorzystują zagubienie młodych ludzi. Po wstąpieniu do takich grup młodzi często wchodzą w konflikt z prawem, popadają w narkomanię i alkoholizm.

Przedstawione wyżej patologie społeczne w dużym stopniu degradują nasze społeczeństwo i prowadzą do zaniku tradycji i kultury. Dlatego powinniśmy prowadzić do tego, aby takich zachowań patologicznych było coraz mniej. Powinno się tworzyć jak najwięcej placówek, organizacji samorządowych, młodzieżowych, aby zintegrować społeczeństwo a szczególnie młodych ludzi. W dzisiejszych czasach walka z patologiami jest szczególnie trudna, ponieważ społeczeństwo polskie jest biedne a do takich zachowań najczęściej dochodzi w środowiskach o trudnej sytuacji ekonomicznej. Niemniej jednak uważam, że walka z patologiami choć długotrwała to przynosi korzyści całemu społeczeństwu.