Klimat na świecie

KLIMAT UMIARKOWANY CHŁODNY
- średnia roczna temperatura 0-10 C
- średnia temperatura najcieplejszego miesiąca < 20 C
- opady w granicach 400-600 m, głównie w lecie
Obszary będące pod wpływem klimatu umiarkowanego chłodnego porośnięte są lasami iglastymi zwanymi TAJGĄ

Flora tajgi
Skandynawia, Północna część Niziny Zachodniosyberyjskie
tzw. las świerkowo modrzewiowy: świerk syberyjski, modrzew, limba syberyjska, brzoza omszona.

Południowa część Niziny Zachodniosyberyjskiej
tzw. tajga ciemna, ze względu na dominacje drzew zimozielonych: świerk syberyjski, limba syberyjska, sosna, jodła syberyjska, często ozdobiona zwisającymi z gałęzi brodaczkami.

Tereny na wschód od rzeki Jenisej oraz Alaska i Kanada
tzw. tajga jasna, ze względu na dominacje zrzucających igliwie modrzewi: modrzew dahurski (dominujący gatunek), świerk syberyjski, limba syberyjska.

Fauna tajgi
- ssaki: jelenie, łosie, niedźwiedzie brunatne, tygrysy syberyjskie, rosomaki, sobole, wilki, rysie, żbiki, dziki, wiewiórki, a nad rzekami także bobry i wydry
- ptaki: cietrzewie, dzięcioły, jarząbki, głuszce, krzyżodzioby, orły bieliki, sowy, żurawie syberyjskie
- ryby: jesiotr, omul, sielawa syberyjska, nelma, amur, lipień, lenok, głowacica tajmen, miętus, głowacz syberyjski

Gleby Tajgi
a) marzłociowa strefa tajgi (na obszarach wieloletniej zmarzliny): gleby bielicowe, darniowo-bielicowe, płowe.
b) strefa tajgi bez wieloletniej zmarzliny:
- tajga północna: gleby bielicowe oraz iluwialno-humusowe
- tajga środkowa: gleby bielicowe oraz bielice
- tajga południowa: gleby darniowo-bielicowe oraz płowe

KLIMAT UMIARKOWANY PRZEJŚCIOWY (Polska)
- średnia roczna temperatura 7-8 C
- średnia temperatura najzimniejszego miesiąca (styczeń) -2 C
- średnia temperatura najcieplejszego miesiąca (lipiec) 18-19 C
- średnie opady w granicach 600 mm, głównie w lecie
- amplituda najcieplejszego i najzimniejszego miesiąca ok. 20 C

Klimat Polski kształtują masy powietrza o cechach kontynentalnych (znad kontynentu azjatyckiego), jak i masy o cechach morskich (znad Oceanu Atlantyckiego).

Fauna strefy klimatu umiarkowanego przejściowego
- ssaki: wiewiórka pospolita, zając szarak, sarna, jeleń szlachetny, dzik, borsuk, łoś, lis, żubr, ryś, wydra
- płazy: ropucha szara, salamandra plamista, traszka zwyczajna
- gady: padalec, zaskroniec, żółw błotny
- ptaki: zięba, jastrząb, kaczka krzyżówka, perkoz dwuczuby, łyska, głuszec, cietrzew, bocian biały, łabędź, jaskółka
- ryby: karaś, płoć, karp, okoń, ukleja, lin, szczupak, leszcz

Flora strefy klimatu umiarkowanego przejściowego
- dominują formacje lesiste bory sosnowe i mieszane, buczyny, grądy, a na terenach podmokłych — łęgi
- powierzchnia lasów wynosi 27%.
- drzewa: sosna, świerk, olsza, dąb, jesion, brzoza, grab, jodła, buk, lipa, cis
- roślinność łąkowa: zioła, rośliny motylkowe, jaskrowe (np. jaskier rozłogowy) i turzycowate

Gleby strefy klimatu umiarkowanego przejściowego
- brunatne i płowe (37%),
- bielicowe (36%),
- bagienne (8%),
- mady (4%),
- czarne ziemie (2%),
- czarnoziemy (1%),
- rędziny (1%).

KLIMAT PODZWROTNIKOWY SUCHY
a) kontynentalny suchy:
- wys. amplitudy temperatury
- bardzo małe opady — głównie letnie w postaci gwałtownych ulew
- duże nasłonecznienie
b) wybitnie, skrajnie suchy:
- wysokie dobowe amplitudy temperatury
- brak opadów przez okres nawet kilku lat
- duże nasłonecznienie

Miejsce występowania: Sahara, Płw. Arabski, Pustynia Kalahari, centralna Australia, Pustynia Atacama, Wyż. Meksykańska, Południe Stanów Zjednoczonych.

Gleby w strefie klimatu podzwrotnikowego
Szaroziemy – gleby powstające w warunkach gorącego suchego klimatu, dostarczana na pow. gleby materia organiczna ulega w tych warunkach szybkiemu rozkładowi, który nie sprzyja gromadzeniu się próchnicy, (pH 7,5 – 8,5). W zależności od zawartości próchnicy szaroziemy dzielą się na:
- ciemne (2,5 – 4%),
- typowe (1,5-2,5%),
- jasne (1-1,5).

Rośliny w strefie klimatu podzwrotnikowego suchego
Przystosowały się do istnienia na wiele różnych sposobów: grube pnie, małe liście (najczęściej kolce), rośliny epizodyczne, pokazujące się tylko po dużych opadach, np. kaktus gigantus, pozłotki, werbeny.

Zwierzęta w strefie klimatu podzwrotnikowego
jaszczurki, legwany, sowy, robaki, nietoperze, pekari, świnie pustynne, króliki, owce kanadyjskie, lisy, ptak kukawka i lejek zimnodrętwy.

LAS RÓWNIKOWY
- wiecznie zielony, las rosnący w warunkach klimatu równikowego wybitnie wilgotnego
- roczna suma opadów: powyżej 2000 mm
- temperatura powietrza jest cały czas taka sama, ok. 27 stopni C

Występowanie: dorzecze Amazonki, Kotlina Kongo, płd. i wsch. część Półwyspu Indochińskiego wraz z Półwyspem Malajskim, Archipelag Malajski, Nowa Gwinea.

Roślinność lasu równikowego
a) charakterystyczne drzewa: heban, balsa, kauczukowiec, mahoniowiec,
b) epifity i liany (wyst. w podszyciu lasu, w wyniku niedoboru światła).

Epifity to rośliny rosnące wysoko na pniach i koronach drzew.
Liany to pnącza o zdrewniałych łodygach, wspinające się do góry po drzewach i innych podporach.

Zwierzęta lasu równikowego
ptaki (papugi), owady, hipopotamy, tygrysy, małpy, goryle, leniwce, tukany, gepardy, nietoperze, okapi, sifaka biała.

Ludność strefy klimatu równikowego
- Murzyni Bantu
- Pigmeje
- Malgasze (Afryka — mieszkańcy Madagaskaru)
- Indianie Amazońscy

Gleby w strefie klimatu równikowego
- czerwonoziemy
- żółtoziemy
- lateryty

Ziemia jest trudna do uprawy, uboga w substancje odżywcze, nie jest głęboka, zwykle o małej żyzności, gęsta, zbita, gliniasta o barwie czerwonej lub żółtawej.

KLIMAT SUBPOLARNY
- występowanie — Arktyka
- bardzo duże amplitudy temperatur, średnia temp. najcieplejszego m-ca nie przekracza 10 stopni C
- średnia suma rocznych opadów wynosi 250-350 mm;
- lata są chłodne i wilgotne, zimy zaś wietrzne i mroźne, przez znaczną część roku utrzymuje się pokrywa śnieżna.

Gleby:
poligonalne, płytki poziom próchniczy (ok. 1% próchnicy).

Flora:
- tundra arktyczna i mszysto-porostowa: mchy, porosty, rośliny kwiatowe;
- tundra krzewinkowa: karłowate wierzby, borówka, bagno, wrzosiec i brzozy karłowatej, mchy i porosty;
- lasotundra: stanowi przejście do lasów iglastych tajgi;

KLIMAT POLARNY
Występowanie: Arktyka i Antarktyda

Arktyka
- charakterystyczną cechą, poza niskimi temp. powietrza, jest występowanie niewielkich sum rocznych opadów, co przyczynia się do powstania pustyni lodowej.
- temperatury najzimniejszego m-ca wahają się od -6 do -49 stopni C, a najcieplejszego od -14 do 5 stopni C, opady głównie w postaci śniegu, sięgają 75-500 mm
- tworzenie się gleb jest w zalążku
- prawie cały rok woda znajduje się w postaci stałej

Fauna Arktyki
wieloryb grenlandzki, narwal, biełucha, mors, niedźwiedź polarny, renifer, karibu, lis polarny, wół piżmowy, alki.

Antarktyda
- klimat polarny, bardzo suchy, średnia roczna temperatura wynosi od -10 do -25 stopni C (przeciętna temp. w zimie ok. - 60 do -70 stopni C oraz -30 do -50 stopni C w lecie).
- kontynent cechuje się występowaniem stałych i silnych wiatrów, a także niskich opadów (do 600 mm rocznie)
- na Antarktydzie nie występuje stała, powierzchniowa sieć wodna

Fauna Antarktydy
- występuje wyłącznie na wybrzeżach morskich.
- ze ssaków żyją tu 4 endemiczne gatunki fok (m.in. lampart morski), z ptaków: pingwiny, rybitwy, albatrosy i mewy. W wodach występują liczne bezkręgowce (głównie kryl) i ryby.

Flora Antarktydy
Jest bardzo uboga, reprezentowana głównie przez mchy, porosty, grzyby oraz kilka gatunków roślin kwiatowych (m.in. trawa śmiałek antarktyczny).