Rola dziejowa Piastów - skrócone przedstawienie.

Od ok. IX-X w. na ziemiach polskich. istniało kilka organizacji terytorialnych, spośród których największe znaczenie osiągnęli Wiślanie (okolice Krakowa) i Polanie (ok.Gniezna). Ekspansja Polan doprowadziła do zjednoczenia w X w. większości plemion zamieszkujących te ziemie. Początek państwu Polskiemu dało właśnie państwo Polan. Dzięki Galowi Anonimowi znamy protoplastów Mieszka I. Byli to Ziemowit, Lestek i Siemomysł. Taki był początek dynastii Piastów, którzy obalili Popiela.

Już Mieszko I i jego polityka sprawiły, że wczesne państwo zaczęło zyskiwać na wartości; układy polityczne i umiejętne korzystanie 964 r. walczył z Wieletami o Pomorze Zachodnie. W 965 r. sprzymierzył się z Czechami i poślubił księżniczkę czeską Dobrawę, a juz w roku 966 przyjął wraz z całym dworem chrzest. Te dwa wydarzenia miały strategiczny wymiar i jakże wielce korzystny skutek. W dwa lata później zostało utworzone biskupstwo misyjne w Poznaniu. W roku 967 pokonał Wieletów i opanował część Pomorza. W roku 972 rozgromił pod Cedynią wojska margrabiego Hodona, z którym konkurował w walce o Pomorze Zachodnie.ęłęóW czasach jego panowania dokonało się zjednoczenie ziem etnicznie polskich w jedno państwo.

Politykę konsolidacji państwa i dalszej ekspansji terytorialnej kontynuował Bolesław I Chrobry. Utworzono niezależną od Niemiec metropolię kośc. w Gnieźnie, z biskupstwami w Poznaniu, Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu(1000-zjazd w Gnieżnie-ces.Otto III). Próba Bolesława(1003-1004) opanowania Czech nie powiodła się, ale powodzenie przyniosły zarówno cykl wojen polsko-niemieckich; 1002-18 (zajęcie Milska i Łużyc) i wyprawa ruska 1018 (przyłączenie Grodów Czerwieńskich, przejściowe opanowanie Kijowa). Faktem jest, że ęłęóPolska piastowska po Chrobrym nigdy już nie znalazła się w rzeczywistej zależności od cesarza.ęłęóNa krótko przed śmiercią, koronował się w Gnieźnie na króla(1025), co było wyrazem niezawisłości państwa polskiego.

Mieszko II był w trudniejszej sytuacji ponieważ od tegoż momentu zaczęły sie konflikty wewnętrzne. Cała seria poczynając od tego miejsca.BI Chrobry właśnie Mieszkowi przeznaczył władze a nie starszemu dziedzicowi Bezprymowi,który to z tej przyczyny szukał poparcia nawet u wrogów kraju. Za panowania Mieszka II i Bezpryma, a następnie reakcja pogańska na Mazowszu i na przełomie 1040 i 1041 próba uniezależnienia się tej dzielnicy (tzw. bunt Miecława). Jedność państwa (bez Pomorza) i jego stabilizację przywrócił 1047-50 (w sojuszu z Rusią) Kazimierz I Odnowiciel, który to został wygnany. W odzyskaniu władzy pomógł księciu sojusz zawarty w 1040 lub 1041 r. z władcą Rusi, Jarosławem Mądrym. Sojusz ten został wzmocniony małżeństwem Kazimierza z siostrą Jarosława, Dobroniegą; to uczyniwszy odnawiając również organizację kościelną., ustanowił Kraków stolicą państwa.

Od początku panowania, polityke ojca kontynuować chciał Bolesław II Śmiały(zarówno pod względem rozw. org. kośc.) ęłęóProwadził on też politykę antycesarską i antyczeską. Interweniował w spory dynastyczne na Węgrzech i Rusi, gdzie osadził na tronie oddanych sobie władców. W roku 1069 odebrał Rusi Grody Czerwieńskie. Aby uniezależnić się od cesarstwa wykorzystał konflikt pomiędzy papieżem Grzegorzem VII a cesarzem Henrykiem IV opowiadając się po stronie papieża, co umożliwiło mu koronowanie się na króla polskiego w Gnieźnie w roku 1076. POprzez spór z biskupem Stanisławem i "skazanie" go został on wygnany. Podczas rządów jego brata Władysława I Hermana powróciła zależność Polski od cesarstwa oraz umocniła się pozycja możnowładców (Sieciech). Wzmocnienie władzy książęcej oraz znaczenia Polski przyniosło panowanie Bolesława III Krzywoustego, który 1109 odparł interwencję zbrojną króla niem. Henryka V, następnie opanował Pomorze Gdańskie i ziemię lubuską oraz narzucił zwierzchność Pomorzu Zach., rozpoczynając 1124-1128 jego chrystianizację (1140 utworzenie biskupstwa pomor. w Wolinie) natomiast w 1135 złożył hołd ces. Lotarowi III, zapewne tylko z Pomorza Zach. i Rugii.

Jak można wywnioskować z doświadczeń poprzednich pokoleń, spory o dziedzictwo władzy jest głowną przyczyną kryzysów wewn. zarówno państwa jako systemu jak i ludności. Próbą pogodzenia idei jedności państwa z uprawnieniami dziedzicznymi 4 synów był testament Bolesława III Krzywoustego 1138, dzielący kraj między nich na zasadach senioratu i pryncypatu; nastąpił ponad stu-piędziesięcioletni okres rozbicia dzielnicowego. Wkrótce między braćmi rozpoczęły się walki, zakończone porażką i 1146 ucieczką z kraju seniora Władysława II Wygnańca. Niemieckie. wyprawy interwencyjne nie przywróciły mu władzy, a jedynie wymusiły 1157 w Krzyszkowie hołd lenny nowego princepsa, Bolesława Kędzierzawego, wobec cesarza. Zasady senioratu i pryncypatu upadły, utrzymało się jednak decydujące znaczenie księcia rządzącego w Krakowie.

Tendencje zjednoczeniowe pojawiły sie gdy zmasowane zostały ataki w kierunku kraju- Litwini, Prusi, Mongołowie. Jak i wewnątrzkrajowe spory, które rozwiązane zostały przez udział Henryka I Brodatego, Henryka Probusa i Przemysła II. Na scenie pojawiają się Krzyżacy(1226).

Po krótkim okresie rządów czes. Przemyślidów (Wacław II i Wacław III), których polityka ścisłych związków z Brandenburgią i Krzyżakami wywołała silną opozycję-ks.kujawski Władysław Łokietek-> udało się mu zjednoczyć Małopolskę, ziemie sieradzką i łęczycką, Kujawy, Pomorze Gdańskie (nie na długo) i wreszcie 1314 resztę Wielkopolski oraz 1320 koronować się w Krakowie. Istotną kwestią było wprowadzenie dokumentów lokacyjnych a co z tym również związane rozwój miast,handlu ,a co za tym idzie polepszenie sytuacji gospodarczej. Był to koniec rozbicia dzielnicowego.

Zjednoczonego państwa dokonał syn Łokietka-Kazimierz III Wielki, przerywając pasmo wojen z Czechami (pokoje 1335 i 1348) i Krzyżakami (pokój kaliski 1343, na mocy którego odzyskał Kujawy i ziemię dobrzyńską, zrzekając się Pomorza Gdańskiego). W 1340-66 toczył zwycięskie wojny z Litwą i Mongołami o Ruś Halicko-Wołyńską, obejmując na wsch. granicami Polski znaczne obszary. Niepowodzeniem zakończyły się niestety próby odzyskania Śląska (1348). Równocześnie - dzięki reformom skarbowym (reorganizacja podatków, reforma pieniądza), sądowym (statuty Kazimierza Wielkiego), popieraniu rozwoju miast (liczne lokacje, przywileje), organizacji osadnictwa wiejskiego, rozbudowie systemu obronnego państwa (zamki, mury miejskie) - doprowadził do znacznej stabilizacji wewętrznej i rozwoju gospodarczego kraju. Na mocy układów z Andegawenami (1339, 1355) uznał za następcę tronu swego siostrzeńca, Ludwika Węgierskiego. W imieniu Ludwika rządy w Polsce sprawowała jego matka, Elżbieta Łokietkówna, w celu uzyskania zgody możnych i szlachty na następstwo tronu w Polsce dla swych córek, Ludwik 1374 wydał przywilej koszycki, stanowiący podstawę wzrostu pozycji szlachty i ograniczania zakresu władzy króla. Po śmierci Ludwika tron 1384 objęła jego córka Jadwiga; w następstwie układu Polski z Wielkim Księstwem Litew. (akt w Krewie 1385) Jadwiga poślubiła wielkiego ksiecia litewskiego Jagiełłę, który w1386r. przyjął chrzest (jako Władysław) i został koronowany na króla Polski, zapoczątkowując dynastię Jagiellonów.

Władza monarchy była w pewnym stopniu ograniczana przez jego radę i wiece oraz przez coraz bardziej rozszerzane przywileje jednostkowe i ziemskie. Umocnieniu władzy panującego sprzyjała ciągłość dynastyczna, a podniesieniu autorytetu międzynarodowego i wewnętrznego - koronacja i tytuł królewski. Rozbicie dzielnicowe było zarówno niejako prowokującym przedsięwzięciem, aczkolwiek najbardziej racjonalnym.ęłęó Nie można zapomnieć o tak istotnym na gruncie europejskim chrześcijaństwie, które jak wiele pomogło tak też było i punktem zapalnym w wielu wypadkach. Mimo wielu innych przeciwności Piastom udało się przywrócić jedność państwa. Dokonał tego król Władysław Łokietek w początkach XIV wieku. Dlatego też dla poddanych – dynastia Piastów stała się symbolem Polski, a jej herb rodowy – orzeł – godłem kraju. Ostatnim królem z dynastii piastowskiej zasiadającym na tronie polskim był Kazimierz Wielki. Jego śmierć w 1370 roku kończy ponad 500 – letni okres panowania Piastów w Polsce.