Kochanowski - Pieśń XXV - czego chesz... analiza i interpretacja.

Kochanowski to z pewnością jeden z najwybitniejszych poetów polskich i europejskich. Nie ulega wątpliwości, że żyjący w XVI w. liryk w znacznym stopniu przyczynił się do rozwoju i ukształtowania polskiego renesansu. W swoich fraszkach i pieśniach ukazuje swoje pragnienie życia w harmonii z naturą i całym światem. Przedkłada zdrowie i czyste sumienie nad dobra materialne, ceni prawdziwość i cnotę. Był optymistą, kierował się zasadą ?carpe diem?.

Pieśń XXV doskonale odzwierciedla przyjmowany przez Kochanowskiego system wartości. Nadrzędnym przesłaniem pieśni o charakterze hymnicznym, napisanej na cześć Boga, jest ukazanie nieskończonej dobroci Stwórcy, jego miłości i mądrości. Wiersz jest hołdem złożonym Bogu, w podzięce za jego łaski. Podmiot liryczny ? nadawca ? jest człowiekiem, który w imieniu całej ludzkości wychwala Boga, można go utożsamić z autorem wiersza. Adresatem lirycznym jest sam Bóg, ukazany jako Deus Artifex ? Bóg artysta, architekt, który projektuje świat w sposób doskonały, jako perfekcyjne dzieło sztuki. W relacji Bóg ? człowiek można zauważyć swoisty dystans wynikający z naturalnej bariery między człowiekiem a istotami wyższymi. Podmiot liryczny nie może nawiązać bezpośredniego kontaktu ze Stwórcą lecz odczuwa jednocześnie nieskończoną bliskość i uczucie jedności z Nim. Bóg wychodzi poza dogmaty głoszone przez kościół, występuje wszędzie, ogarnia i przenika cały świat. Ludzkość odczuwa respekt wynikający z Boskiej potęgi i doskonałości absolutu. Pieśń ma zdecydowanie charakter modlitewny. Autor wysławia dobroć Boga jednocześnie dołączając w ostatniej strofie prośbę o łaskę, opiekę i miłosierdzie. Jest to rodzaj liryki bezpośredniej.

Pieśń na początku pierwszej strofy, dzięki pytaniom retorycznym ma formę dialogu pozorowanego, pozostała część jest monologiem lirycznym. Występuje siedem strof po cztery wersy, pisanych trzynastozgłoskowcem z średniówką po siódmej sylabie. Autor używa rymów męskich, dokładnych; stara się tworzyć rymy gramatyczne. W utworze występują liczne środki stylistyczne: powtórzenia, mające na celu wyeksponowanie pewnych treści, pytania retoryczne o treści egzystencjalnej tworzące rodzaj preludium skłaniającego do refleksji, przerzutnie, eksklamacje, epitety. Liczne animizacje ułatwiają zobrazowanie przesłania zawartego w utworze, powodują sugestywność obrazu Boga. Kochanowski stosuje język staropolski zawierający zwroty takie jak ?k'woli? nieużywane już za jego czasów. Archaizmy i wzniosłość stylu moją na celu podkreślenie ponadczasowości utworu oraz jego powagę.

Autor przedstawia obraz Boga w sposób bardzo wyrazisty i plastyczny. Odwołuje się do własnych, niemal intymnych uczuć, jest bardzo szczery. Pomimo, że dominuje styl patetyczny, można odnieść wrażenie, że jest to bardzo osobista modlitwa. Podmiot liryczny cechuje powaga, szacunek, podziw, oddanie czci, uniżenie, które świadczą o bardzo głębokiej wierze autora. Występuje silny motyw panteizmu. Bóg i przyroda stanowią jedność. Kochanowski ukazał także rolę człowieka w świecie dzięki czemu utwór nabrał charakteru renesansowego. Można również odnaleźć akcent teocentryczny ? charakterystyczny dla sztuki średniowiecznej.

Niezwykłość pieśni, dostrzeżona zarówno przez ludzi renesansu, jak i współczesnych czytelników, polega na reprezentowaniu charakterystycznych postaw i poglądów renesansowych z równoczesnym przedstawieniem tych treści w bardzo kunsztowny sposób. Jest także wyrazem naturalnej tęsknoty ludzkości do Boga, refleksją nad życiem i jego sensem.