Hormony

HORMONY





Hormon to substancja chemiczna, biologicznie czynna, zdolna do przekazywania informacji. Wywiera działanie na komórki i narządy, reguluje ich funkcję



Gruczoły i komórki uwalniają swoje produkty bezpośrednio do płynów wypełniających jamę ciała ( bezkręgowce ) lub do krwi ( strunowce ). Jest tam brak przewodów wyprowadzających.



Hormony regulują różne funkcje życiowe : rozwój, wzrost, rozrost, metabolizm, skład płynów ustrojowych. Hormon dociera do każdej komórki, ale działa wybiórczo, tylko na komórki, które są wyposażone w specjalne receptory – chwytniki, wbudowane w błonę komórkową lub znajdujące się w cytoplazmie.



Pod względem czynnościowym rozróżnia się hormony :

 efektorowe – działające na narządy docelowo

 tropowe – regulujące wytwarzanie i wydzielanie

 uwalniające – regulujące syntezę i wydzielanie hormonów tropowych ( np. przysadka mózgowa wydziela hormony gonado-tropowe, wpływające na wydzielanie przez narządy męskie i żeński )



Pod względem chemicznym hormony podzielono na :

 pochodne fenoli

 adrenalina

 tyroksyna

 białkowe

 hormony przysadki mózgowej

 insulina

 parathormon

 steroidowe, kory, nadnercza, płciowe























GRUCZOŁ HORMON DZIAŁANIE

Przysadka mózgowa : płat przedni wzrostu – somatropina Pobudza wzrost i podziały komórek

Nadczynność powoduje gigantyzm, niedoczynność powoduje karłowatość

tyreotropowy Działa na tarczycę, pobudza ją

kortykotropwy Oddziałuje na nadnercza

gomadotropwy Działa na jądra i jajniki

prolaktyna Działa gruczoł mleczny celem wydzielenia mleka - laktacja

Przysadka mózgowa : płat środk. melanofory Wzmaga syntezę ( działanie ) barwnika melaniny i jego koncentrację w komórkach barwnikowych – pigmentach

Przysadka mózgowa : płat tylni wazopresyna Działa na nerki : zwrotne wchłanianie H2O, działa na mięśnie gładkie – skurcz w naczyniach krwionośnych, macicy, gruczole sutkowym

oksytocyna Oddziaływuje na gruczoły mleczne, wydzielanie mleka oraz żeńskie drogi rozrodcze

Szyszynka melanina Opóźnia dojrzewanie biologiczne

Tarczyca tyroksyna i trójjodotyronina Działają na przemian wewnątrz –komórkowe;

- nadczynność powoduje chorobę basedową ( wytrzeszczone oczy, biała plamy m.in. na dłoniach );

- niedoczynność u dzieci po urodzeniu może dojść niedorozwoju – debilizmu u dorosłych do powiększenia tarczycy na zewnątrz ( kobiety ) lub do wewnątrz ( mężczyźni )

Przytarczyca parathormon Prowadzi gospodarkę z solami wapnia w organiźmie;

niedoczynność : za mało wapnia we krwi powoduje nadpobudliwość nerwową oraz tężyczkę

nadczynność : zbyt dużo wapnia odkłada się na ściankach komórek nerwowych i powoduje unieruchomienie nerwów;

wapń utrzymuje stosunek z potasem 2:1

Grasica tyrozyna Pobudza powstawanie limfocytów; przyśpiesza ich dojrzewanie; odpowiada za rozwój organizmów do 2 roku życia, do 15 roku życia zanika; tyrozyna cielęca służy do leczenia chorób rakowych, co daje efekty w początkowej ich fazie

Trzustka insulina Wiąże glukozę z krwi w glikogen magazynowany w wątrobie

Niedoczynność : cukrzyca

Insulinę wydzielają wysepki Langenharsa na powierzchni trzustki

Nadnercza

Warstwa korowa Kortykoidy

- mineralo kortykoidy

- glikoko tykoidy Odpowiadają za gospodarkę wodną cukrową i mineralną; nadczynność prowadzi w organiźmie do wilinizmu ( obułciowość )

Nadnercza warstwa rdzeniowa adrenalina Podnosi ciśnienie krwi. Przyśpiesza akcję serca

Jądra testosteron Trzeciorzędowy cykl płciowy, popęd płciowy

Jajniki estrogen Trzeciorzędowy cykl płciowy, popęd płciowy

progesteron Utrzymuje ciąże

relaksyna Ułatwia poród