Leczenie chorób skór uległo w ostatnich latach dużym zmianom, równolegle z postępem nauk medycznych.
Została unowocześniona ich klasyfikacja oraz wprowadzono do praktyki lekarskiej nowe, skuteczniejsze metody badań diagnostycznych.
Istotą postępu w lecznictwie dermatologicznym jest znaczne rozszerzenie możliwości skutecznego leczenia ogólnego, chorób skóry, zgodnie z przyjętą już dziś powszechnie zasadą, że większość chorób skóry jest tylko objawem różnorodnych ogólnych zaburzeń organizmu. Nawet w tych przypadkach, w których zmiany skórne maja charakter lokalny i zewnątrzpochodny, stosowanie środków ogólnych wewnętrznie lub pozajelitowi, pozwala dziś, często nawet bez leczenia zewnętrznego, nie tylko usunąć objawy, ale wyleczyć też chorobę.
Jest bardzo wiele odmian chorób skórnych i o większości z nich wiedzą tylko wyspecjalizowani lekarze dermatologii.
Wiele odmian chorób skórnych jest tak rzadkich, że niewiele dermatologów nie wie o ich istnieniu.
Choroby skóry są dzielone na kilka rodzajów a są nimi:
- choroby ropne
- zakaźne choroby skóry
- choroby wirusowe
- wirusowe choroby odzwierzęce
- choroby skóry o domniemanej etiologii zakaźnej
- grzybice skóry
- gruźlica skóry
- gruźlica typowa skóry
- choroby pasożytnicze
- choroby alergiczne
- choroby naczyniowe
- choroby związane z rozrostem nowotworowym
- choroby pęcherzowe
- choroby tkanki łącznej
- choroby zanikowe i zanikowo- twardzinowe
- choroby zawodowe skóry
- odczyny porętgenowskie
- choroby związane z nadmiernym rogowaceniem
- choroby związane z nieprawidłowym rogowaceniem
- łojotokowe choroby skóry
- choroby włosów i owłosionej skóry głowy
- choroby gruczołów potowych
- znamiona
- nowotwory łagodne
- stany przedrakowe
- nowotwory złośliwe skóry
- zaburzenia barwnikowe skóry
- choroby błon śluzowych jamy ustnej
Opiszę tylko niektóre z nich, dlatego że wymienienie i opisanie wszystkich z nich zajęłoby bardzo wiele czasu i stron.
Rodzaje chorób
Choroby ropne
Są to schorzenia spowodowane bakteriami ropotwórczymi z których najczęstszymi są gronkowce i paciorkowce.
W części chorób ropnych pochodzenia mieszanego gronkowco- paciorkowcowego i w większości chorób pochodzenia gronkowcowego proces chorobowy rozwija się w obrębie mieszków włosowych lub w ich otoczeniu. Wyjątkiem są tu mnogie ropnie pach i ropnie mnogie niemowląt, które rozwijają się głównie w obrębie gruczołów potowych.
Niektóre odmiany chorób ropnych:
Liszajec – jest to zakażenie mieszane. Powstaje ono na skutek bezpośredniego lub pośredniego kontaktu (np. z osobą chorą). Wykazuje bardzo znaczną zakaźność zakaźność szczególnie często występuje w dużych zbiorowiskach dzieci (np. w żłobku, przedszkolu czy w szkole)
Jego objawami są: pęcherze o zawartości surowiczo- ropnej, miodowożółte strupy zakaźność złuszczanie.
W odmianie suchej obecne jest głównie złuszczanie układające się obrączkowato.
Umiejscowienie zmian: skóra twarzy, wokół ust, w kącikach ust a przebieg tej odmiany choroby jest dosyć szybki.
Ziarniak ropny – jest to zakażenie gronkowcowe lub mieszane zwykle rozwijające się w miejscu urazu. Występuje na skórze odsłoniętej części i na błonach śluzowych w postaci ciemnoczerwonego łatwo krwawiącego guzka lub guza. Przebieg tej choroby jest dosyć przewlekły.
Róża – jest to ostra choroba zakaźna wywołana przez paciorkowce. Wystąpieniu jej sprzyjają uszkodzenia skóry. Charakteryzuje się obrzękiem i ostrym stanem zapalnym skóry i tkanki podskórnej w postaci rumienia wykazującego dość wyraźne odgraniczenie od otoczenia.
Kształt rumienia jest nieregularny z wypustkami na jego obwodzie spowodowanymi szerzeniem się zakażenia naczyniami chłonnymi.
Wystąpieniu zmian skórnych towarzyszą zwykle objawy ogólne (gorączka do 410C i dreszcze).
Czasem zmiany szerzą się obwodowo drogami chłonnymi. W niektórych przypadkach występują nawroty. Spowodowane są one zwykle wysiewami drobnoustrojów z wewnątrzustrojowych ognisk zakaźnych. Nawroty mogą prowadzić do słoniowacizny, szczególnie w obrębie twarzy , narządów płciowych kończyn, głównie dolnych. Przebieg niepowikłanej róży jest dość szybki. Ustępuje po upływie ok. dwóch tygodni.
Zakaźne choroby skóry
Różyca – jest to zakażenie spowodowane włosowcem Różyca. Powstaje na skutek kontaktu z zakażonym mięsem lub innymi produktami żywnościowymi. Jest chorobą zawodową ludzi stykających się w pracy z mięsem. Rozwija się w miejscu uszkodzenia powłok skóry, najczęściej na palcach rąk.
Jej objawami są: sinoczerwony rumień wyraźnie odgraniczony od otoczenia, powiększający się odśrodkowo. Objawy ogólne nie występują. Przebieg tej choroby jest dosyć powolny a rokowania na jej wyleczenie są zazwyczaj dobre.
Błonica skóry – jest to zakażenie spowodowane maczugowcem błonicy wskutek kontaktu z osobą zakażoną lub samozakażenia z ognisk w obrębie błon śluzowych. Często rozwija się w miejscu uszkodzenia skóry. Zwykle występuje u dzieci pomiędzy 2 a 5 rokiem życia. Zmiany skórne występują głównie w okolicach otworów naturalnych.
W odmianie powierzchownej zmiany skórne mają charakter wyprysku, liszjaca. Są one wielopostaciowe z charakterystycznymi martwiczymi nalotami i powiększeniem węzłów chłonnych.
Wąglik – jest to zakażenie spowodowane Gram- dodatnią laseczką wąglika. Występuje na skutek kontaktu z zakażonymi zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego (sierść, skóra, mięso). Do zakażenia dochodzi drogą oddechową wdychanie pyłu z sierści chorych zwierząt) i drogą pokarmową.
Głównym objawem jest silnie swędzący, niebolesny rumień z pęcherzykiem w jego części środkowej lub czarny strup, pod którym znajduje się zwykle głębokie owrzodzenia. W sąsiedztwie zmiany pierwotnej tworzą się takie same zmiany wtórne. Przebieg bywa łagodny, bezgorączkowy. W odmienia obrzękowej występują rozległe ciastowate obrzęki. W odmianie tej przebieg może być ostry, a rokowania niepewne, szczególnie ze względu na możliwośc wystąpienia posocznicy z ciężkimi objawami płucnymi, żołądkowo- jelitowymi i oponowymi.
Odmianę skórną należy różnicować z czyrakiem mnogim, ropniami mnogimi pach, owrzodzeniami zgorzelinowymi spowodowanymi środkami silnie żrącymi np. kwasem karbolowym.
Choroby wirusowe
Są to choroby, których czynnikiem etiologicznym jest wirus. Wirusy wykazują zdolność do atakowania ściśle określonego rodzaju tkanek żywych, głównie jednak skóry i układu nerwowego. W zajętych przez wirusa komórkach powstają charakterystyczne zmiany tzw. Ciałka wtrętowi różniące się – w zależności od rodzaju choroby wirusowej – cechami morfologicznymi i umiejscowieniem w komórce, co ma duże znaczenie rozpoznawcze. Obraz kliniczny wielu niepowikłanych chorób wirusowych skóry jest zwykle dość typowy, co pozwala na ich rozpoznawanie i różnicowanie bez konieczności przeprowadzania badań na wirusologicznych. W niektórych jednak chorobach wirusowych skóry decydujące znaczenie ma badanie histologiczne i badanie immunologiczne.
Niektóre rodzaje chorób wirusowych:
Opryszczki zwykłe – ich czynnikiem rozwojowym jest wirus dający się hodować na błonie kosmówkowo- omoczniowej zarodków kurzych a głównymi objawami są: drobne zgrupowane i przejrzyste pęcherzyki w obrębie skóry zaczerwienionej i nieco obrzękniętej, najczęściej na twarzy koło ust i nosa oraz na narządach płciowych. Wystąpieniu zmian zwykle towarzyszy uczucie pieczenia i napięcia skóry. Przebieg jest łagodny ale u dzieci może być dosyć ciężki.
Opryszczki zwykle występują w przebiegu ostrych chorób zakaźnych gorączkowych lub po silnym przegrzaniu lub oziębieniu organizmu. Mogą występować nawroty.
Półpasiec – jest to ostra choroba zakaźna spowodowana wirusem pokrewnym wirusowi ospy wietrznej. Główne objawy to : pęcherzyki o zawartości surowiczej i surowiczo- ropnej w obrębie skóry obrzękniętej i zaczerwienionej. Mają one tendencję do skupiania się w większe ogniska, występują jednostronnie, najczęściej o obrębie twarzy i klatki piersiowej. Zmianom skórnym towarzyszą zwykle nerwobóle o różnym nasileniu. Zmiany skórne ustępują bez pozostawiania blizny. Jego ciężkimi postaciami są: zoster ophtalmicus, zoster haemorrhagicus i zoster gangrenosus.
W odmianie krwotocznej i zgorzelinowej zmiany skórne goją się zwykle z pozostawieniem blizny. Przebieg jest dosyć szybki.
Rokowania są zazwyczaj pomyślne ale w odmianie rogówkowej istnieje niebezpieczeństwo utraty wzroku.
Mięczak zakaźny – jest to zakażenie wirusowe występujące najczęściej u dzieci. Wykazuje znaczną zakaźność. Objawami są: drobne woskowożółte, półprzejrzyste guzki z pępkowatym wgłębieniem w części środkowej. Zawierają one kaszowatą masę. Najczęściej występują na twarzy, rękach i narządach płciowych. Przebieg tej choroby jest łagodny
Wirusowe choroby odzwierzęce
Pryszczyca – jest to zakażenie wirusowe spowodowane kontaktem z chorym zwierzęciem lub zakażonym mlekiem lub nabiałem.
Objawy to: pęcherze o zawartości surowiczej lub surowiczo- ropnej na zapalnej podstawie, głównie w obrębie błon śluzowych jamy ustnej. Zmiany są bardzo rokowanie yaelbolesne. Wystąpienie zmian jest często poprzedzone ślinotokiem. Początek jest nagły poprzedzony pojawieniem się wysokiej ciepłoty ciała i złym stanem ogólnym a przebieg tej choroby jest ostry.
Choroba kociego pazura – jest to zakażenie wirusem z grupy psittacosis rozwijające się po drobnym urazie spowodowanym przez zwierzęta (głównie koty), owady i kolczaste rośliny. Głównym objawem jest niebolesny, wrzodzejący guzek w miejscu urazu z powiększeniem, a czasem zropieniem okolicznych węzłów chłonnych. W początkowym okresie rozwoju zakażenia ciepłota ciała bywa znacznie podwyższona (do 400C) .
Przebieg jest ostry lub przewlekły. Duże znaczenie rozpoznawcze ma swoista próba skórna z antygenem Mollerata.
Choroby skóry o domniemanej etiologii zakaźnej:
Łupież różowy Giberta – Etiologia tej choroby jest nie znana. Przebieg i większa ilość zachorowań na wiosną i jesienią przemawiają za etiologią zakaźną, prawdopodobnie wirusową.
Grzybice skóry:
Zakażenia grzybicze skóry wywołane są przez dermatofyty, czyli grzyby chorobotwórcze cechujące się powinowactwem do keratyny ludzkiej i zwierzęcej. Istnieje wiele klasyfikacji dermatofytów, opierających się na różnych kryteriach, jak np.. obrazie klinicznym zmian chorobowych, układzie mikroskopowym grzyba w badanym materiale, względnie kolonii grzyba na sztucznych podłożach itp. Obecnie duża część mykologów wypowiada się za podziałem Emmonsa dzielącym dermatofyty na 3 rodzaje w zależności od wyglądu jednego typu zarodników.
Dla lekarza praktyka ważniejszy od podziału grzybów chorobotwórczych jest podział grzybic skóry. Opierając się na cechach klinicznych grzybice skóry można podzielić następująco:
1.Łupieże: łupież pstry i łupież rumieniowaty, w których zakażenie dotyczy tylko warstwy rogowej naskórka.
2.Grzybice wywołane przez dermatofyty zakażające cały naskórek, naskórek także włosy i paznokcie, niekiedy wywołujące odczyn zapalny w skórze właściwej.
3.Drożdżyce błon śluzowych i skóry
4.Promienica
Niektórymi rodzajami grzybic są:
Łupież pstry – schorzenie wywołane jest przez grzyb Microsporon futur. Zakaźność jest nieznaczna. Podstawą rozpoznania jest obraz kliniczny zmian skórnych. Wykwity mają charakter żółtoróżowych plam i plamek o powierzchni lekko złuszczającej się. Wykwity łupieżu nie zabarwiają się pod wpływem promieni słonecznych, dlatego też p naświetleniu zmiany dają obraz odbarwień wśród przebarwionej skóry. Schorzenie ma przebieg przewlekły.
Grzybica obrębna pachwin – czynnikiem etiologicznym jest Epidermophyton inquinale. Zakaźność schorzenia jest dość duża.
Objawami są m. In. Dobrze ograniczone wielokoliste plamy rumieniowe ze stanem zapalnym, szczególnie nasilonym na wałowato wzniesionym obwodzie, w obrębie którego widoczne są liczne grudki i pęcherzyki. Ogniska umiejscowione są najczęściej w okolicy pachwin, szczególnie w miejscu przylegania moszny do ud. Zmianom towarzyszy świąd. Przebieg jest dosyć przewlekły a rokowania dobre.
Drożdżyca –zakażenia drożdżakowi mogą dotyczyć skóry błon śluzowych i paznokci. Drożdżaki bywają saprofitami błon śluzowych i skóry, a do wystąpienia schorzenia konieczne są wewnątrz lub wewnątrzustrojowe czynniki usposabiające, takie jak: cukrzyca, zaburzenia za strony przewodu pokarmowego, niedobór witamin z grupy B, mikrourazy itp.
Promienica – Zakażenie spowodowane jest przez grzyb promienicy rosnący najczęściej w warunkach beztlenowych. Liczne promieniowce rosnące zarówno zarówno warunkach beztlenowych jak i tlenowych bywają częstymi saprofitami człowieka i ich obecnośc stwierdzana jest w jamie ustnej, szczególnie w zębach próchniczych, kamieniu zębowym itp. Prawdopodobnie pod wpływem urazu i wtórnego zakażenia przywierzchołkowego saprofity stają się zjadliwe, powodują wystąpienie zmian chorobowych.
Zmiany rozpoczynają się głęboko w tkance podskórnej pod postacią deskowato twardych, guzowatych nacieków, zrastających się następnie ze skórą. Skóra wykazuje stan zapalny. Nacieki mają skłonność do rozmiękania z wytworzeniem przetok. Najczęściej zmiany umiejscowione są w okolicy podszczękowej, rzadziej na twarzy i szyi. Są bardzo bolesne towarzyszy im szczękościsk. Sprawa chorobowa niemal zawsze szerzy się przez ciągłość. Początek bywa nagły, przebieg przewlekły a rokowania są zazwyczaj dobre.
Gruźlica grzybiasta – Jest to odmiana przejściowa gruźlicy między przerosłą gruźlicą toczniową a gruźlicą brodawkującą i rozpyłową. Zakażenie nastepuje od zewnątrz, rzadziej z tkanek głębszych. Najczęściej na odsiebnych częściach kończyn powstają guzy o powierzchni brodawkowatej, miękkie. Przez rozrost na obwodzie powstają twory grzybiaste ze skłonnością do wrzodzenia na obwodzie i bliznowacenia w części środkowej. Przebieg choroby jak również rokowanie zależy od ogólnego stanu chorego.
Choroby pasożytnicze skóry
Są to schorzenia spowodowane pasożytami bytującymi na skórze (wszy) lub w naskórku (świerzbowiec ludzki, larwa wędrująca). Umiejscowienie zmian i ich charakter uzależnione są od rodzaju pasożyta i sposobu jego bytowania.
Wszawica głowy – czynnikiem wywołującym jest wesz głowowa. W obrębie skóry owłosionej głowy obecne są żywe pasożyty, ich jaja mogą być przeczosy, zmiany skórne sączące i ropne. W przypadkach długo trwających trwających przy dużych zaniedbaniach higienicznych, często obecny jest kołtun – włosy są zlepione zeschniętą wydzieliną ropną, obecne są liczne nawarstwione strupy, wykwity ropne, żywe pasożyty i ich gnidy.
Wszawica odzieżowa – czynnikiem jest również wesz ale odzieżowa. Obecne są wszy i gnidy w obrębie ubrania, szczególnie w szwach i w fałdach. Na skórze głównie karku i pleców mogą być obecne grudki obrzękowe, przeczosy, wykwity ropne. W dużej trwającej wszawicy skóra wykazuje brunatnożółte przebarwienia i uporczywy świąd.
Świerzb – Powoduje go świerzbowiec ludzki. Główne objawy spowodowane są przez samicę świerzbowca, która drąży korytarze w naskórku. Głównym objawem są nory świerzbowcowi, które można uwidocznić pędzlując skórę nalewką jodową lub atramentem. Zmianom skórnym towarzyszy różnie nasilony świąd.
Najczęstsze umiejscowienie: boczne powierzchnie palców rąk, fałdy międzypalcowe, nadgarstki, zgięcia łokciowe, boczne powierzchnie tułowia, brzuch, okolice narządów płciowych.
płciowych kobiet często w okolicy brodawek sutkowych, u dzieci na – na rękach i stopach. Jego odmianą jest świerzb norweski, występujący u osobników Ob obniżoną odpornością ogólną, często chorych psychicznie. W tej odmianie zmiany skórne są znacznie bardziej nasilone, z obecnością nawarstwionych strupów. Często są one obecne na twarzy. Występowaniu świerzbu sprzyja nieprzestrzeganie zasad higieny.
Larwa wędrująca – jest to rzadkie schorzenie, częściej występujące u dzieci, powstające wskutek dostania się do skóry larw gzów w której drążą korytarze. Najczęściej jest ono spowodowane gzem końskim. Głównym objawem jest różnej długości, często kręta, smuga o zabarwieniu od żywoczerwonego do brunatnego. Najczęściej występuje na kończynach dolnych, pośladkach lub twarzy. W przypadkach nie leczonych przebieg jest przewlekły.
Choroby alergiczne skóry
Alergia jest nabytą zmienioną odczynowością skóry, wywołaną pod wpływem swoistych bodźców zewnętrznych zwanych alergenami.
Alergia może być jednoważna, gdy uczula tylko na jeden antygen lub wieloważna gdy występuje uczulenie na wiele antygenów.
Wyprysk dziecięcy – przyczyną wyprysku dziecięcego jest najczęściej alergen pokarmowy. Klinicznie różni się on od wyprysku dorosłych. Zmiany umiejscowione są często na twarzy i w jej okolicach ale nie raz zajmują też inne okolice. U dzieci obserwuje się szczególną skłonność do występowania objawów wysiękowych. Często zmiany ulegają wtórnej infekcji. Wyprysk pojawia się zwykle u dzieci w drugim półroczu życia, a w drugim roku życia zwykle ustępuje lub przechodzi w świerzbiączke. Okres występowania jest ważnym momentem w różnicowaniu z łojotokowym zapaleniem skóry, które pojawia się z reguły w 1- 3 miesiącu życia.
Alergiczne zapalenie skóry – jest ono odczynem skóry na rozmaite związki chemiczne, często leki, alergeny bakteryjne jak też produkty ich rozpadu, pokarmy i inne. Skóra jest obrzęknięta, zaczerwieniona, niejednokrotnie występuje sączenie umiejscowienie zmian jest różne ale często zajmują twarz, ręce. Ostry stan zapalny skóry po usunięciu szkodliwego bodźca jak też w wyniku leczenia przeciwalergicznego zazwyczaj bardzo szybko mija.
Choroby naczyniowe skóry
Są to choroby, których podstawową cechą jest występowanie różnego typu zmian w obrębie naczyń krwionośnych. Obraz kliniczny zmian skórnych zależy, między innymi od czynnika powodującego występowanie zmian skórnych, od czasu jego działania, od wielkości uszkodzonych naczyń, stopnia ich uszkodzenia, ich umiejscowienia i odporności ogólnej ustroju.
Plamica zwykła – jest to schorzenie o etiologii nie wyjaśnionej. Prawdopodobnie jest spowodowana uszkodzeniem ścian naczyniowych toksynami bakteryjnymi. Charakteryzuje się obecnością punkcikowatych wybroczynek, głównie w obrębie kończyn dolnych. Objawy ogólne nie występują. Próby na oporność i przepuszczalność naczyń włosowatych są zwykle dodatnie. Przebieg jest ostry lub przewlekły i nawrotowy.
Choroby związane z rozrostem nowotworowym
Białaczka limfatyczna – zmiany skórne w przebiegu białaczki limfatycznej dzielimy na swoiste i nieswoiste. Wykwity swoiste występują w postaci nacieków płaskowyniosłych, odgraniczonych od otoczenia i guzów barwy sinoczerwonej lub brunatnoczerwonej. Zmiany powyższe umiejscowione na twarzy powodują tzw. facies leotina (lwia twarz). Guzy rosną powoli i bez rozpadu, niekiedy wchłaniają się samoistnie bez pozostawienia blizny. U niektórych chorych spostrzega się erytrodemię białaczkową (lymphadenosis cutis universalis)połączoną z powiększeniem węzłów chłonnych i śledziony. Poza tym stwierdza się zmiany troficzne płytek paznokciowych. Chorzy skarżą się na świąd.
Zmiany skórne nieswoiste cechują się wielopostaciowością. Spostrzega się złuszczające zapalenie skóry (erytrodemia), wykwity pęcherzowe, rumieniowe, krwotoczne, często objawy świerzbiączki (prurigo symptomatica)
Pęcherzyca ostra – jest to choroba typu posocznicy. Jej etiologia nie jest jeszcze zupełnie wyjaśniona. Czasem stwierdza się jej występowanie w kilka tygodni po skaleczeniach lub pogryzieniach przez zwierzęta. Były opisane przypadki wystąpienia jej w kilka tygodni po szczepieniu ospy.
Objawy: liczne łączące się ze sobą pęcherze i nadżerki w obrębie skóry i błon śluzowych. Pojawiają się wysiewami. Przebieg tej choroby jest bardzo szybki ale stan ogólny chorego jest ciężki, z wysoką temperaturą ciała.
Choroby tkanki łącznej
Do grupy tej należy głównie twardzina, liszaj rumieniowaty, zapalenie mięśni i skóry i guzkowate zapalenie tętnic.
Jednostki należące do chorób tkanki łącznej charakteryzują się występowaniem zwyrodnienia włóknikowatego, podścieliska łącznotkankowego, co jest dla nich względem etiologii i patogenezy.
Twardzina obrzękowa dorosłych, podobnie jak choroby twardzinowe noworodków, należy do licznej grupy chorób chorób których występują zmiany twardzinopodobne.
Twardzina – jest to choroba tkanki łącznej, w znacznym stopniu związana z zaburzeniami w obrębie układu nerwowego. Zmiany występujące w tej chorobie w układzie nerwowym dotyczą różnych poziomów układu wegetatywnego. Istnieją doniesienia o występowaniu twardziny po urazach centralnego układu nerwowego. Występujące w odmianie uogólnionej i ograniczonej.
W odmianie uogólnionej występuje obrzęk, zgrubienie i utwardzenie skóry twarzy, rąk – z postępującym przykurczem palców rąk, owrzodzeniami troficznymi i zanikami w obrębie policzków paznokciowych. Zmiany chorobowe mają charakter postępujący, obejmując stopniowy znaczne części kończyn i tułowia. Rozwijają się przy tym zmiany w narządach wewnętrznych (głównie przełyku, płuc i serca). W przypadkach wczesnych ograniczonych do palców rąk, występuje objaw Raynauda (napadowe blednięcie z następowym obrzękiem i sinicą palców rąk i silnymi bólami). Poza tym skóra wykazuje odbarwienia, przebarwienia, rozszerzenia naczyniowe.
Przebieg jest bardzo przewlekły.
Choroby zanikowe i zanikowo-twardzinowe
Są to choroby o różnej, zwykle nie wyjaśnionej etiologii, które charakteryzują się głównie zmianami zanikowymi lub zanikowo- przerostowymi i zwyrodnieniowymi w obrębie skóry lub błun śluzowych.
Zanik robakowaty – jest to schorzenie o etiologii nie znanej, czasem stanowi zejście zaskórników, charakteryzujące się występowaniem bardzo drobnych punkcikowatych lub linijnych zaników skóry, zwykle u ludzi młodych. Są one najczęściej rozmieszczone symetrycznie na twarzy, głównie na policzkach.
Marskość żołędzi i napletka – jest to schorzenie o etiologii nie znanej. Może występować u młodych i zdrowych mężczyzn. Charakteryzuje się występowaniem zaniku żołędzi i napletka, którego następstwem jest często zwężenie cewki moczowej. Czasem rozwijają się również ogniska rogowacenia białego. Przebieg jest bardzo przewlekły i postępujący a rokowanie co do wyleczenia jest dosyć ostrożne.
Uszkodzenia skóry wywołane przez czynniki mechaniczne, chemiczne i fizyczne
Skóra jest narządem spełniającym w ustroju różnorakie czynności z których jedną jest ochrona przed bodźcami mechanicznymi, fizycznymi, chemicznymi i termicznymi. Gdy jednak bodźce są zbyt silne lub działanie ich trwa zbyt długo, czynność ochronna skóry zawodzi i powstają uszkodzenia, których rodzaj zależy od czynnika wywołującego.
Modzel – zmiany powstają na skutek długotrwałego tarcia i ucisku mechanicznego u osób, których skóra wykazuje skłonność do nadmiernego rogowacenia.
Umiejscowione są niemal wyłącznie na dłoniach i stopach, na dłoniach najczęściej w związku z wykonywanym zawodem, na stopach na skutek wadliwego ustawienia stopy i niewygodnego obuwia.
Wykwity mają charakter niezbyt dobrze ograniczonych ognisk nadmiernego rogowacenia, barwy żółtej, z tendencją do tworzenia się bolesnych popękań.
Przebieg jest zazwyczaj przewlekły.
Nagniotek – powstaje wyłącznie na stopach, w miejscach ścisłego przylegania obuwia, które powoduje że nadmiernie rozrastająca się warstwa rogowa wrasta w głąb naskórka w postaci charakterystycznego dla nagniotka czopa rogowego.
Uszkodzenia i choroby skóry związane z działaniem promieni słonecznych
W grupie tej omówione będą fizjologiczne reakcje na promienie słoneczne oraz choroby skóry, w których na skutek różnych, na ogół niezupełnie dobrze poznanych mechanizmów, istnieje nadwrażliwość na promienie pozafiołkowe.
Do grupy pierwszej zaliczamy oparzenie słoneczne i zmiany skórne powstałe na skutek przewlekłego działania promieni słonecznych. Do drugiej grupy należą : wielopostaciowe osutki świetlne, skóra zanikowa i barwnikowa. U osób z normalnymi odczynami, wrażliwość na światło słoneczne może być zwiększona pod wpływem substancji fotodynamicznych (światłouczulających), do których należą przetwory smołowcowe, niektóre trawy, olejek bergamotu będący składnikiem wody kolońskiej, komosa itp. Spośród leków działanie fotodynamiczne posiadają sulfonamidy i niektóre pochodne fenotiazyny, eozyna. Odczyny powstające pod wpływem promieni słonecznych ijednoczesnego działania substancji fotodynamicznych mogą mieć bardzo burzliwy charakter ogólny i miejscowy. Zmiany skórne mają charakter rumieni lub osutek wielopostaciowych.
Oparzenie słoneczne – zmiany powstające na skutek zbyt intensywnego naświetlania promieniami słonecznymi mają na ogół charakter rumieni z pęcherzami.
Zmiany skórne powstałe w wyniku przewlekłego działania promieni słonecznych
Zmiany te powstają pod wpływem długotrwałego połączonego działania promieni słonecznych i innych czynników atmosferycznych, takich jak wiatry, wilgoć, różnice temperatury.
Pelagra – w patogenezie zasadniczą rolę odgrywa niedobór witamin z grupy B, a
W szczególności amidu kwasu nikotynowego. Brak jego wpływa na zwiększoną wrażliwość na światło słoneczne. W pelagrze poza uczuleniem na światło słoneczne stwierdza się także zmiany w obrębie ośrodkowego układu nerwowego i przewodu pokarmowego. Zmiany skórne mają charakter obrzękowych rumieni, czasami z pęcherzami. Umiejscowione są na odsłoniętych częściach ciała. Próba rumieniowa jest wybitnie dodatnia. Przebieg jest przewlekły.
Odczyny po rentgenowskie
Zmiany skórne powstające pod wpływem promieni X
są prawdopodobnie związane z ich uszkadzającym wpływem na tkankę łączną i układ naczyniowy skóry. Często bezpośrednim czynnikiem prowokującym wystąpienie zmian jest niewielki uraz mechaniczny, fizyczny lub chemiczny powodujący w zmienionej tkance uszkodzenie nieproporcjonalne do działającego czynnika. Odczyny porentgenowskie dzielimy na odczyny bezpośrednie, odczyny wczesne i odczyny późne
Odczyny późne – są powikłaniem wczesnych lub pojawiają się bez poprzedzających odczynów wczesnych jak np. zawodowe porentgenowskie zapalenia skóry powstające na skutek długotrwałego działania na skórę małych dawek promieni rentgenowskich.
Skóra w miejscu naświetlanym jest ścieńczała z przebarwieniami i odbarwieniami oraz licznymi rozszerzeniami powierzchownych naczyń, miejscami jest stwardziała i zrośnięta z tkankami głębszymi. W obrębie ognisk tworzą się często głębokie, trudno gojące się owrzodzenia oraz występują objawy nadmiernego rogowacenia, z których rozwijać się mogą raki.
Rokowania co do wyleczenia są tak jak w innych przypadkach związanych z napromieniowaniem są niekorzystne.
Jest to nieuleczalne
Choroby związane z nadmiernym lub nieprawidłowym rogowaceniem
Rogowiec dłoni i stóp – jest schorzeniem dziedzicznym i rodzinnym. Zmiany skórne są symetryczne na przeroście naskórka, zwłaszcza warstwy rogowej, na dłoniach i stopach po stronie zginaczy oraz powierzchni bocznych palców. Miejsca zrogowaciałe są wyraźnie odgraniczone, na granicy skóry zdrowej spostrzega się czerwonosine zabarwienie. U chorych stwierdza się nadmierną potliwość stóp i dłoni.
W odmianie wrodzonej objawy mogą wystąpić już w pierwszych tygodniach, utrzymując się przez całe życie. Odmiana późna odznacza się nieznacznymi objawami w dzieciństwie, które nasilają się w późniejszym wieku.