Finlandia - Informacje ogólne, Ludność, Warunki naturalne, Ustrój polityczny, Gospodarka (Rolnictwo, Przemysł, Bogactwa naturalne...)

Informacje ogólne

Finlandia, Republika Finlandii, Suomen Tasavalta, Republiken Finland, państwo w północnej części Europy, u nasady półwyspu Skandynawskiego, nad zatokami Botnicką i Fińską. W skład Finlandii wchodzi ok. 6,5 tys. drobnych wysepek, z których większość skupiona jest u południowo-zachodnich wybrzeży.
Powierzchnia: 338 100 km2.
Ludność: 5,2 mln (2000)
Granice: Norwegia (na północy), Rosja (na wschodzie) i Szwecja (na zachodzie).
Stolica: Helsinki (551 tys., 1999).
Większe miasta: Espoo (209 tys., 1999), Tampere (193 tys., 1999), Vantaa (176 tys., 1999), Turku (172 tys., 1999), Oulu (117 tys., 1999), Lahti (96 tys., 2001), Kuopio (82 tys., 2000), Jyvaskyla (77 tys., 1999), Pori (76 tys., 2002), Kotka (57 tys., 2000).
Podział administracyjny: 12 okręgów.
Język urzędowy: fiński i szwedzki.
Jednostka monetarna: 1 euro = 100 euro centów.
Głowa państwa: Tarja Halonen
Szef rządu: Paavo Lipponen

Finlandia należy do Unii Europejskiej.

Ludność

Większość, bo aż 92%, mieszkańców tego kraju zamieszkują Finowie, zaś 7% całego społeczeństwa to Szwedzi. Dominującą wiarą w Finlandii jest luteranizm, którego wyznawcami jest 88% społeczeństwa. 10% Finów to ateiści. Kobiety średnio dożywają 80 roku życia, a mężczyźni 73.

Warunki naturalne

Finlandia należy do najdalej wysuniętych państw Europy. Długość morskich linii brzegowych sięga 4600 km. Brzegi są więc postrzępione i obfitują w liczne zatoki. Wody przybrzeżne usiane są mnóstwem wysp, których liczbę ocenia się na 30 tys. Są one duże i małe, zalesione i kamieniste, zamieszkane i dzikie. Część z nich to tak zwane szery - ledwo wystające z wody, nagie i gładkie skały. Największe archipelagi to rój wysp leżących naprzeciw Turku oraz jeszcze dalej na zachód wysunięte Wyspy Alandzkie. Z ogólnej powierzchni kraju ponad 9% - 31 557 km2 - przypada na wody śródlądowe: rzeki i jeziora. Liczba tych ostatnich, biorąc w rachubę tylko takie, których średnica przekracza 200m- sięga 55 tys. Największe z nich to Iso-Saimaa - 4400 km2, Paijanne - 1090 km2, Inari- 1000 km2. Dla porównania warto przypomnieć, że największe jezioro w Polsce - Śniardwy liczy niespełna 114 km2. Rzek też jest co nie miara, lecz są one na ogół krótkie i kończą swój bieg w jeziorach. Do morza uchodzą tylko te najdłuższe: Torniojoki, Kemijoki, Oulujoki. Jeśli do tego dodać jeszcze to, że 30% obszaru zwłaszcza na północy, pokrywają grunty podmokłe i torfiaste, to zrozumiałe stanie się stare porzekadło ludowe, że \"Bóg tworząc świat, zapomniał w Finlandii oddzielić ziemię od wody\", zresztą i nazwa kraju, która po fińsku brzmi Suomi, wywodzi się od słowa suo, oznaczającego bagno.
Rzeźba terenu jest dziełem epoko polodowcowej. Skaliste podłoże, stanowiące część Tarczy Bałtyckiej wygładziły sunące z północy masy lodowca, dzięki nim powstało mnóstwo pagórków i osadów morenowych.
Obszar Finlandii znajduje się pod wpływem klimatu umiarkowanego chłodnego. Łagodzący wpływ mają oddziaływania morskie. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca, lipca, notowana w Helsinkach, waha się w przedziale 13 - 22C, najchłodniejszego zaś, lutego, wynosi od -8 do -3C. Średnie roczne opady wynoszą 690 mm.
Północne położenie geograficzne jest źródłem ciekawych zjawisk przyrody, które można obserwować zarówno latem jak i w zimie. W czerwcu w helsinkach panują \"białe noce\". Dzień trwa wówczas 19 godzin, ale nawet o północy jest tak jasne, że można iść po ulicy i swobodnie czytać gazetę. W tym samym czasie na północy słońce w ogóle nie zanika nad horyzontem. Na Kole Polarnym - 8 km na północ od Rovaniem- zjawisko to można obserwować od 6 czerwca do 5 lipca. Dalej na północ, u granic norweskich, dzień nie zachodzącego słońca trwa od 17 maja do 27 lipca, a więc 72 doby. Zimą znowu jest odwrotnie. W Helsinkach dzień jest krótki i mroczny, za Kołem podbiegunowym przed świętami Bożego Narodzenia zapada noc polarna, która na północnych rubiezach kraju trwa 51 dni (od 26 listopada do 15 stycznia). Rozprasza ja tylko- przy dobrej pogodzie - złotawe światło księżyca.
Obok wody i skał, głównym elementem fińskiego pejzażu jest las. Te trzy czynniki kształtują krajobraz kraju.

Ustrój polityczny

Finlandia jest republiką parlamentarną, w której funkcję głowy państwa sprawuje prezydent wybierany w wyborach powszechnych na okres 6 lat. Władza ustawodawcza jest w rękach jednoizbowego parlamentu (Eduskunta, Riksdag) liczącego 200 deputowanych wybieranych na okres 4 lat.

Gospodarka

Finlandia jest wysokorozwiniętym krajem o gospodarce rynkowej, przy znaczącym udziale sektora państwowego i spółdzielczego.


Rolnictwo

Ten dział gospodarki nie jest mocna stroną Finlandii. Złe i trudne warunki naturalne skutecznie zahamowywują jej rozwój. Dość dobrze rozwinęła się hodowla bydła, owiec i reniferów w centrum i na północy kraju, ponieważ tam jest wystarczająco dużo łąk. Głównie uprawia się tam pszenice, jęczmień i owies, a także buraki cukrowe i ziemniaki. Finlandia odnotowuje stały niedobór zbóż, który uzupełnia się importem. Na ograniczoną skalę rozwinęło się warzywnictwo i sadownictwo.

Przemysł

Dzięki bogatym zasobom leśnym kraju, jedną z podstawowych gałęzi przemysłu, jest przemysł papierniczy i celulozowy. Większe ośrodki zajmujące się tym na dużą skale skupiły się na południu kraju i jego wybrzeżu, gdzie oprócz przetwórni papierniczych i wielkich tartaków, znajdują się fabryki mebli, papieru, celulozy.
Do największych ośrodków przemysłu drzewno-papierniczego należą: Imatra, Kaukop, Kotka, Lahti, Oulu, Pori, Vaasa. W 1990 roku w Finlandii wyprodukowano 7 865 tys. ton papieru i tektury. Kraj posiada dobrze rozwinięty przemysł maszynowy specjalizujący się w urządzeniach do obróbki drewna i wyposażeniu fabryk papierniczych. Finlandia poszczycić się może również dobrze rozwiniętym przemysłem stoczniowym z głównymi ośrodkami w Helsinkach, Turku i Raumie.
W oparciu o krajowe surowce rozwinęło się hutnictwo żelaza i miedzi. Największe huty zlokalizowane są w Turku, Helsinkach i Tampere. Dobrze rozwinął się przemysł elektrotechniczny produkujący sprzęt gospodarstwa domowego, radia, odbiorniki telewizyjne. Rolnictwo i rybołówstwo dostarczają surowców dla przetwórstwa spożywczego. Funkcjonują liczne fabryki konserw i przetworów rybnych, wędzarnie ryb, zakłady przetwórstwa mleka. Ponadto Finlandia posiada przemysł chemiczny, gumowy, materiałów budowlanych, poligraficzny i skórzany.

Bogactwa naturalne

Kraj zasobny jest w surowce naturalne, dlatego też tak wiele gałęzi przemysłu rozwinęło się tak dobrze w oparciu o nie. W rejonie miejscowości Outokumpu, na Pojezierzu Fińskim, wydobywa się rudy miedzi. Na południe od Oulu eksploatuje się złoża rud cynku. Także w rejonie Pojezierza Fińskiego wydobywa się rudy żelaza. Ponadto w eksploatacji znajdują się złoża siarki, rud cynku oraz niklu, ołowiu, kobaltu, wanadu, wolframu, tytanu, uranu a także złota.
Branżowa struktura tworzenia dochodu narodowego: rolnictwo 6%, przemysł 36%, usługi 58%. W 1991 dochód narodowy wynosił 25 180 USD na 1 mieszkańca. Średnia stopa inflacji za lata 1980-1991, 6,6%.

Handel

Do największych partnerów handlowych kraju należą: Niemcy, Szwecja, Wielka Brytania, Rosja i inne kraje byłego ZSRR.

Język (podstawowe wyrażenia)



dzień dobry (rano) - - - hyv huomenta [hywee huomeinta]
dzień dobry (w ciągu dnia) - - - hyv piv [hywee peivee]
dobry wieczór - - - hyv iltaa [hyvee iltaa]
do widzenia - - - nkemiin [nekeimiin]
dobranoc - - - hyv yt [hywee yete]
cześć (powitanie) - - - hei/moi [hej/moj]
cześć (pożegnanie) - - - hei hei [hej hej]
proszę - - - ole hyv [ole hywe]
dziękuję - - - kiitos [kiitos]
przepraszam - - - anteeksi [anteeksi]
smacznego - - - hyv ruokahalua [hywee ruokahalua]
ile to kosztuje...? - - - paljonko se maksaa...? [paljonko se maksaa...?]
gdzie jest...? - - - miss ... on? [misse ... on?]
co to jest...? - - - mit ... on? [mite ... on?]
która jest godzina? - - - mit kello on? [mite kello on?]
jak się czujesz? - - - miten voit? [miten woit?]
jak się nazywasz? - - - mik sinun nimesi on? [mike sinun nimesi on?]
nazywam się... - - - minun nimeni on.../olen... [minun nimeni on.../olen...]
ile masz lat...? - - - kuinka vanha sin olet? [kuinka wanha sine olet?]
mam ... lat - - - olen ... vuotias [olen ... wuotias]
chce mi się spać - - - minua nukuttaa [minua nukuttaa]
tak - - - kyll/joo [kylle/joo]
nie - - - ei [ej]
mały - - - pieni [pieni]
duży - - - iso [iso]
ładny - - - kaunis [kaunis]
brzydki - - - ruma [ruma]
nie rozumiem - - - en ymmrr [en ymmerre]
na zdrowie - - - kippis [kippis]
pan/pani - - - herra/rouva [herra/rouwa]
jestem z Polski - - - olen Puolasta [olen puolasta]
zamknięte - - - suljettu [suljettu]

Helsinki (stolica)


Godło Finlandii


Flaga Finlandii



(wersja ze zdjęciami w załączniku -> finlandia.doc <158720b>)