Prezydenci polscy XX wieku

Gabriel Narutowicz. Urodził się 17 marca 1865 roku w Telszach na Żmudzi, w rodzinie powstańca styczniowego, właściciela majątku. Gimnazjum kończył w Lipawie na Łotwie. Ze względu na stan zdrowia przerwał studia na Uniwersytecie w Petersburgu, a Politechnikę ukończył w Zurychu. W okresie studiów związany był z emigracyjną grupą partii "Proletariat", co uniemożliwiło mu powrót do kraju, gdzie władze rosyjskie wydały nakaz jego aresztowania. Pracując w budownictwie hydroenergetycznym uzyskał międzynarodowy rozgłos. Objął katedrę na Politechnice w Zurychu. Jego prace naukowe oraz realizacje spowodowały, że został uznany za jednego z najwybitniejszych europejskich twórców elektrowni wodnych i świetnego znawcę zagadnień geologicznych. W czasie I wojny światowej podjął działalność charytatywną na rzecz Polaków i stopniowo zbliżył się do koncepcji realizowanych przez Józefa Piłsudskiego. Po zakończeniu wojny współpracował w sprawie regulacji Wisły. W czerwcu 1920 roku otrzymał nominację na ministra robót publicznych. Został prezesem Akademii Nauk Technicznych i przewodniczącym Państwowej Rady Odbudowy. W czerwcu 1922 roku powołany na ministra spraw zagranicznych. Prasa prawicowa atakowała go za powiązania z Józefem Piłsudskim i popieranie polityki Naczelnika Państwa, z którym był spowinowacony. Na skutek demagogicznej akcji endeków stał się sztandarową postacią lewicowej części Sejmu. Po wyborze na pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej zaprzysiężony został 11 grudnia 1922 roku. 16 grudnia na otwarciu wystawy dzieł sztuki, w czasie rozmowy z posłem angielskim został zastrzelony przez prawicowo nastawionego Eligiusza Niewiadomskiego. Na procesie zabójca oświadczył, że zamierzał najpierw zabić Naczelnika Państwa - Józefa Piłsudskiego.



Stanisław Wojciechowski urodził się 15 marca 1869 roku w Kaliszu, w rodzinie inteligenckiej, wywodzącej swoje szlachectwo z XV wieku. Po ukończeniu gimnazjum rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1888-1891, studiował na Wydziale Fizyko-Matematycznym. Należał do grona najbardziej aktywnych konspiratorów, uczestników tajnych studenckich grup samokształceniowych. Był członkiem konspiracyjnego Związku Młodzieży Polskiej "Zet". Następnie działał w tajnej organizacji Zjednoczenie Robotnicze. Brał udział w Zjeździe Paryskim tworząc Polską Partię Socjalistyczną. Był przeciwny stosowaniu terroru. Z Francji, gdzie go aresztowano, został wysiedlony. W latach 1895-1899 przebywał nielegalnie w kraju. W 1893 roku uczestniczył w zjeździe założycielskim PPS w Wilnie, gdzie poznał Piłsudskiego, z którym się zaprzyjaźnił. Do roku 1905 współpracowali bardzo blisko, a Wojciechowski był w tym czasie członkiem kierownictwa Partii. Wraz z marszałkiem redagował i wydawał pismo "Robotnik". W rok później, korzystając z przejściowych możliwości wrócił do kraju i wystąpiwszy z partii stał się pionierem ruchu spółdzielczego. Założył tygodnik, który za radą Żeromskiego nazwał "Społem". Podczas wojny udał się do Rosji, gdzie po obaleniu caratu został Prezesem Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego w Moskwie, która współdziałała z Komitetem Narodowym Polski w Paryżu. Zaangażował się w tworzenie armii polskiej w Rosji. W 1918 roku zagrożony aresztowaniem dotarł do Warszawy i powrócił do działalności spółdzielczej. Naczelnik Państwa mianował go 15 stycznia 1919 roku ministrem spraw wewnętrznych w gabinecie Ignacego Paderewskiego, którego zastępował podczas licznych nieobecności w kraju. Współpracował przy przygotowywaniu projektu konstytucji. 20 grudnia 1922 roku Zgromadzenie Narodowe wybrało go Prezydentem Rzeczypospolitej. W wyniku zamachu stanu przeprowadzonego przez Józefa Piłsudskiego 14 maja 1926 roku złożył urząd Prezydenta. Zmarł w 1953 roku w Gołąbkach koło Warszawy.






Ignacy Mościcki Urodził się 1 grudnia 1867 roku w Mierzanowie pod Ciechanowem, jako syn ziemianina, uczestnika Powstania Styczniowego. Szkołę Realną ukończył w Warszawie, a następnie studiował chemię na Politechnice w Rydze, podejmując równolegle działalność konspiracyjną w partii "Proletariat". Po powrocie do Warszawy, zagrożony aresztowaniem wyemigrował w 1892 roku wraz z żoną do Londynu. Tam współdziałał z polskimi socjalistami pracując głównie jako robotnik. W 1896 roku poznał Józefa Piłsudskiego i odtąd związał się z nim na stałe. W rok później zaangażowano go jako asystenta na Uniwersytecie w Fryburgu w Szwajcarii. Następnie pracował w przemyśle. Pierwszy zastosował na skalę przemysłową uzyskiwanie azotu z powietrza do produkcji kwasu azotowego. Opracował konstrukcję kondensatorów ogromnej mocy stając w rzędzie najlepszych specjalistów europejskich. W 1912 roku objął katedrę chemii fizycznej i elektrochemii technicznej Politechniki Lwowskiej. W 1925 roku wybrany został rektorem Politechniki Lwowskiej i w tymże roku przeniósł się na Politechnikę Warszawską. Był autorem patentów polskich i zagranicznych. Posiadał doktoraty honoris causa wielu uczelni krajowych i zagranicznych. 4 czerwca 1926 roku został zaprzysiężony na Zamku Królewskim przed Zgromadzeniem Narodowym na prezydenta Rzeczypospolitej w obecności rządu, korpusu dyplomatycznego, przedstawicieli prasy i rodziny. 9 maja 1933 roku, również na Zamku Królewskim, który uczynił swą siedzibą, został zaprzysiężony po wybraniu przez Zgromadzenie narodowe - na drugą kadencję prezydencką, którą zakończył we wrześniu 1939 roku internowany w Rumunii. Przekazał swój urząd Władysławowi Raczkiewiczowi. Zmarł pod Genewą 2 Października 1946 roku.


Władysław Raczkiewicz Urodził się 28 stycznia 1885 roku na Kaukazie. Był synem sędziego i wnukiem uczestnika Powstania Styczniowego, który po konfiskacie majątku i zesłaniu na Syberię został osiedlony na Kaukazie. Ukończył gimnazjum w Twerze, studiował w Petersburgu, gdzie wstąpił do nielegalnej Organizacji Młodzieży Narodowej, a później do ZMP "Zet" odgrywając tzw. wiodącą rolę. Wydział Prawa ukończył na Uniwersytecie w Dorpacie, w Estonii, w roku 1911. Po odbyciu służby wojskowej został adwokatem w Mińsku, stolicy Białorusi. W roku 1917 jako były chorąży armii carskiej zaangażował się w tworzenie polskich formacji wojskowych w Rosji. Na I Ogólnym Zjeździe Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie wybrano go przewodniczącym (honorowym przewodniczącym został Józef Piłsudski). Był prezesem Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego, który po zwycięstwie bolszewików przeniósł się do Mińska. Współdziałał z Radą Regencyjną. Wojnę ukończył w stopniu majora. W 1921 roku został ministrem spraw wewnętrznych. Był nim mianowany trzykrotnie. Kilkakrotnie był wojewodą. Został senatorem w 1930 roku, a następnie marszałkiem Senatu. Po objęciu urzędu prezydenta 30 września 1939 roku mianował premierem gen. Władysława Sikorskiego, a po jego śmierci Stanisława Mikołajczyka. Po konferencji jałtańskiej wielkie mocarstwa koalicji cofnęły uznanie rządowi Rzeczypospolitej na uchodźstwie. 6 czerwca 1947 roku Władysław Raczkiewicz umarł desygnując przedtem na stanowisko prezydenta Augusta Zaleskiego.


August Zaleski Urodził się 13 września 1883 roku. Przed I wojną światową ukończył studia w Londynie. Pracował w Warszawie jako bibliotekarz ordynacji Krasińskich. W roku 1917 podjął w Londynie stałe wykłady z literatury i języka polskiego i związał się z masonerią, wykorzystując tę organizację jako środek oddziaływujący w interesie Polski. W czasie wojny jednym z jego zadań było przekonanie Brytyjczyków, że akcja wojska Piłsudskiego nie jest skierowana przeciwko mocarstwom koalicji, a wyłącznie przeciw Rosji. Był dyplomatą akredytowanym w Szwajcarii, Grecji, Włoszech. Po przewrocie majowym objął tekę ministra spraw zagranicznych. Osiągał sukcesy na forum Ligi Narodów. Od 1928 roku do 1935 piastował mandat senatora. Następnie został prezesem Rady Naczelnej Banku Handlowego w Warszawie, który we wrześniu 1939 roku ewakuował do Francji. Po objęciu urzędu (VI. 1947 r.) prezydenta na emigracji powołał na premiera gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. Po zakończeniu 7-letniej kadencji, przedłużył kadencję na czas nieokreślony. Jego zwolennikiem był Cat-Mackiewicz, który objął po gen. Borze-Komorowskim urząd premiera, natomiast gen. Anders wypowiedział mu posłuszeństwo. Przed śmiercią w kwietniu 1972 roku wyznaczył na swego następcę Stanisława Ostrowskiego.

Stanisław Ostrowski Urodził się 29 października 1892 roku we Lwowie, gdzie ukończył gimnazjum i w roku 1919 wydział lekarski Uniwersytetu Jana Kazimierza. Od 1912 roku należał do zakonspirowanej Organizacji Młodzieży Narodowej. Był członkiem Związku Strzeleckiego, w którym ukończył szkołę podoficerską i oficerską. W czasie wojny znalazł się w I Brygadzie Legionów, a następnie w Departamencie Wojskowym Naczelnego Komitetu Narodowego. Służył w armii austriackiej ( w roku 1918 uczestniczył w obronie Lwowa), a potem w wojsku polskim jako kapitan-lekarz do 1922 roku. Po wojnie był docentem Uniwersytetu Jana Kazimierza, a od 1934 roku wiceprezydentem, a następnie prezydentem Lwowa. Więziony przez NKWD we Lwowie i Moskwie, skazany na 8 lat obozu na Syberii i w Mongolii. Jako żołnierz 2 Korpusu gen. Andersa uczestniczył w kampanii włoskiej. Po wojnie lekarz i profesor medycyny. 9 kwietnia 1972 roku zaprzysiężony jako prezydent, ustąpił po siedmioletniej kadencji, przekazując funkcję Edwardowi Raczyńskiemu. Zmarł w Londynie 22 listopada 1982 roku.

Edward Raczyński Urodził się 19 lipca 1891 roku w Zakopanem. Syn arystokraty również przez matkę spowinowacony z Habsburgami. Lata gimnazjalne spędził mieszkając w rodzinnej kamienicy krakowskiej pod Baranami, a podczas wakacji w wielkim latyfundium rodziny - Rogalinie. Studia odbył w Niemczech i Anglii, doktorat z prawa uzyskał w Krakowie. Spadkobierca tradycji historycznej, polityk i pisarz. Od 1934 roku był ambasadorem Rzeczypospolitej w Londynie, aż do cofnięcia uznania władzom polskim na emigracji przez Wielką Brytanię. W latach 1941-1943 kierował Ministerstwem Spraw Zagranicznych. W marcu 1979 roku objął urząd prezydenta, zapowiadając, że ustąpi ze swego stanowiska w 1986 roku. 8 kwietnia tego roku został zaprzysiężony jego następca - Kazimierz Sabbat. Edward Raczyński zmarł 30 lipca 1993 roku w Londynie.


Kazimierz Sabbat Urodził się 27 lutego 1913 roku w Bielinach Kapitulnych u stóp Łysej Góry. Ukończył gimnazjum w Mielcu, a studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego tuż przed wojną. Był harcerzem i organizacji tej był wierny również i później. Po krótkiej służbie w Marynarce Wojennej został skierowany do Brygady Zmotoryzowanej gen. Maczka. Ranny, podczas powrotu dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie skierowany został do Sztabu Głównego, jako referent do spraw młodzieżowych. Wojsko opuścił w 1948 roku i założył własne przedsiębiorstwo. Społecznie pracował w harcerstwie i Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów. W Egzekutywie Zjednoczenia Narodowego kierował odcinkiem skarbu, potem objął jego prezesurę. Usiłował jednoczyć emigrację. Po zakończeniu swej kadencji pragnął przekazać swoją funkcję ewentualnemu następcy w kraju. Zmarł w trakcie przełomowych wydarzeń w Polsce - 19 lipca 1989 roku.


Ryszard Kaczorowski Ostatni prezydent Rzeczypospolitej na uchodźstwie, urodził się 26 listopada 1919 roku w Białymstoku, gdzie ukończył szkołę handlową. Jak jego poprzednik był harcerzem. W 1940 roku aresztowany przez NKWD i skazany na śmierć. Po amnestii w 1941 roku zaciągnął się do armii gen. Andersa, a po jej ewakuacji do III Dywizji Strzelców Karpackich, gdzie ukończył liceum dywizyjne. W Anglii skończył szkołę handlu zagranicznego. Do roku 1986 pracował w przemyśle jako księgowy. W latach 1955-1967 był Naczelnikiem Harcerzy, a następnie przewodniczącym ZHP na emigracji. Był ministrem do spraw krajowych, co stało się podstawą do mianowania go następcą prezydenta Sabbata. Insygnia władzy prezydenckiej Drugiej Rzeczypospolitej przekazał prezydentowi Wałęsie.


Wojciech Jaruzelski Urodził się 6 lipca 1923 roku w Kurowie koło Puław, w rodzinie inteligenckiej o tradycjach ziemiańskich, jego ojciec był administratorem miejscowego majątku rolnego. Uczył się w renomowanym gimnazjum O.O. Marianów na Bielanach w Warszawie. W czasie wojny jak setki tysięcy innych Polaków, którzy znaleźli się na terenach zajętych przez Armię Czerwoną, deportowany na Syberię. Kiedy w ZSRR powstaje armia polska, w jej szeregach kończy szkołę oficerską w Riazaniu. Jest dowódcą plutonu zwiadu, a potem szefem zwiadu pułku w 2 Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego. Uczestniczy w walkach nad Wisłą, na Przyczółku Magnuszewskim, walczy o wyzwolenie Warszawy, nad Bałtykiem, Odrą i Łabą. Bierze też udział w starciach ze zbrojnym podziemiem. Ukończył z wyróżnieniem Wyższą Szkołę Piechoty oraz Akademię Sztabu Generalnego. Jest wykładowcą taktyki i służby sztabu, szefem zarządu akademii wojskowych i szkół oficerskich. Awansuje na szefa GZP, zostaje mianowany wiceministrem Obrony Narodowej, a w roku 1965 szefem Sztabu Generalnego. Od kwietnia 1968 roku - minister Obrony Narodowej. Równolegle awansuje w hierarchii partyjnej. W grudniu 1975 roku zostaje członkiem Biura Politycznego PZPR. 11 lutego 1981 roku obejmuje urząd prezesa Rady Ministrów, a 18 października tego roku - pierwszego sekretarza KC PZPR. 13 grudnia 1981 roku ogłasza stan wojenny, stając na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. 6 listopada zostaje przewodniczącym Rady Państwa, rezygnując z funkcji premiera. 19 lipca 1989 roku wybrany przez Zgromadzenie Narodowe, najbardziej minimalną z możliwych większością głosów - gen. Jaruzelski, jako jedyny zgłoszony kandydat zostaje wybrany prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej. Urząd ten pełni do grudnia 1990 roku - kiedy to prezydentem RP wybrany zostaje Lech Wałęsa, po raz pierwszy w Polsce w powszechnych wyborach.



Lech Wałęsa Urodził się 29 września 1943 roku w Popowie, Ziemi Dobrzyńskiej w rodzinie drobnego rolnika. Przez siedem lat chodził do szkoły w Chalinie, a potem do klasy mechanizacji rolnictwa Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Lipnie, w której ukończył naukę po trzech latach i podjął pracę elektryka w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Łochocinie. Po niespełna dwóch latach powołany do wojska odbywa zasadniczą służbę w Koszalinie, a po przeszkoleniu zostaje wysłany do szkoły podoficerskiej w Świeciu, skąd wraca do macierzystej jednostki. Wojsko opuszcza w stopniu kaprala. Wraca do pracy w POM-ie. 30 maja 1967 roku rozpoczyna pracę jako elektryk okrętowy w Stoczni Gdańskiej. Zawiera związek małżeński. Po grudniu 1970 roku, kiedy dał się poznać jako początkujący działacz, zostaje inspektorem bhp z ramienia związków zawodowych na swoim wydziale. W kwietniu 1976 roku, za źle widziane przez ówczesne władze wystąpienie zostaje zwolniony z pracy. Rozpoczyna aktywną działalność opozycyjną. Często zmienia pracę, zyskując rosnącą popularność, jako działacz społeczny. W 1980 roku jest przywódcą strajku w Stoczni Gdańskiej. 31 sierpnia podpisuje porozumienie MKS z Komisją Rządową. W latach 1980-1981 przez 16 miesięcy stoi na czele Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność". Próbuje podtrzymywać stałe rozmowy z rządem dla rozładowania narastającego społecznego napięcia. 13 grudnia 1981 roku izolowany w willach rządowych po ogłoszeniu stanu wojennego. 26 stycznia 1982 roku wręczono mu decyzję o internowaniu z datą 13 grudnia 1981 roku. Przebywa w odosobnieniu w ośrodku rządowym w Arłamowie. 15 listopada wraca do Gdańska, a 22-go spotyka się z kardynałem Glempem. W Gdańsku odwiedzają go przedstawiciele zachodnich państw. W 1983 roku otrzymuje pokojową Nagrodę Nobla. Z Gdańska wychodzi w 1988 roku koncepcja Okrągłego Stołu. 9 grudnia 1990 roku zostaje wybrany w powszechnych wyborach prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej, 23 grudnia obejmuje najwyższy urząd w państwie. Po zakończeniu pięcioletniej kadencji przegrywa w drugich powszechnych wyborach na prezydenta z Aleksandrem Kwaśniewskim.


Aleksander Kwaśniewski Urodził się 15 listopada 1954 r. w Białogardzie (woj. koszalińskie, obecnie zachodniopomorskie).

Studia (1973-1977) na Wydziale Ekonomiki Transportu (handel zagraniczny) Uniwersytetu Gdańskiego. Działacz ruchu studenckiego do 1982 r., m.in. przewodniczący Rady Uczelnianej SZSP (1976-1977), wiceprzewodniczący Zarządu Wojewódzkiego w Gdańsku (1977-1979), członek władz naczelnych SZSP (1977-1982). Redaktor Naczelny tygodnika studenckiego "ITD" (listopad 1981-luty 1984), redaktor naczelny dziennika "Sztandar Młodych" (1984-1985), współtwórca pierwszego czasopisma poświęconego komputeryzacji "Bajtek" (1985).

Członek Rady Ministrów - Minister ds. Młodzieży w rządzie Zbigniewa Messnera (1985-1987), następnie Przewodniczący Komitetu Młodzieży i Kultury Fizycznej (do czerwca 1990). W rządzie Mieczysława F. Rakowskiego członek Prezydium Rządu i przewodniczący Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów (październik 1988 - wrzesień 1989). Uczestnik obrad "Okrągłego Stołu".

Współprzewodniczący wraz z Tadeuszem Mazowieckim i Romualdem Sosnowskim Zespołu ds. pluralizmu związkowego. Członek PZPR (1977-1990). Współtwórca Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej (styczeń-luty 1990) i pierwszy jej przewodniczący (do grudnia 1995). Współorganizator Sojuszu Lewicy Demokratycznej (1991).

Działacz sportowy - w Akademickim Związku Sportowym (1975-1979) oraz Polskim Komitecie Olimpijskim. Przewodniczący PKOL (1988-1991).

Uhonorowany Złotym Orderem Olimpijskim Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (1998), Złotym Orderem zasługi IAAF (Międzynarodowej Federacji Lekkiej Atletyki) (1999), oraz Orderem Zasługi EOC (Stowarzyszenia Europejskich Komitetów Olimpijskich) (2000).

Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z okręgu warszawskiego (w wyborach w 1993 r. uzyskał największą liczbę głosów - 148 553). Przewodniczący Klubu Parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej w I i II kadencji (1991-1995). Członek Komisji Spraw Zagranicznych oraz przewodniczący Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego (listopad 1993 - listopad 1995). Zwycięzca wyborów prezydenckich: po raz pierwszy w 1995 roku (hasła kampanii wyborczej: "Wybierzmy przyszłość" i "Wspólna Polska") - 51,7 % głosów wobec 48,3 % Lecha Wałęsy, a następnie w 2000 roku (hasło kampanii wyborczej "Dom wszystkich - Polska") - 53,9% głosów już w pierwszej turze.

Zaprzysiężony 23 grudnia 1995 roku jako Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Tego samego dnia składa ślubowanie jako Zwierzchnik Sił Zbrojnych w 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego "Warszawa" w Mińsku Mazowieckim. Ponownie zaprzysiężony przed Zgromadzeniem Narodowym na drugą kadencję 23 grudnia 2000 roku. Tego samego dnia na Okręcie Muzeum "Błyskawica" w Gdyni przyjął zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi RP.

Współtworzył projekt i uczestniczył w kampanii referendalnej na rzecz przyjęcia Konstytucji III Rzeczypospolitej Polskiej, którą podpisał 16 lipca 1997 roku. Na Forum Organizacji Narodów Zjednoczonych zgłosił projekt Konwencji o walce ze zorganizowaną przestępczością (1996). Brał aktywny udział w działaniach na rzecz członkostwa Polski w NATO.

Przewodniczył polskiej delegacji na szczytach w Madrycie (1997) i Waszyngtonie (1999). 26 lutego 1999 r. podpisał dokumenty ratyfikujące polskie członkostwo w NATO (we wspólnej ceremonii z Prezydentem Republiki Czeskiej Vaclavem Havlem). Aktywnie działał na rzecz poszerzenia Sojuszu o dalszych siedem krajów (szczyt NATO w Pradze 2002) i kontynuowania polityki "otwartych drzwi". Z jego inicjatywy zorganizowana została w Warszawie (2001) - w ramach koalicji antyterrorystycznej - międzynarodowa konferencja przywódców państw Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej poświęcona wzmocnieniu działań regionu w zwalczaniu światowego terroryzmu.

Rzecznik współpracy regionalnej Europy Środkowej i Wschodniej. Gospodarz spotkania prezydentów tego regionu w Łańcucie (1996), aktywny uczestnik takich spotkań w Portorożu (1997), Levoczy (1998), Lwowie (1999). Wraz z Prezydentem Litwy inicjator spotkania "Koegzystencja narodów i dobrosąsiedzkie stosunki gwarancją bezpieczeństwa i stabilności w Europie" w Wilnie (1997) i jego kontynuacji - spotkania pod hasłem "Współpraca bałtycko-czarnomorska: w kierunku zjednoczonej Europy XXI wieku bez podziałów" w Jałcie (1999). Twórca Inicjatywy Ryskiej (2002) - platformy współpracy państw naszego regionu Europy, tworzącej warunki do poszerzania NATO i Unii Europejskiej.

Gospodarz spotkania prezydentów tego regionu w Łańcucie (1996), aktywny uczestnik takich spotkań w Portorożu (1997), Levoczy (1998), Lwowie (1999). Wraz z Prezydentem Litwy inicjator spotkania "Koegzystencja narodów i dobrosąsiedzkie stosunki gwarancją bezpieczeństwa i stabilności w Europie" w Wilnie (1997) i jego kontynuacji - spotkania pod hasłem "Współpraca bałtycko-czarnomorska: w kierunku zjednoczonej Europy XXI wieku bez podziałów" w Jałcie (1999).

Autor inicjatyw służących pojednaniu:
polsko-niemieckiemu, m.in. współtwórca programu wymiany młodzieży polsko - niemieckiej "Jugendwerk" (1986 - jako minister ds. młodzieży), patronat nad budową Collegium Polonicum Uniwersytetu Viadrina w Słubicach - Frankfurcie n. Odrą (inauguracja w październiku 1996), podniesienie problemu wzajemnego zwrotu dzieł kultury narodowej (grudzień 1998), wspólne z prezydentem RFN upamiętnienie 60. rocznicy wybuchu II wojny światowej (wrzesień 1999);
polsko-ukraińskiemu, m.in. "Deklaracja o pojednaniu" (maj 1997), Polsko - Ukraińskie Forum Samorządowe (czerwiec 1999), inicjator odsłonięcia pomnika ku czci ofiar obozu w Jaworznie (maj 1998) i protektor odbudowy Cmentarza Orląt we Lwowie i Charkowie;
polsko-żydowskiemu, m.in. powołanie i patronat nad Programem Oświęcimskim oraz zaangażowanie w parafowanie przez stronę polską i koalicję organizacji żydowskich Deklaracji Oświęcimskiej, uruchomienie procesu przywracania obywatelstwa polskiego osobom pozbawionym go politycznymi decyzjami w 1968 r., aktywne uczestnictwo w pracach nad ustawą o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich.

Kawaler Orderu Orła Białego. Uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Odznaczony najwyższymi orderami:

Litwy - Orderem Witolda Wielkiego I Stopnia (1996) i Orderem Wielkiego Księcia Litewskiego Gedymina I Stopnia (1999);
Wlk. Brytanii - Wielkim Krzyżem Rycerskim Orderu Łaźni (marzec 1996) i Wielkim Krzyżem Rycerskim Orderu Św. Michała i Jerzego (październik 1996);
Włoch - Wielkim Krzyżem Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1996);
Francji - Krzyżem Wielkim Orderu Legii Honorowej (1996);
Norwegii - Królewskim Orderem Św. Olafa (1996);
Grecji - Wielkim Krzyżem Orderu Zbawiciela (1996);
Łotwy - Orderem Trzech Gwiazd (1997);
Finlandii - Wielkim Krzyżem z Łańcuchem Orderu Białej Róży Finlandii (1997);
Malezji - Królewskim Orderem Zasługi (1997);
Ukrainy - Orderem Jarosława Mądrego I Klasy (1997);
Holandii - Wielkim Krzyżem Orderu Niderlandzkiego Lwa (1997);
Słowacji - Orderem Białego Podwójnego Krzyża I Klasy (1997);
Portugalii - Orderem Infanta Henryka z Wielką Wstęgą (1997);
Ukrainy - Dyplom "Honorowego obywatela m.Kijowa" (maj 1997);
Estonii - Wielkim Krzyżem ze Wstęgą Orderu Terra Mariana (1998);
Rumunii - Orderem Gwiazdy Rumunii ze Wstęgą (1999);
Chile - Wielkim Łańcuchem Orderu Zasługi (1999);
Belgii - Wielką Wstęgą Orderu Leopolda (1999);
Turcji - Orderem Państwa (kwiecień 2000);
Chorwacji - Wielkim Orderem Króla Tomisława ze Wstęgą i Wielką Gwiazdą (kwiecień 2001);
Hiszpanii - Orderem Izabeli Katolickiej z Łańcuchem (maj 2001);
Federacyjnej Republiki Brazylii - Orderem Narodowym Krzyża Południa (2002);
Republiki Peru - Specjalnym Wielkim Krzyżem Orderu "W uznaniu Szczególnych Zasług" (2002);
Republiki Federalnej Niemiec - Wielkim Krzyżem Zasługi RFN (2002);
Japonii - Wielką Wstęgą Najwyższego Orderu Chryzantemy (2002)

Odznaczony także najwyższym odznaczeniem Kościoła prawosławnego w Polsce - Orderem Św. Marii Magdaleny I stopnia z ozdobami (1998).
Uhonorowany nagrodą "Wiktora" za osobowość telewizyjną (1993, 1995, 2000).