Procesy integracji i globalizacji.

Integracja gospodarcza stanowi proces tworzenia więzi ekonomicznych scalających gospodarkę. W ramach gospodarek narodowych integracja polega na łączeniu się przedsiębiorstw w większe organizmy gospodarcze. Może ona mieć charakter poziomy, gdy w skład organizacji integracyjnej wchodzą przedsiębiorstwa wytwarzające takie same lub podobne produkty, albo pionowy, gdy łączą się przedsiębiorstwa różnych gałęzi i branż, uczestniczące w kolejnych fazach procesu produkcji dobra finalnego. Bezpośrednie cele integracji przedsiębiorstw mogą być zróżnicowane (ustalanie cen, opanowywanie rynku, podejmowanie wspólnych inwestycji, prowadzenie badań naukowych przekraczających możliwości finansowe poszczególnych przedsiębiorstw). Celem nadrzędnym jest zawsze osiągnięcie określonych korzyści finansowych.
Międzynarodowa integracja gospodarcza oznacza różne formy współpracy ekonomicznej między niezależnymi politycznie państwami, przykładem tego może być Unia Europejska. Proces integracji europejskiej obejmuje cztery etapy. Są to: strefa wolnego handlu, unia celna, wspólny rynek, unia gospodarcza i walutowa.

Strefa wolnego handlu jest formą współpracy ekonomicznej , polegającej na tym, że kraje opierając się na umowie międzynarodowej - zobowiązują się do stopniowego znoszenia barier handlowych, przede wszystkim ceł we wzajemnej wymianie dóbr i usług.
Unia celna stanowi wyższy etap integracji. Kilka stref wolnego handlu łączy się wówczas w jednolity obszar celny. Każdy objęty unią kraj stosuje takie same cła eksportowe i importowe w stosunku do państw nie objętych unią.

Wspólny rynek jest ugrupowaniem integracyjnym, w którym oprócz swobody przepływu towarów umożliwia się swobodny przepływ osób i kapitału pomiędzy krajami objętymi wspólnym rynkiem. Swoboda przepływu osób oznacza nieskrępowane prawo do osiedlania się, podejmowania działalności gospodarczej, w dowolnym kraju członkowskim.

Najwyższy etap integracji gospodarczej stanowi unia gospodarcza i walutowa, czyli wspólny rynek rozszerzony o wspólną politykę gospodarczą wobec całej gospodarki państw członkowskich, jednolita polityka kursowa i monetarna.

Globalizacja gospodarki, tworzenie gospodarki światowej, w której istnieje swobodna możliwość przepływu dóbr, usług oraz czynników wytwórczych. Gospodarcza zależność między krajami widoczna była już w czasie krachu giełdowego w 1929 na Wall Street, kiedy nastąpiło powszechne załamanie. Obecnie struktura ekonomiczna świata jest jeszcze bardziej skomplikowana, a wielość i siła więzi stanowi o konieczności wspólnego rozwiązywania problemów.

Od lat 90 poprzedniego stulecia, w związku z likwidacją odrębnego systemu państw socjalistycznych i reformami gospodarczymi w Chinach można mówić o upowszechnianiu się wspólnego modelu gospodarczego, co przyspiesza proces globalizacji. Jego podstawowymi czynnikami są: światowy system walutowy, rozwój struktur integracji gospodarczej, rozrost transnarodowych korporacji, międzynarodowych firm, tworzenie i umacnianie organizacji współtworzących ład gospodarczy w skali światowej.

Globalizacja gospodarki może z jednej strony dawać szanse związane z większą otwartością gospodarek, wyrównywaniem różnic rozwojowych, poczuciem wspólnoty interesów, z drugiej zaś czyni narodowe gospodarki wrażliwymi na każde załamanie na rynkach światowych, jak krach finansowy, recesja, kryzysy strukturalne, wzrost bezrobocia itp.

Globalizacja polityczna jest to proces umiędzynaradawiania stosunków społecznych i politycznych, czego konsekwencją jest przeniesienie części uprawnień władczych z instytucji państwowych na instytucje międzynarodowe. Polityczny wymiar globalizacji jest jedną z części składowych tego dynamicznego i głębokiego procesu, który współtworzą: pogłębianie więzi międzynarodowych (internacjonalizacja), ograniczanie wpływu państw na gospodarkę i postęp technologiczny.

Rozbudowana integracja kulturowa, ekonomiczna i polityczna zachodziła już w czasach starożytnych, jej cechy nosił okres helleński (Grecja Starożytna), była również elementem budowy i rozwoju imperium rzymskiego (Rzym Starożytny). Bezpośrednią bazą rozwoju procesów globalizacyjnych stało się ukształtowanie system kolonialnego po epoce odkryć geograficznych oraz stworzenie w XIX w. systemu światowego kapitalizmu m.in. w wyniku odkryć i wynalazków technicznych. Liberalna Europa okresu międzywojennego była – podobnie jak dziś – szeroko otwarta na międzynarodową wymianę handlową. W latach 1920–1950 proces globalizacji został spowolniony przez drugą wojnę światową oraz panujące po niej tendencje nacjonalistyczne, jednak rozwój nowoczesnych technologii i środków przekazu, który przybrał w XX w. rozmiary globalne sprowokował tworzenie się nowego modelu relacji politycznych i gospodarczych. Pierwszym tego efektem było utworzenie w 1994 Światowej Organizacji Handlu (WTO) oraz zwiększenie liczby ponadnarodowych instytucji i organizacji. Globalizacja gospodarki jest najbardziej rozwiniętą formą budowania współzależności państw i podmiotów gospodarczych, co powoduje postępującą koordynację polityki i realizację wspólnych strategii. Zacieśniające się międzynarodowe więzi ekonomiczne sprawiają jednak, że praktycznie żaden rząd państwa narodowego nie może niezależnie kierować własną gospodarką, ani powstrzymywać kryzysów. Integracji gospodarczej towarzyszył wzrost świadomości w zakresie ochrony środowiska, pojawiły się globalne problemy ekologiczne, których rozwiązanie wymagało międzynarodowej współpracy. Nastąpiła również istotna zmiana stosunków społecznych, wytworzenie modelu społeczeństwa globalnego. Globalizacja spowodowała rozwój transferu osobowego, otwarcie granic państwa, migracje, przemieszanie kultur, co wzmacnia świadomość globalnej jedności. Zmiany globalizacyjne rozbudowują sieć zależności pomiędzy podmiotami stosunków międzynarodowych, wpływają na przeobrażenia świadomości społecznej oraz są przyczyną wzrostu poczucia wzajemnego uzależnienia pomiędzy mieszkańcami globu. Przemianom tym towarzyszy zmiana sposobu sprawowania władzy, system wzajemnych powiązań sprawił, że organizacje międzynarodowe w coraz większym stopniu przejmują zadania, które wcześniej były przedmiotem decyzji suwerennych państw. Pieczę nad stanem globalnej polityki grupa siedmiu najbardziej uprzemysłowionych państw (G7, obecnie G8 czyli G7 + Rosja ), Rada Bezpieczeństwa ONZ oraz kraje zrzeszone w tzw. Triadzie, które podejmują działania szczególnie w sytuacjach kryzysowych. Stanowi to w pewnym stopniu realizację koncepcji rządu światowego.

Światowemu globalizmowi próbują przeciwstawiać się grupy antyglobalistów, pacyfistów, anarchistów. Grupy te wyraźnie wszystkich głośno sprzeciwiają się współczesnemu międzynarodowemu ładowi gospodarczemu i politycznemu. Grupy te stają się bardzo aktywne podczas wszelkich spotkań instytucji takich jak G8. Paradoksem, działania tych grup jest to, że mimo deklarowanego przez nich pacyfizmu, podczas wszelakich demonstracji i podobnych zgromadzeń zachowują się bardzo agresywnie. Kolejnym paradoksem tej grupy jest fakt iż ich głównym medium komunikacji stała się najbardziej globalna sieć na całym świecie czyli Internet.


Źródła:

1. Teresa Buczyńska ,”Makroekonomia” PWN,Warszawa 2000.
2. Strony internetowe.