Jan III Sobieski - biografia

Jan III Sobieski (1629-1696)

Król polski od 1674 roku. Był drugim synem Jakuba Sobieskiego, wojewody ruskiego, późniejszego kasztelana krakowskiego, i Zofii Teofilii, z domu Daniłowiczównej, wnuczki hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Urodził się w Olesku koło Kamienia 17 sierpnia 1629. Tam też pod opieką matki spędził wraz z rodzeństwem dzieciństwo. W 1640 r. wyjechał razem ze starszym bratem, Markiem do Krakowa, gdzie podjął naukę w słynnym na całą Polskę Kolegium Nowodworskiego, a następnie, trzy lata później, w Akademii Krakowskiej. Po ukończeniu przez nich studiów ojciec wysłał obu synów w podróż po krajach Europy Zachodniej. Trwała ona dwa lata i sześć miesięcy i miała stanowić uzupełnienie wykształcenia.

Po przybyciu do ojczyzny Jan wkrótce wziął udział w walkach z Kozakami i Tatarami pod Zborowem 15 sierpnia 1649 r. gdzie jako dowódca własnej chorągwi i starosta jaworowski przeszedł swój chrzest bojowy. Następnie w 1651 r. uczestniczył w słynnej trzydniowej bataloo (28-30 czerwca) pod Beresteczkiem, w której wojska polsko-litewskie dowodzone przez króla Jana II Kazimierza Wazę pokonały wielką armię kozacko-tatarską. W drugim dniu bitwy Sobieski został ciężko ranny w walce z Tatarami i tylko dzięki swoim podkomendnym uniknął niewoli. Przez następne kilka lat młody Sobieski pozostawał w szeregach armii polskiej. Brał udział w obronie twierdzy Żwaniec na Ukrainie przed wojskami tatarsko-kozackimi w 1653 r. oraz w bitwie pod Ochmatowem z Kozakami w 1655 r. W walce z przeważającymi siłami kozacko-tatarskimi Sobieski wykazał się doskonałym talentem militarnym oraz strategicznym i nie dopuścił nieprzyjaciela do wkroczenia w głąb kraju, odnosząc zwycięstwo w bitwie pod Podhajcami 6 października 1667 roku.

Zwycięstwo to otworzyło mu drogę do buławy hetmana wielkiego koronnego, którą od Jana Kazimierza 5 lutego 1668 r. W ten sposób Jan Sobieski zdobył dwie najważniejsze godności państwowe i wyrósł na pierwszą osobistość zaraz po królu w państwie. Sobieski rozgoryczony klęskami militarnymi dwóch wypraw do Mołdawii (w 1686 i 1691) oraz niepowodzeniem swoich planów politycznych i dynastycznych zaczął coraz częściej usuwać się do swojej prywatnej rezydencji pod Warszawą, w Wilanowie. Tam też zmarł po długiej chorobie 17 czerwca 1696 r. Pogrzeb króla odbył się w kościele kapucynów w Warszawie, gdzie jego zwłoki spoczywają do 1733 r. do czasu, kiedy złożono je w uroczystym pogrzebie 15 stycznia 1734 r. na Wawelu w krypcie św. Leonarda.

Żoną króla była Maria Kazimiera, znana jako Marysieńka, z którą żenił się dwukrotnie - najpierw potajemnie 14 maja 1655 r. (wówczas była jeszcze zamężna z wojewodą sandomierskim, Janem Zamoyskim), a następnie 5 lipca tego samego roku już oficjalnie po śmierci pierwszego męża. Kiedy Jan ją poznał była dwórką królowej Marii Ludwiki Gonzagi. Ich długoletni romans zasłynął w historii między innymi z bogatej korespondencji, będącej jednym z najpiękniejszych przykładów polskiej epistolografii miłosnej siedemnastego wieku.

Z małżeństwa tego Sobieski doczekał się czterech synów: Jakuba Ludwika (1667-1737), kandydata do korony polskiej oraz tronu mołdawskiego, Aleksandra Benedykta (1677-1714), Konstantego Władysława (1680-1726) i urodzonego w 1683 r. Jana, który zmarł w wieku dwóch lat; a także czterech córek: Teresy Teofilii która zmarła niedługo po urodzeniu w 1670 r. Adelajdy (1672-1677); Menoniki (1670-1672) oraz Teresy Kunegundy (1676-1730), elektorowej bawarskiej.

Sobieski zasłynął z umiejętności strategicznych, posiadał gruntowne wykształcenie filozoficzne, historyczne i filologiczne, władał językiem francuskim, niemieckim, włoskim, tatarskim, tureckim, oraz łaciną. Jan III Sobieski był i jest nadal kojarzony głównie z wielkimi zwycięstwami oręża polskiego pod Podhajcami, Chocimiem i Wiedniem.