Faszyzm, nazizm i komunizm.

I Wojna Światowa miała być ostatnią, która swoimi potwornościami i ogromem zniszczeń spowodowała szczerą chęć narodów do pokoju. Po wojnie Liga Narodów wydała Traktat Wersalski, który ustalał porządek w Europie. Niemcy, Węgry, Bułgaria i inne kraje, przeciwne państwom Ententy, straciły wiele obszarów oraz zostały niezwykle upokorzone. Niestabilna sytuacja polityczna tychże krajów sprzyjała powstawaniu ekstremistycznych ruchów chcących obalić założenia Traktatu. W Europie szalała hiperinflacja, panowało bezrobocie, gospodarka powoli popadała w ruinę. Czynniki te wywołały wybuch niezadowolenia społecznego. Wówczas ukształtowały się 3 główne ruchy: Faszyzm, Komunizm oraz Nazizm.

Pierwszym krajem w którym nastąpił przewrót stały się Włochy. W 1919 roku Benito Mussolini stanął na czele organizacji faszystowskiej, która skupiała w swoich szeregach przede wszystkim kombatantów I Wojny. Organizacja ta nosiła nazwę Związek Walki i miała swoje „oddziały” na terenie całego kraju. Kiedy Włochy stanęły w obliczu rewolucji społecznej , aktywną działalność podjęły bojówki faszystowskie -„czarne koszule”.Dzięki temu faszyści utworzyli w parlamencie Narodową Partię Faszystowską. Jesienią 1922 roku opracowano plan „marszu na Rzym” celem obalenia rządu. Król odmówił wprowadzenia stanu wyjątkowego i zgodził się na przekazanie funkcji premiera Mussoliniemu. Wielu postrzegało „marsz na Rzym” jako ratunek monarchii zagrożonej przez komunistów. Od chwili przejęcia władzy przez Mussoliniego, jego partia zaczęła robić „porządki” w państwie. I tak 1925 roku wprowadzono dyktaturę partii faszystowskiej, a rok później w 1926 zakaz działalności partii politycznych i związków zawodowych. Nowa tyrania posługiwała się czarnymi koszulami, które zastraszały społeczeństwo. Rozbijali oni wszelkie organizacje mogące zagrozić Narodowej Partii Faszystowskiej (NPF) w monopolu władzy. W miejsce rozwiązanych związków zawodowych powstały korporacje, łączące pracodawców i pracowników oraz rozstrzygające spory w miejscu pracy. Państwo stało się aktywny uczestnikiem życia gospodarczego. W lutym 1929 r. rząd włoski zawarł z kościołem tzw. pakty laterańskie, które zakończyły spór państwa włoskiego z Kościołem. Katolicyzm stał się religią państwową. Niewątpliwie porozumienie z Stolicą Apostolską umocniło popularność rządów faszystowskich.

Komunizm jako system władzy zaistniał po rewolucji październikowej w Rosji w 1917 roku. Przywódcą tego zrywu został W. Lenin, który mimo wielu przeciwności zdobył na czele swoich bolszewików pełnie władzy w tym kraju. Władze bolszewickie na początku 1918 r. ustanowiły tzw. Komunizm wojenny. W konsekwencji nastąpiło upaństwowienie banków, transportu, handlu i dużych zakładów przemysłowych; większość fabryk zmilitaryzowano. Wprowadzono zakaz prywatnego handlu towarami rolnymi i obowiązkowe dostawy nadwyżek zboża po bardzo niskich, urzędowych cenach. Gospodarka była oparta na systemie nakazów i przydziałów surowców oraz towarów konsumpcyjnych. Do zaprzestania prowadzenia polityki komunizmu wojennego, skłoniło Lenina krwawo stłumione powstanie marcowe. Również statystyki polityki komunizmu mówiły same za siebie: produkcja przemysłowa spadła o 75%, a rolna o połowę. W miastach brakowało żywności. Kraj ogarnął głód. W 1919 r. założono w Moskwie Międzynarodówkę Komunistyczną- Komintern. Organizacja ta odrzucała system demokracji parlamentarnej. Wiosną 1920 r. próbowano „przenieść rewolucję” na skalę światową, jednak klęska w wojnie z Polską skutecznie przekreśliła te plany. Kiedy komunizm wojenny doprowadził Rosję nad przepaść, bolszewicy zaczęli realizować Nową Politykę Ekonomiczną ( NEP).Polityka NEP powoli przywracała działanie rynku a następnie wzmocniła gospodarkę i władzę bolszewików. Miała też jednak ujemne skutki, bezrobocie i wzrost różnic majątkowych. Obok głównej Rosji Radzieckiej istniały, związane z nią, republiki Białoruska i Ukraińska oraz utworzona z Armenii, Azerbejdżanu i Gruzji Federacja Zakaukaska. Grudzień 1922 r. przyniósł ze sobą powołanie nowej federacji: Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich(ZSRR).W 1924 roku zmarł pierwszy przywódca ZSRR Włodzimierz Lenin, który w tajnym testamencie wyznaczył na swojego następcę Lwa Trockiego. Ostatecznie w 1929 roku dzięki wielu sojuszom politycznym walkę tą wygrał Józef Stalin, który od tego roku stał się faktycznym dyktatorem. Rozpoczynała się era stalinizmu, jednego z najbardziej zbrodniczych systemów totalitarnych. Jednym z pierwszych posunięć I sekretarza partii stało się utrącenie NEP-u. Gospodarz (jeden z pseudonimów Stalina) rozpoczął przymusową kolektywizacje wsi, które okazało się jednym z najkrwawszych zbrodni w dziejach ludzkości. Kolektywizacja ta polegała na odebraniu siłą ziemi chłopom i spędzeniu ich do państwowych rolnych spółdzielni produkcyjnych - sowchozów i kołchozów. Gospodarz nakazał rozpoczęcie wielkiego uprzemysławiania kraju. W wyniku tej akcji realizowanej w planach pięcioletnich nastąpił w Związku Radzieckim olbrzymi wzrost produkcji przemysłowej. Jednak głównym powodem przyrostu produkcji było stworzenie w ZSRR niezliczonej armii niewolników, którymi stawali się więźniowie z obozów pracy (gułagów). W czasie rządów Stalina możemy zaobserwować rozrost policji politycznej (NKWD), które walczyło z “kontrrewolucją. Szefem NKWD wówczas był Jeżów, który na polecenie Gospodarza dokonywał olbrzymich czystek w aparacie partyjnym, w armii i w służbie bezpieczeństwa po swoim poprzedniku (Jagodzie).

Po przegranej wojnie Niemcy doznały ogromnego upokorzenia a trudności gospodarcze sprzyjały rozwojowi nacjonalistycznych i kombatanckich organizacji. W 1919 r. Adolf Hitler stanął na czele jednej z takich organizacji. Nosiła ona nazwę Narodowosocjalistyczna Partia Robotników(NSDAP). Ten młody, zapalony Austriak, przekonany o wszechobecnym spisku przeciwko niemu i narodom germańskim, lubujący się w dyscyplinie wojskowej, na czele swego ugrupowania w 1923r. wdarł się do monachijskiej piwnicy, gdzie przebiegało zebranie ugrupowań konserwatywnych i nawoływał - wzorem Mussoliniego - do "marszu na Rzym". To wystąpienie skończyło się jednak klęską, gdyż jego partia - Narodowo Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotników, utworzona z Niemieckiej Partii Robotników - monachijskiego ugrupowania sfrustrowanych kombatantów - w 1919r , została zdelegalizowana, a sam Hitler skazany na 5 lat więzienia. Pobyt w areszcie zaowocował powstaniem książki "Mein Kampf" .Po wyjściu na wolność, Hitler zaczął od odbudowy swojej organizacji i na wzór włoskiego faszyzmu powstały partyjne bojówki SA. Jednak NSDAP nadal nie miała większych wpływów. Dopiero w po roku 1929 nastąpiła zmiana. Lata Wielkiego Kryzysu, kiedy gospodarka Niemiec była w tragicznej sytuacji, a rzesze ludzi w trosce o lepsze jutro szukały oparcia w dwóch partiach: Komunistycznej i Nazistowskiej przyniosły w 1930 r. NSDAP poparcie 18% i tym samym 107 miejsc w Reichstagu. Przegrana z Hindenburgiem, wiosną 1930 r. podczas wyborów prezydenckich, co prawda nie dawała wysokiej pozycji, ale za to 37% głosów. Hitler odrobił to już w czerwcu, wygrywając wybory i zdobywając tym samym 230 miejsc w parlamencie. Narastający kryzys gospodarczy i ogólnie niezadowolenie społeczeństwa doprowadziły do kolejnych wyborów. Tym razem NSDAP przegrała rywalizację. Spadek popularności, wymusił na Hitlerze przyłączenie się do konserwatystów. W styczniu 1933 r. Adolf Hitler został kanclerzem Niemiec.To wydarzenie było pierwszym krokiem w drodze po władzę. Republikę Weimarską zastąpiono III Rzeszą. W okresie kilku miesięcy Hitler stworzył podstawy totalitaryzmu. Natychmiast zlikwidowano wszystkie niezależne organizacje polityczne. Latem 1934 r. po śmierci Hindenburga , Adolf Hitler objął posadę prezydenta III Rzeszy. Jego władza była ograniczona tylko teoretycznie. 30 czerwca 1934 r. członkowie SS dokonali masakry kierownictwa SA. Kierownictwo SS objął Heinrich Himmler, a organizacja pod jego dowództwem stała się główną formacją policyjną Niemiec. Powstała również policja polityczna, nazwana Gestapo. Rok 1935 był rokiem ważnym, ponieważ wydano Ustawy Norymberskie, na mocy których ludność żydowska oraz cygańska została pozbawiona jakichkolwiek praw.

Jedna cecha łączyła wszystkie te ruchy, czyli system autorytarny tzw. rządy silnej ręki. Dyktatura zwyciężyła. Nad państwem, władzę sprawował praktycznie jeden człowiek, a władza ta nierzadko była sprawowana na przekór wszystkim prawom. Do plusów można zaliczyć spory jak na owe czasy rozwój kultury. Powstawały nowe nurty w sztuce czy muzyce. Fizyka, chemia oraz matematyka zrobiły wielki krok do przodu. Powstały nowe teorie. Komunizm oraz nazizm szerzyły wielki terror. Powiedzenie „po trupach do władzy” miało w owych czasach swoje realne odzwierciedlenie. Nazizm był szczególnie niebezpieczny, ponieważ jego przywódca łamiąc postanowienia traktatu i wkraczając do północnej Francji praktycznie zapoczątkował II Wojnę Światową. Dyktatura faszystowska sprowadzała się głównie do propagandy, bez stosowania masowego terroru. Dlatego można powiedzieć ,że była to władza stosunkowo łagodna.