Fizyka - teoria z 7 klasy

Tarcie występuje wtedy, gdy dwa ciała stykają się ze sobą i działa siła, która dąży do przesunięcia jednego z tych ciał względem drugiego. Tarcie jest to siła działająca na styku powierzchni dwóch
ciał, zwrócona przeciwnie do zwrotu siły zmierzającej do przesunięcia ciała. Dopóki ciała spoczywają względem siebie, siłę tarcia nazywamy siłą tarcia statycznego. Gdy ciała poruszają się względem siebie, stykają się ze sobą mówimy o tarciu kinetycznym. Tarcie jest jednym z przejawów oddziaływania ciał.

Podobnie jak dla wszystkich rodzajów oddziaływań, również dla Tarcia słuszna jest 3 zasada dynamiki NEWTONA. Przyczyny powstawania tarcia; chropowatość powierzchni stykających się ze sobą ciał. Chropowatość ta występuje zawsze nawet, wtedy, gdy powierzchnia jest dokładnie wygładzona.

Tarcie jest proporcjonalne do siły przyciskającej ciało do podłoża siły nacisku Fn, tarcie zależy od rodzaju trących się powierzchni, tarcie nie zależy od wielkości trących się powierzchni.

Dźwignia dwustronna to ciało sztywne osadzone na osi (lub podparte) na które działają co najmniej dwie siły przyłożone po przeciwnych stronach osi obrotu
(lub punktu podparcia). Dźwignia jest w równowadze gdy wartości sił do niej przyłożonych są odwrotnie proporcjonalne do długości ich ramion. F1*r1=F2*r2

Dźwignia jednostronna to sztywny drążek (lub belka) na którym działają siły przyłożone po tej samej stronie osi obrotu Dźwignia jest w równowadze gdy wartości sił do niej przyłożonych są odwrotnie proporcjonalne do długości ich ramion. F1*r1=F2*r2

Blok nieruchomy jest to krążek posiadający na obwodzie rowek i obracający się wokół stałej osi. Na krążek nałożona jest linka. Na jednym końcu tej linki zamieszczamy ciało przeznaczone do podniesienia, a do drugiego końca przykładamy siłę potrzebną do zrównoważenia ciężaru ciała. Wartość siły działania na bloku nieruchomym jest równa wartości siły oporu.

Blok nieruchomy jest odmianą dźwigni dwustronnej o równych ramionach.

Blok ruchomy to blok zawieszony na lince, której jeden koniec jest na stałe przywiązany do belki, do drugiego zaś przyłożona jest siła równoważąca ciężar podnoszonego ciała. Położenie bloku względem powierzchni zmienia się w czasie jego działania. Wartość siły działania na bloku ruchomym jest dwukrotnie mniejsza od wartości siły oporu. Ramię siły oporu równa się promieniowi krążka r natomiast ramię siły działania średnicy krążka 2*r.

Równia pochyła jest to ciało, którego powierzchnia stanowi płaszczyznę ustawioną pod pewnym kątem do kierunku działania siły. Gdy umieścimy na pochyłej płaszczyźnie ciało, wtedy działająca na nie siła grawitacyjna wywołuje dwa skutki zsuwanie się ciała w dół oraz nacisk na powierzchnię. Mówimy, że siła grawitacji rozkłada się na dwie siły składowe. Wartość siły utrzymującej ciało w równowadze na równi pochyłej jest tyle razy mniejsza od wartości jego ciężaru, ile razy wysokość równi jest mniejsza od długości równi. F1=G*h/l

Pracę oznaczamy literą W. Praca w sensie fizycznymwykonywana jest tylko wtedy, gdy działającej sile towarzyszy przesunięcie lub odkształcenie ciała. Jeżeli siła jest prostopadła do przesunięcia, t
o praca tej siły jest równa zeru. Podstawową jednostką pracy jest 1J.Praca NIE jest wielkością wektorową (jest skalarem) 1J=1N*1m W=F*r W=T*r W=F*s W=P*t

Mocą P nazywamy stosunek wykonanej pracy W do czasu t,w którym ta praca została wykonana. Moc NIE jest wielkością wektorową (jest skalarem). Podstawową jednostką mocy jest 1Watt
1W=1J/1s P=F*V P=W/t P=F*t

Do wykonania pracy konieczna jest energia. W celu określenia stanu, w którym ciało może wykonać pracę wprowadzono pojęcie energii mechanicznej. Energię opisujemy w jednostkach pracy czyli w J.Praca = zmiana energii ciała. Energię mechaniczną posiadają wszystkie ciała, które są zdolne wykonać pracę.

Dwa rodzaje energii mechanicznej to energia kinetyczna związana z ruchem ciał, energia potencjalna związana z wzajemnymi oddziaływaniami ciał. Energię potencjalną dzielimy ma E. p. ciężkości oraz E. p. Sprężystości.E. p ciężkości posiadają wszystkie ciała podniesione na pewną wysokość E. p. sprężystości posiadają ciała sprężyste, które uległy odkształceniu Energię kinetyczną posiadają wszystkie ciała, które są w ruchu.
Epc=m*g*h Eps=k*r/2 Ek=m*v2/2 W=F*r(h) W=P*t W=a*t W=T*r

Zasada zach. E. Mech. : Suma energii kinet. I potencjalnej jest stała
F=G* h/l F=a*m F=m*g F2*r2=F1*r1 F=m(g+a)
Praca 1J W=F*s W=F*r(h) W=P*t W=T*r W=a*t Moc – 1W =J/s
P=F*r P= W/t P=F*V P=m*v P1=P2= m1*V1=m2*V2
Enerhia 1J Epc=m*g*h Eps=k*r/2 Ek=m*v2/2 V=g*t V=P/F
H=gt2/2 T=n*Fn S=at2/2 E=qw*m
A=2*s//t2 c1*m1(t1-t3)=m2*c2(t3-t2)
Epc=m*g*h Eps=k*r/2 Ek=m*v2/2 Ek=W Epc = Ek mgh=mv2//2
Ew=W+Q E=qt*m

Energia wewnętrzna ciała to suma energii kinetycznych i potencjalnych wszystkich cząsteczek ciał.

Zmiany Ew to sposób cieplny (ciało o +temp, może przekazać swoją temp ciału o –temp..lub przez wyk. Pracy nad danym ciałem I zasada Termodynamiki: Zmiana Ew ciała jest równa
sumie pracy W wykonanej przez siły zewn., działające na o ciało i energii przekazywanej przez cieplny przepływ Energii Q Ew=W+Q.Ciepło właściwe subst. Inf. Nas ile trzeba dost. E, aby zwiększyć
temp o 1`C, jednostkowej masy (1kg)substancji Ec=cmt jednostka to 1J/kg*`

C.Bilans Cieplny to rachunek zysków i strat energii przez poszczególne ciało c1*m1(t1-t3)=m2*c2(t3-t2) Wielkość Fiz., która informuje nas ile trzeba dostarczyć E, aby w temperatury topnienia stopić jednostkową masę subst nazywamy ciepłem właściwym qt E=qt*m

Wielkość Fiz.,która inf. Nas ile trzeba dost E, aby zamienić 1kg cieczy w parę nazywamy ciepłem parowania w temp Wrzenia qw E=qw*m