Wpływ zjawisk zachodzących w atmosferze na życie ludzi.

Atmosfera ziemska to powłoka gazowa otaczająca Ziemię, składająca się z mieszaniny gazów, zwanej powietrzem. W atmosferze ziemskiej przemieszczają się masy powietrza, zachodzą charakterystyczne zjawiska optyczne i elektryczne – meteory. (Meteory to ogólna nazwa zjawisk meteorologicznych, z wyjątkiem chmur, występujących na powierzchni Ziemi i w atmosferze ziemskiej, takich jak opady, zawiesiny lub osady cząstek ciekłych lub stałych.) Meteory dzielimy na:

hydrometeory, składające się ze zbioru cząstek wody w stanie ciekłym lub stałym - deszcz, śnieg, mżawka, grad, mgła, zamglenie, rosa, szron, szadź, gołoledź.

litometeory, składające się ze zbioru cząstek, takich jak piasek, pył - zmętnienie, dymy, zamieć pyłowa i piaskowa, wichura pyłowa i piaskowa.
elektrometeory, czyli zjawiska elektryczne (widzialne lub słyszalne) występujące w atmosferze – burza, zorza polarna.

fotometeory, czyli zjawiska świetlne powstające wskutek odbicia, załamania, ugięcia, interferencji światła słonecznego lub księżycowego – halo, tęcza, widmo.

Każde zjawisko atmosferyczne ma jakiś wpływ na życie ludzi. Jedne z nich wzbudzają podziw, inne powodują zaniepokojenie, gdyż niosą za sobą ogromne zniszczenia i śmierć. Tak więc zgodnie z podziałem meteorów spróbuję wyjaśnić znaczenie każdego zjawiska:

HYDROMETEORY

Deszcz to opad kropli wody powstałych w chmurach. Obfite i długotrwałe opady mogą doprowadzić do zalania przez wodę terenów nadbrzeżnych, wzdłuż koryta rzeki. Katastrofalne powodzie w obszarach gęsto zaludnionych przynoszą wielkie straty materialne, a także (np. w Chinach i Bangladeszu) pochłaniają życie setek ludzi.

Śnieg to rodzaj opadu złożonego z kryształków lodowych (śnieżynek) o różnorodnych kształtach. Padający - jest powodem radości dzieci, zwiastunem Świąt Bożego Narodzenia. Tworzy jednak zaspy, utrudniając poruszanie się ludziom i pojazdom. Topniejący w górach śnieg powoduje lawinę; nagły spływ wód z topniejących śniegów może być przyczyną powodzi.

Opady gradu połączone są zwykle z deszczem, występują zazwyczaj w ciepłej porze roku. Bryłki lodowe o średnicy około 5 cm mogą powodować zniszczenia upraw, uszkodzenia dachów domów, samochodów, zbicia szyb itp.

Mgła to zawiesina bardzo małych kropel wody (o średnicy poniżej 0,05 mm) lub lodu w powietrzu. Bardzo gęsta - ogranicza widoczność, co jest przyczyną zwiększonej ilości wypadków na drogach. Mgłą jest również smog, czyli zanieczyszczone powietrze zawierające duże stężenia pyłów i toksycznych gazów, których źródłem jest głównie motoryzacja i przemysł. Smog powoduje duszność, łzawienie, zaburzenie pracy układu krążenia, podrażnienie skóry. Wywiera również silne działanie korozyjne na środowisko.

Rosa jest zjawiskiem meteorologicznym, będącym produktem kondensacji pary wodnej. Szacuje się, że rosa może dać 10-30 mm opadu rocznie, a w Ameryce Południowej (Andy Środkowe) i Afryce Równikowej może być znacznie obfitsza, powodując deszcz z koron drzew (tzw. deszcz rosy).

Szron to osad lodu o wyglądzie krystalicznym, przybierający kształt łusek, igiełek itp., powstający podobnie jak rosa, ale w temperaturze poniżej 0 stopni C. Osadzający się na ogrodzeniach jest ich ozdobą, tworzy piękny zimowy klimat. Jednocześnie powoduje szybsze rdzewienie metalowych przedmiotów – siatek, ogrodzeń itp.

Gołoledź jest to jednorodna przezroczysta warstwa lodu tworząca się na powierzchni Ziemi i na przedmiotach wskutek zamarzania przechłodzonych kropelek mżawki lub deszczu w temperaturze od 0 do –6 stopni C. Skutkiem gołoledzi jest wzmożona liczba wypadków samochodowych na drogach oraz wiele złamań kości i urazów spowodowanych upadkami na ziemię.

LITOMETEORY

Zamieć pyłowa lub piaskowa polega na podnoszeniu z powierzchni Ziemi i przenoszeniu przez silny wiatr pyłu i piasku. Może ograniczać widzialność, uszkadzać, cząsteczkami piasku, oczy – popsuć wzrok.

ELEKTROMETEORY

Burza to pełne zgrozy wyładowanie elektryczne; moc prądu w przeciętnej błyskawicy waha się między 1 000 a 2 000 kWh, a powietrze, w którym płynie osiąga temperaturę 30 000 stopni C, czyli pięć razy wyższą niż występującą na Słońcu. Wydawałoby się więc, że nie da się przeżyć uderzenia pioruna, a jednak z reguły przeżywa je 70 – 80% porażonych osób. Burze wywołują w ludziach strach i napawają trwogą, są jednak zjawiskami pięknymi, choć stwarzają ogromne zagrożenie. Dlatego lepiej podziwiać to piękno przez okno zabezpieczonego domu – zaopatrzonego w piorunochron.

Zorza polarna to zjawisko świetlne występujące w górnych warstwach atmosfery, powstające w wyniku oddziaływania wiatru słonecznego na magnetosferę Ziemi. Pojawia się jako barwne (białe, żółte, zielone, czerwone, niebieskie, fioletowe) smugi, wstęgi lub zasłony, falujące lub pulsujące na niebie. Jest zjawiskiem wywołującym podziw i zdumienie ludzi.

FOTOMETEORY

Halo jest jednym ze zjawisk świetlnych (optycznych) na niebie. Barwny (wnętrze czerwone, na zewnątrz niebieski) świetlisty pierścień o średnicy 22 stopni (tzw. małe halo) lub 46 stopni (rzadziej występujące tzw. duże halo), widoczny wokół Słońca lub Księżyca występuje przy pokryciu nieba chmurami. Jest pięknym zjawiskiem wzbudzającym zachwyt.

Tęcza - jedno ze zjawisk optycznych w atmosferze. Barwne koncentryczne łuki (koła) znajdujące się po przeciwnej stronie nieba niż Słońce. Zjawisko powstaje przez rozszczepienie światła białego i odbicie go wewnątrz kropel deszczu. Jest chętnie oglądane i podziwiane przez ludzi.

INNE

Wiatr jest zjawiskiem występującym na powierzchni Ziemi mającym ogromny wpływ na życie ludzi. Dzięki wiatrom od XVI wieku rozwijał się handel i transport morski, a Europejczycy odkryli nowe kontynenty. Ta siła przyrody pomimo swojej niewyobrażalnej potęgi, której czasami daje upust jest jednak pomocna ludziom, chociaż potrafi też być niebezpieczna. Wiatr jest źródłem niewyczerpalnej i taniej energii. Na świecie buduje się coraz nowocześniejsze wiatraki do wytwarzania prądu elektrycznego. Wiatry często wyrządzają szkodę i to nie tylko swą niszczycielską siłą. Mają również wpływ na samopoczucie i psychikę ludzi. Silne wiatry działają na organizm człowieka pobudzająco i powodują wzrost poziomu adrenaliny. Dzieje się tak prawdopodobnie dlatego, że podczas silnego wiatru czujemy się zagrożeni, a nasze organizmy mobilizują się odpowiadając na docierające do nich bodźce zewnętrzne. Gdy taki stan trwa zbyt długo, wówczas przychodzi zmęczenie i osłabienie organizmu. Jest to powodem wzrostu liczby wypadków samochodowych, ataków serce, napadów, morderstw czy podpaleń. Ludzie są rozdrażnieni i łatwo wpadają w gnie i depresję.

Tornado (-szybko wirujący słup powietrza rozciągający się od podstawy chmury; ma wygląd leja i jest jednym z najniebezpieczniejszych i najgwałtowniejszych zjawisk atmosferycznych) to najsilniejszy wiatr na ziemi. Występują również trąby wodne, które powstają zazwyczaj na płytkich wodach przybrzeżnych. Są one mniejsze i słabsze, ale również niszczycielskie i zabójcze. Tornada wywołują ogromne zniszczenia; pojedyncza trąba niszczy jedynie w wąskim pasie o szerokości mniej – więcej równej jej szerokości leja przy ziemi. Niszczy niczym buldożer pozostawiając nienaruszone domy, które stoją dalej. Trąby powietrzne pojawiają się zazwyczaj grupami po 20 tornad, dlatego powodują tak potworne zniszczenia. Tak duża liczba ofiar – około 300-400/rocznie – jest spowodowana tym, że ostrzeżenie o tornadzie dochodzi na parę, w najlepszym wypadku kilkanaście minut przed pojawienie się kataklizmu. To mało czasu na znalezienie bezpiecznej kryjówki. Tornada oprócz zabójczej siły wiatru niszczą również poprzez ciśnienie. Ogromna różnica ciśnienia między centrum a zewnątrz (czasem ponad 100hPa) powoduje, że budynki po prostu eksplodują. Jest to wywołane wyższym ciśnieniem wewnątrz budynku.

Tornado może oskubać kurę z piór nie robiąc jej poza tym żadnej krzywdy albo przenieść słoik konfitur o 400 km nie tłukąc go. Lecz również może rozpędzić źdźbło trawy do takiej prędkości, że trafiony nim człowiek zostanie zabity. Mały kawałek tektur o wymiarach 15x10cm wybił szybę w samochodzie uderzając płaską stroną. Może też unieść wagon kolejowy o wadze 20 ton i przenieść go o kilometr od torów. Oprócz tak zróżnicowanych pocisków istnieje jeszcze inne zagrożenie; wiatr o prędkości 540km/h może po prostu rozerwać człowieka na strzępy. Zdarzają się jednak też takie przypadki jak w maju 1986 roku, kiedy to trąba powietrzna porwała we wschodnich Chinach 13 uczniów, przeniosła ich na odległość 19 kilometrów, po czym łagodnie opuściła na piaskowe wydmy.

Uogólniając zjawiska atmosferyczne mogą pomagać człowiekowi w życiu, ubarwiać je swym pięknem i nietypowością; ale mogą również budzić strach i trwogę, niszczyć cały dobytek człowieka, a nawet powodować śmierć. Zjawiska atmosferyczne są wciąż badane, by je wcześnie wykrywać, zapobiegać ich powstawaniu, uniknąć zniszczeniu przez nie. Są jednak wciąż tak ogromne, że siła rąk ludzkich i najnowszych, stworzonych przez człowieka maszyn jest zbyt mała, by do końca nad nimi zawładnąć. Na razie to atmosfera i zachodzące tam zjawiska mają władzę nad ludźmi, zaskakują ich, przychodzą niespodziewanie, dlatego wywołują lęk, są przyczyną wypadków, chorób, zgonów.