Moja rodzinna miejscowość- Brzóza Królewska, jest dużą wsią leżącą w gminie Leżajsk przy drodze do Sokołowa Małopolskiego, malowniczo położoną w dolinie rzeki Tarlaki. Otoczona jest pięknymi lasami, które są pozostałością Puszczy Sandomierskiej. Oprócz lasów występują tu wspaniałe łąki i polany, bagna i torfowiska. Zbierając jagody, maliny czy grzyby z których słyną nasze okoliczne lasy, możemy spotkać na swojej drodze sarny, jelenie, dziki, borsuki, wydry. Dzięki zaangażowaniu Jana Kazaka w latach 1975-1977 powstał tutaj zalew dzięki czemu wioska ta stała się miejscowością letniskową. W dawnych czasach tutejsza ludność żyła tylko z uprawy tytoniu i truskawek. Mieszkańcy Brzózy pielęgnują stare tradycje organizując coroczne dożynki, wieczory kolęd, Dzień Seniora, Święto pieczonego ziemniaka, itp.
PUSZCZA SANDOMIERSKA PRZYCZYNIONA DO POWSTANIA BRZÓZY KRÓLEWSKIEJ
Brzóza Królewska zawdzięcza właśnie tym lasom swoje powstanie. Ponieważ kiedy z powodu nadużyć w starostwie Łukasza Opalińskiego, wielu z nich schroniło się przed zemstą w niedostępnych lasach, do nich dołączyli wieśniacy z posiadłości Stanisława Stadnickiego, (był on postrzegany jako wielki złośnik nazwano go „diabłem łańcuckim”). Po bojach, Opaliński zaczął się naradzać ze Stadnickim jak rozwiązać problem związany z ludnością zamieszkującą w tych lasach. Aż w końcu Władysław Stadnicki dał taką propozycję, aby ludność łańcucka wróciła do wioski, którą on zamierza utworzyć. Opalińskiego ta sugestia zadowoliła i oświadczył, że po drugiej stronie rzeki utworzy wioskę dla ludności pochodzącej ze starostwa Leżajskiego. Wyznaczyli granice na brodzie zerwańskim wycinając litery według przynależności posiadłości, na dwóch brzozach. Nowa wieś po tamtej stronie nazywać się będzie Brzózą Królewską, a po tej stronie Brzóza Stadnicką. Wielka radość zapanowała w mieszkańcach. Ludność powynosiła więcej dziczyzny, porozpalano ognie na dużej polanie, gdzie do późnej nocy przypiekano ją do woli dla wszystkich, hojnie popijając miodem. Na drugi dzień bracia Stadniccy, dla upamiętnienia tej uroczystej chwili, polecili zasadzić aleję drzew modrzewiowych wzdłuż stołów, przy których ucztowali razem z Opalińskim. A obok alei rozpoczęto budowę nowego dworu, do dziś znanego pod nazwą Julina.
Według dokumentów „Codex diplomatikus Poloniae” dnia 19 stycznia 1354 r. król Władysław Jagiełło w 1409 r ufundował w Leżajsku parafię, a następnie zatwierdził akt założenia wsi Giedlarowej, osadzonej przez Mikołaja Giedlara. W 1439 roku parafia giedlarowska, która obejmowała tylko giedlarowę, w okresie późniejszym objęła także dwie nowo powstałe wsie tzn. Brzózę Królewską i Biedaczów.
W Puszczy Sandomierskiej polowali tacy królowie polscy jak: Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło i Zygmunt Stary.
LUDNOŚĆ BRZÓZY KRÓLEWSKIEJ
Na samym początku ludność Brzózy Królewskiej składała się z uciekinierów z Giedlarowej i z dóbr Łańcuckich. Następnie dołączali inni-kryjący się przed Tatarami. Po zawarciu układu ze Stadnickimi, starosta Opaliński wkrótce zajął się utworzeniem nowej wsi. Wystarał się o dekret królewski, zezwalający na założenie nowej wsi, oraz równoczesne zwolnienie ludności nowej osady od wszelkich powinności i robót na piętnaście lat. Ludzie dotąd kryjący się w pieczarach i gąszczach przed prześladowaniami i napadami wrogów, wyszli z lasów, aby rozpocząć budować nowe życie, wolne od ucisku i prześladowań.
Nie trzeba było dużo czasu na budowę nowej wsi. Ogomne ilości drzew zostały wykarczowane i wykorzystane na budowę domów. Domy te były niskie, bez kominów i z małymi okienkami. W tym czasie osada ta zajmowała niewielki teren i liczyła zaledwie kilkanaście zagród, ale z biegiem czasu szybko się zaludniła.
KLIMAT BRZÓZY KRÓLEWSKIEJ W LATACH 900r. p. n. e. do 1450 r. n. e.
W latach 900r. p. n. e do 1450 r. n. e w Brzózie Królewskiej panował klimat umiarkowanie ciepły. Największe zasięgi miały wtedy zbiorowiska sosnowo-dębowe i bukowo-jodłowe, ale niestety zaczynał zanikać wiąz, lipa, leszczyna, a pojawiały się wyraźne ślady działalności człowieka. W okresie tym rozpowszechnia się uprawa zbóż, wzrasta powierzchnia wylesiona.
W ostatnim okresie holocenu trwającym od 1450r. klimat był zbliżony do dzisiejszego. W średniowieczu rozpoczęło się karczowane lasów, powszechna uprawa zbóż, a człowiek selektywnie oddziaływał na szatę roślinną.
INNE INFORMACJE DOTYCZĄCE BRZÓZY KRÓLEWSKIEJ W ŚREDNIOWIECZU
Przyjmuje się, że w V w. (ok. jego połowy lub schyłku) nowe ugrupowanie kulturowe-to ludność wczesnosłowiańska, przybyła tu ze „wschodu”.
Przez cały średniowieczny okres swego istnienia miasto Leżajsk wraz z okolicznymi wsiami (czyli także z Brzózą Królewską) stanowił jeden organizm gospodarczy, zachowując charakter królewszczyzny.
Odnośnie do okresu średniowiecznego autorzy książek o Leżajsku ograniczają się najczęściej do podania kilku podstawowych informacji. Jest tak ze względu na brak źródeł, a więc owego podstawowego tworzywa w badaniach historycznych. Przy badaniu dziejów określonego terytorium większe znaczenie przywiązuje się do źródeł wytworzonych przez samą społeczność. Pozwalają one niejako od wewnątrz spojrzeć na jego życie (danego terytorium). W przypadku średniowiecznej Brzózy Królewskiej nie ma takich źródeł.
W porównaniu z innymi regionami Polski obraz architektury Leżajska i jego okolicy zdominowany jest przez dzieła architektury sakralnej.
