Charakterystyk malarstwa renesansowego.

Renesans jest ogólnie przyjętą nazwą na określenie epoki wielkich zmian w kulturze i sztuce, jakie miały w XV- XVI-wiecznych Włoszech, a następnie odcisnęły swoje piętno na życiu całej Europy. W okresie renesansu nastąpiło istotne przesunięcie w powszechnie uznawanym systemie wartości. Zaczęto dostrzegać i doceniać możliwości twórcze człowieka, co pociągnęło za sobą wiele konsekwencji. Jedną z nich był spektakularny rozwój sztuk pięknych, oraz nowa rola sztuki i artysty w życiu społecznym.

Twórczość renesansowa sławiła człowieczeństwo i piękno świata widzialnego, rezygnując ze skrajnego duchowego podejścia do sztuki, jakim charakteryzował się okres średniowiecza. Wiązało się to z „odrodzeniem świata antycznego” – ponownym odkryciem klasycznej kultury Grecji i Rzymu w całej ich wspaniałości.

Największy architekt renesansowy – Filippo Brunelleschi opracował zasady perspektywy linearnej, która miała olbrzymie znaczenie zwłaszcza w malarstwie. Miała ona na celu przedstawienie rzeczywistości na płaskiej powierzchni, tak aby sprawiała wrażenie cechującej się głębią. Malarze nie mogli imitować antyku, jako ze nie znano żadnych obrazów pochodzących z tego okresu. Mogli oni natomiast pracować zgodnie z tym, co nazywali „duchem starożytności”, za wskazówkę miała im służyć rzeźba. W ten sposób powstały monumentalne malowidła naturalistyczne, takie choćby jak dzieła Masaccia – wybitnego malarza wczesnego renesansu.

Przez większość stulecia Florencją rządzili Medyceusze, ród bogatych bankierów i kupców, którzy wiedli królewskie życie. Nie szczędzili środków na przedsięwzięcia, których celem było dodanie miastu splendoru i podkreślenie ich własnej pozycji. Podobnie jak inni mecenasi, wymagali oni od artystów dzieł charakteryzujących się walorami dekoracyjnymi, dbałością o szczegół i wspaniałymi kolorami.

Prawdopodobnie największym malarzem wywodzącym się z takiej tradycji był Sandro Botticelli, którego malarstwo, dzięki precyzyjnej linii, bogatej kolorystyce i subtelnemu modelunkowi postaci, wyróżniało się charakterem spośród innych. Jego „Pokłon trzech króli” jest jednym z tych obrazów, na których uwiecznione zostały postaci mecenasów artysty. Pyszni i zadufani w sobie, w zastanawiający sposób kontrastują z postaciami świętej rodziny. Inne jego obrazy np. ”Wiosna” („Primavera”) i „Narodziny Wenus”, reprezentują inną stronę sztuki renesansowej – umiłowanie mitologii i zainteresowanie filozofią mistyczną.

Spośród malarzy wczesnego renesansu, którzy nie pochodzili z Florencji, na uwagę zasługują Andrea Mantegna i Piero della Francesca. Ten drugi z matematyczną precyzją stosował zasady perspektywy, widoczne w dziełach takich jak „Biczowanie Chrystusa”, co wspólnie ze spokojem przedstawianych postaci nadawało jego malarstwu niepowtarzalny, ponadczasowy charakter.

Okres pomiędzy 1500 a 1530 rokiem jest uważany za szczytowy moment renesansu. Pokolenie artystów, które w tym czasie doszło do głosu, doprowadziło sztukę perspektywy, cieniowanie oraz inne techniki do perfekcji, zbliżającej ich obrazy do niespotykanego wcześniej podobieństwa z rzeczywistością.

W tym okresie Rzym zastąpił Florencję w roli centrum włoskiej sztuki. Rzym zapewniał artystom mecenat na wielką skalę, przede wszystkim w osobach papieży, takich jak Juliusz II i Leon X. Zatrudniając najlepszych malarzy papieże Ci przyczynili się do powstania ponadczasowych arcydzieł, takich jak freski w Kaplicy Sykstyńskiej czy bazylika Św. Piotr – najwspanialsza świątynia chrześcijańska.

W szczytowym okresie renesansu tworzyli najwięksi geniusze tego okresu. Leonardo da Vinci, Michał Anioł i Rafael mogli wydawać się swoim współczesnym, ludźmi obdarzonymi ponadnaturalnymi zdolnościami. W rzeczy samej to w ich czasach narodziła się koncepcja artysty jako kogoś wyjątkowego, wyjątkowego nie jedynie rzemieślnika wykonującego powierzone mu zadania.

Najstarszym spośród tej trójki był Leonardo. Ten ekscentryczny, wszechstronnie uzdolniony człowiek pozostawił po sobie zaledwie garść obrazów, spędzając w Rzymie stosunkowo mało czasu. Niemniej jednak jego „Mona Liza” oraz „Madonna w grocie skalnej” stanowią kwintesencję klasycznego ideału – są rzeczywiste i tajemnicze zarazem.

Michał Anioł podobnie jak Leonardo pochodził z Florencji. Był genialnym rzeźbiarzem i malarzem, który cztery lata swojego życia spędził pokrywając sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej scenami przedstawiającymi historię biblijną, od „Stworzenia” począwszy.

Malarstwo Rafaela w najczystszy sposób oddawało ducha antyku – cechowało się ono spokojem i harmonią, nawet jeżeli przedstawiało sceny dynamiczne. Jego obrazy „Madonny” ludzkie i czułe, chociaż bardzo czyste i wyidealizowane, rozpoczęły tradycję, która miała trwać wieki. Do jego najsłynniejszych dzieł zaliczają się freski w stanach (apartamentach papieskich), papieskich wśród nich „Szkoła ateńska”, najbardziej klasyczne w duchu dzieło dojrzałego renesansu.

Znajdująca się w niemal całkowitym otoczeniu morza, Wenecja była odcięta od reszty Włoch i idee renesansu dotarły do niej stosunkowo późno. Jednak do końca XV wieku w mieście tym zaczęli pojawiać się wybitni artyści, w tym Giovanni Bellini, Giorgione i Tycjan. W porównaniu z innymi malarzami włoskimi, sztuka artystów weneckich cechowała się większą cielesnością i mniej „intelektualnym” podejściem. Największy z nich – Tycjan, był niezrównany, jeśli chodzi o wyczucie kolory i tekstury, czemu dał wyraz w wielu wspaniałych portretach.

Tak więc podsumowując uważam, iż renesans był jednym z najważniejszych okresów w historii malarstwa.