Życie i twórczość Fryderyka Chopina.

Fryderyk Chopin - urodzony 22 II lub 1 III 1810 r. w Żelazowej Woli, zmarł 17 X 1849 w Paryżu, polski kompozytor i pianista. Jego ojciec, Mikołaj Chopin ( 1771-1844 ), z pochodzenia Francuz, przybył do Polski ok. 1787, a od 1802 był nauczycielem języka francuskiego w domu hr. Skarbków w Żelazowej Woli, od 1810 wykładał język i literaturę francuską w Liceum Warszawskim, następnie również w Szkole Inżynierii i Artylerii w Warszawie, matka Justyna (1780-1861 ), pochodziła z rodziny Krzyżanowskich z Kujaw. Pierwsze lekcje gry fortepianowej pobierał Chopin u matki, następnie uczył się u W. Żywnego. Już jako kilkuletni chłopiec brał udział w koncertach dobroczynnych i grał w salonach arystokracji warszawskiej. budząc swą muzykalnością podziw nie tylko publiczności, ale i wybitnych artystów goszczących w tym czasie w Warszawie. Z tego okresu pochodzą pierwsze próby kompozytora: młodzieńcze polonezy oraz marsz wojskowy. W latach 1823-26 uczęszczał do Liceum Warszawskiego. Chopin uczestniczył w występach wybitnych muzyków polskich oraz zagranicznych. Zapoznał się z ówczesną europejską twórczością muzyczną, odwiedzając Operę Warszawską, która wprowadziła w tym czasie repertuar włoski i francuski, i korzystając z wydawnictw zagranicznych, które sprowadzili księgarze warszawscy. W 1828 występował w Dusznikach. Wyjazdem do Berlina 1828 zapoczątkował swoje kontakty z zagranicznymi muzykami. W 1829 poznał Pragę, Drezno, koncertował z powodzeniem w Wiedniu ( 11 i 18 VIII ). 11 X 1830 ostatni raz wystąpił przed publicznością warszawską. 2 XI 1830 opuścił Warszawę na zawsze, udając się najpierw do Drezna, następnie do Wiednia, Salzburga, Monachium, Stuttgartu. 11 XI przybył do Paryża, gdzie osiadł na stałe, zyskując niebawem rozgłos europejski. W pierwszych latach paryskich rozwijał ożywioną działalność koncertową. Wykonując własne utwory, utrwalał coraz silniej swoją pozycję kompozytora i pianisty, o czym świadczą między innymi wypowiedzi R. Schumanna. W późniejszym okresie, skoncertował się na twórczości, wydając kompozycje u nakładów francuskich, niemieckich i angielskich. Podstawę jego egzystencji była jednak działalność dydaktyczna. Chopin utrzymywał liczne przyjazne kontakty z wybitnymi muzykami europejskimi przebywającymi w Paryżu, z wydawcami, krytykami, jak również z całą emigracją polską. W 1834 odbył podróż po Niderlandii, 1835 i 1836 do Czech i Niemiec, 1837 do Londynu. W czasie podróży do Niemiec odnowił znajomość z rodziną Wodzińskich i oświadczył się bez powodzenia Marii Wodzińskiej. W 1836 poznał George Sand, która wywarła duży wpływ na życie kompozytora. W latach 1838-39 przebywali razem na Majorce, w Marsylii i Genui. Przez kilka lat z rzędy spędzali lato w Nohant, zimą wracając do Paryża. Od 1939 stan zdrowia chorego na gruźlicę Chopina, pogarszał się z każdym krokiem. W 1848, odbył podróż koncertową do Anglii i Szkocji. 16 XI 1848 dał ostatni publiczny koncert w Londynie, gdzie ciężko zaniemógł. Po powrocie do Paryża nie odzyskał już zdrowia. Zmarł 17 IX 1849 w mieszkaniu przy Place Vendome 12. Pochowany został na cmentarzu Pere Lachaise. Serce Chopina znajduje się w kościele św. Krzyża w Warszawie.
Twórczość Chopina wyrasta z dwóch źródeł polskiej tradycji muzycznej oraz stylu brillant. Kontynuując tradycję swych polskich poprzedników, Chopin jednocześnie oparł się na zdobyczach faktury fortepianowej wczesnych romantyków. W twórczości Chopina można wyodrębnić trzy okresy:
1. do 1830
2. do 1839
3. do 1849

W PIERWSZYM OKRESIE wzorów klasycznych dostarczyła Chopinowi szkoła, a także twórczość czołowych ówczesnych kompozytorów polskich, jak J. Elsner i K.Kurpiński, pozostająca pod wpływami J. Haydna i W.A. Mozarta.
Stąd w twórczości tego okresu przeważają takie formy, jak rondo, wariacje, sonata, koncert, trio. Jednak już ten okres przyniósł nowe podejście do problemów wyrazowych i formalnych, np. dyspozycja i charakter, allegra
w koncertach fortepianowych wykazuje nowe, indywidualne znamiona. Przejawem nawiązania do tradycji narodowej było zainteresowanie już w początkiem twórczości mazurkiem i polonezem. Ostateczna krystalizacja mazurka w jego indywidualnej, chopinowskiej postaci nastąpiła dopiero w drugim okresie twórczości. Szybciej dojrzewał polonez. W tym zakresie oparł się Chopin na formie artystycznej, kultywowanej już przed nim w muzyce polskiej i obcej. Przykładem dążenia do syntezy form klasycznych i tradycji narodowej były w pierwszym okresie twórczości: Rondo a la Mazur, Rondo a la Krakowiak oraz - z form cyklicznych finału obu koncertów.

W zakresie faktury fortepianowej, mającej decydujące znaczenie dla całej twórczości Chopina, już w pierwszym okresie twórczości wyznaczył elementowi wirtuozowskiemu zupełnie odmienną rolę niż kompozytorzy stylu brilliant. O ile ronda i wariacje pozostają jeszcze blisko tamtego stylu, to nowe podejście do techniki pianistycznej stało się istotą koncepcji twórczej w etiudach ( pracę nad nimi rozpoczął Chopin w pierwszym okresie twórczości ), w którym technika fortepianowa jest środkiem realizacji wyrazu artystycznego.

W DRUGIM OKRESIE twórczości skrystalizował się w pełni styl Chopina jako kompozytora narodowego i romantycznego. Wyrastająca z ducha okresu Romantyzmu stylizacja muzyki tanecznej otrzymała w walcach pogłębiony artystycznie wyraz. Nowe podejście do techniki pianistycznej, przezwyciężenie stylu brilliant, manifestujące się w obu cyklach etiud, zaczęło decydować w obliczu wszystkich podstawowych gatunków drugiego okresu twórczości. Kontrast wyrazowy o silnych znamionach dramatycznych, stał się charakterystycznym rysem takich form, jak, scherzo, ballada, nokturn. Scherzo zyskało u Chopina nowy charakter, opierając się na dualistycznej koncepcji formy, na pracy tematycznej oraz na kształtowaniu ewoluacyjno - figuracyjnym i okresem o znamionach lirycznych. Wzbogacenie struktur okresowych na drodze wykorzystania ewolucjonizmu oraz wprowadzenie kontrastu dynamicznego i agogicznego, zdecydowało o daleko idącym przeobrażeniu w twórczości Chopina formy nokturnu w stosunku do wzorów Fielda i Marii Szymanowskiej. Nowy gatunek - ballada - wciągnął w swą orbitę zarówno kontrast dynamiczny, agogiczny i fakturalny.

Mazurki z drugiego okresu mają wszystkie cechy miniaturowej, maksymalnie skondensowanej, stąd oszczędności środków, a zarazem ich pełne nasycenie wyrazowe. Współdziałanie środków harmonicznych, agogistycznych, kolorystycznych i dynamicznych, które choć precyzyjnie wyselekcjonizowane, występują w mazurkach, w całym bogactwie, decyduje o indywidualnym kształcie struktur okresowych, będących architektoniczną podstawą mazurków, oraz - w pewnym zakresie - także o zróżnicowaniu rytmiki. Doświadczenia uzyskane na gruncie innych form wykorzystał Chopin w preludiach op. 28, poszczególne preludia - często o charakterze etiudalnym lub nokturnowym - składają się na cykl tworzący architektoniczną całość. Mimo podobnej jak w mazurkach maksymalnej kondensacji wyrazowej i formalnej, preludia są równocześnie wyrazem zainteresowań Chopina dla szerzej rozbudowanych form cyklicznych, stanowiły one punkt wyjścia dla ostatniego okresu twórczości.
Zasadniczą tendencją przemian stylu chopinowskiego W OSTATNIM OKRESIE twórczości był powrót do form cyklicznych.
Dokonało się to przez syntezę na drodze wzajemnego przenikania się form i środków wykształconych w poprzednich okresach w różnych utworach. Konsekwencją tych tendencji była wzmożona rola organicznego kształtowania formy w oparciu o pracę tematyczną, ewolucjonizm motywiczny, technikę wariacyjną, środki polifoniczne. Proces syntezy środków przejawia się najwyraźniej w sonatach ostatniego okresu twórczości, których forma jest wyrazem starcia się założeń klasycznego cyklu sonatowego z doświadczeniami uzyskanymi przez Chopina na gruncie takich form romantycznych, jak nokturn i etiuda. Zmodyfikowały one strukturę allegra sonatowego oraz zwiększyły role czynnika figuracyjno - ewolucyjnego. Wszechstronność wykorzystania najrozmaitszych środków w trzecim okresie twórczości Chopina, wzbogacanie form klasycznych, cyklicznych i rozbudowa form jednoustępowych otworzyły nowe perspektywy dla muzyki europejskiej, szczególnie dla kierunków, które rozwijali kompozytorzy neoromantyczni.