Kategorie kultury.

ROZUMIENIE KULTURY:

ATRYBUTYWNE – kultura jest atrybutem człowieka, czymś wspólnym całemu gatunkowi ludzkiemu i wyróżnia go z pośród innych gatunków. Używając rzeczownika kultura w znaczeniu atrybutywnym można posłużyć się nim tylko w l. poj. podobnie jak słowem ludzkość.
DYSTRYBUTYWNE – kiedy mówimy o kulturze w rozumieniu dystrybutywnym mamy na myśli to, że różne zbiorowości ludzi mają różne kultury tzn. różnią się językiem, obyczajami, wierzeniami, sposobem budowania domów itp. Tak użyty rzeczownik kultura ma również liczbę mnogą,

KATEGORIE KULTURY:

KULTURA BEZPOŚREDNIA – elementy dorobku kulturalnego ludzkości, które są pochodną potrzeb pierwotnych (fizjologicznych)

KULTURA SYMBOLICZNA – zaspokajanie potrzeb wtórnych, a więc wyższego rzędu, wiąże się z podejmowaniem przez człowieka działań z wykorzystaniem przedmiotów lub pojęć szczególnego typu, a mianowicie symboli. SYMBOL – przedmiot lub pojęcie, które na mocy konwencji wskazuje na inny przedmiot, wyobrażenie lub idee, aby zwrócić uwagę odbiorcy na ukryte znaczenia i treści.
KULTURA INSTRUMENTALNA – składają się na nią wszystkie te elementy, dorobku społecznego, których wartość opiera się na kryteriach utylitarnych.

KULTURA REALIZACYJNA – tworzą ją przedmioty traktowane jako cele czyli te które mają wartość autoteliczną. AUTOTELICZNY – będący celem samym w sobie, wartością samą w sobie.

CYWILIZACJA – pochodzi od łac. cirilis (obywatelski), a więc cywilizacja wiąże się z ogólnie pojętą ideą obywatelstwa, ta zaś zakłada istnienie jakiejś formy państwowości i stosunkowo duży stopień złożoności struktury społecznej.
NORMY – decydują o tym, co w danej kulturze uchodzi za prawdę, a co za fałsz, co jest dobre, a co złe, co piękne co brzydkie, co jest powodem do chwały, a co może stać się przyczyną wykluczenia ze wspólnoty. Z tego punktu widzenia pozytywnie oceniani są ci członkowie wspólnoty, którzy przestrzegają obowiązujących w danej kulturze norm zachowań, a więc postępując „normalnie”, negatywnie zaś ci, którzy reguły te w mniejszym lub większym stopniu łamią.

WZÓR KULTURY jest to właściwy konkretnej kulturze, ukształtowany historycznie, względnie trwały system norm i wartości wyznaczających granice zachowań zgodnych z oczekiwaniami danej zbiorowości.

TRADYCJA – przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe (obyczaje wierzenia, normy, wartości, sposoby zachowania), uznawane przez zbiorowość za najważniejsze dla jej przeszłości i teraźniejszości.

KONFLIKT WARTOŚCI – wielu współczesnych społeczeństw nie da się w sposób jednoznaczny uznać za realizujące ten czy inny prosty wzór kultury. W otaczającym nas świecie współistnieją odmienne niejednokrotnie wzajemnie wykluczające się zespoły norm zachowań. Zdarza się że postępowanie zgodnie z pewnymi z pośród nich to równoczesne łamanie innych. Prowadzą do konfliktu wartości różnice przekonań na temat świata i ludzi oraz właściwego zachowania , ludzi przebywających obok siebie.
GRUPA ODNIESIENIA – grupa ludzi na której pozytywnej ocenie zależy człowiekowi najbardziej i w której realizuje się najpełniej.

DEZINTEGRACJA KULTURY – proces następujący wtedy gdy dana społeczność nie będzie mogła dłużej realizować swoich dotychczasowych wzorów i celów, jeśli na przykład w wyniku obcych podbojów jej członkom zostaną narzucone inne, nieznane dotąd normy i zachowania, i jeśli najeźdźcy będą egzekwować siłą przestrzeganie wprowadzanych przez siebie zasad.
IMPERATYW KULTUROWY – przekazywanie wzorów kultury
KULTURA DOMINUJĄCA – układ norm i wartości, które są oficjalne lub co do których zakłada się, że powinny być uznawane przez wszystkie osoby do owej kultury przynależące

SUBKULTURA – nieoficjalna grupa społeczna.

ETNOCENTRYZM – postawa afirmująca własną kulturę, przy równoczesnym negatywnym stosunku do kultur obcych. Odmianą etnocentryzmu jest europocentryzm.

SZOWINIZM – bezkrytyczne wywyższanie własnego narodu połączone z wrogością wobec innych; skrajna postać nacjonalizmu.

RELATYWIZM KULTUROWY – stosunek do świata umożliwiający harmonijne współżycie z innymi, w którym szanuje się odmienność innych i traktuje się ją jako wartość wzbogacającą nas samych.

Relatywizm kulturowy:
a.)POZNAWCZY – wiąże się z tezą, że za każdym razem gdy poznajemy inne kultury powinniśmy starać się je zrozumieć za pomocą ich własnych kategorii i nie nakłaniać na nie naszych pojęć o świecie (każdą kulturę należy mierzyć jej własną miarą).
b.)ETYCZNY – dotyczy tego by myśląc i mówiąc o kulturach innych niż nasza starać się powstrzymać od formułowania sądów wartościujących. Nie ma kultur lepszych lub gorszych, są tylko kultury różne.
POWSZECHNIKI KULTUROWE – normy i wartości uznawane przez wszystkich ludzi niezależnie od przynależności kulturowej, np. obowiązek grzebania zmarłych.

SPOSOBY DEFINIOWANIA NARODU:
a.)koncepcja kulturowo etniczna – wyodrębnia poszczególne narody na podstawie kryteriów związanych z tożsamością kulturową a zwłaszcza takimi elementami jak język i religia.
b.)koncepcje obywatelstwa – zakłada istnienie zbiorowości ludzkiej która posiada własne państwo, a wszyscy jej członkowie podlegają tym samym prawą.

IDEE NARODU:
a.) idea terytorium
b.) posiadanie mitów
c.) histografia
d.) codzienne obyczaje i sposoby zachowań
e.)zbiór dzieł sztuki, literatury, muzyki

NARÓD – to będąca rezultatem długotrwałego procesu wyobrażona wspólnota ludzi mówiąca tym samym językiem oraz połączonych podobnymi obyczajami, świadomością historyczną a także ideą własnej państwowości jak również posiadających pewien zbiór wytworów artystycznych uznanych za reprezentatywne tylko dla nich.

RÓŻNICE MIĘDZY NARODEM A GRUPĄ ETNICZNĄ. Pojęcie narodu wiąże się z ideą państwowości. Grupy etniczne takiej idei nie mają. Grupy etniczne nie maja też histografii systematycznie budowanej i zinstytucjonalizowanej w formie przekazów pisanych. Uczestnictwo w grupie etnicznej ma zasadniczo charakter bardziej nawykowy niż refleksyjny.

IDENTYFIKACJA – to, za kogo dana osoba się uważa; utożsamianie się z osobą, grupą lub ideą.

IDENTYFIKACJA KULTUROWA CZY SPOŁECZNA jest to idea, w której jest ważne poczucie przynależności do jakiejś zbiorowości, z której wartościami i celami, przynajmniej częściowo możemy się utożsamiać.
IDENTYFIKACJA NARODOWA – nie może opierać się jedynie na samookreśleniu jednostki, musi także znajdować potwierdzenie w akceptacji przez zbiorowość. Nie można przystać na kryterium obiektywnym, ani subiektywnym.

IDENTYFIKACJA KOSMOPOLITYCZNA – uważa że więzi etniczne, narodowe i kulturowe są przestarzałe i nieważne, poczucie tożsamości ponadnarodowej pozwala czerpać z dziedzictwa większej niż jeden naród zbiorowości ludzkiej oraz poszukiwać w nich uniwersalnych wzorów i uniwersalnych wartości.
KSENOFOBIA – irracjonalny lęk przed obcymi, dotyczy także narodów i kultur odległych czy egzotycznych. W Polsce tradycyjnie zły wizerunek mają Niemcy, Rosjanie, Ukraińcy i Żydzi.

NOŚNIKI PAMIĘCI HISTORYCZNEJ:
-nazwy ulic, instytucji z patronami
-pomniki
-publikacje o wybitnych postaciach, wyrażeniach
-muzea, teatry, zabytki

NARODOWE INSTYTUCJE KULTURY:
-Biblioteka Narodowa
-Muzeum Narodowe
-Filharmonia Narodowa
-Filmoteka Narodowa
Międzynarodowa organizacja UNESCO