Rybołówstwo

Rybołówstwo – pozyskiwanie ryb, bezkręgowców i roślin wodnych w celach spożywczych i przemysłowych.

W bilansie żywnościowym świata coraz większe znaczenie mają produkty pochodzenia morskiego. Ryby i inne zwierzęta żyjące w oceanach i morzach. A także w wodach śródlądowych stanowią pokarm o dużych walorach odżywczych i smakowych. Przede wszystkim ryby mają bardzo dużo białka łatwo przyswajanego przez ludzki organizm, mniej wartościowe ryby przetwarza się na olej i mączkę rybną wykorzystywaną jako pasza. Jeszcze na początku XX wieku odławiano co roku 4 mln ton ryb rocznie, obecnie jest to blisko 100 mln ton.

Rybołówstwo a wyżywienie:
- 1-2% obecny udział w zaspokajaniu potrzeb żywnościowych ludności
- 3% maksymalny udział w zaspokojeniu potrzeb żywnościowych bez zachwiania równowagi biologicznej mórz – rocznie w morzach można odłowić 160 mln ton
- odławiane 200 gatunków z 4000 jakie żyją w morzach
- 35% odławianych ryb morskich to: śledziowate, dorszowate, makrele
- około połowy odławianych ryb wykorzystywane w celach spożywczych

Połowy w 1996 roku:
- wielkość połowów 94,6 mln ton
- struktura połowów – 78,3% ryby morskie
8,1% połowy słodkowodne
13,6% skorupiaki (krewetki, homary, langusty, kraby), i mięczaki (omułki jadalne, ostrygi)

Państwa odławiające najwięcej: (1997) połowy ryb morskich i słodkowodnych
Chiny – 16,8%
Peru – 8,4%
Japonia – 6,3%
Chile – 6,2%
Peru i Chile wykorzystują bogactwo ryb żyjących w wodach zimnego Prądu Peruwiańskiego i strefie wynoszenia na powierzchnię Pacyfiku zimnych wód głębinowych,

Polska to zaledwie 0,4%. W Polsce w roku odłowiono 200 tysięcy ton ryb morskich. Spożycie ryb w Polsce jest bardzo niewielkie to około 6-7 kg/osobę/rok, podczas gdy w Japonii 36 kg, Francji 17 kg,

Połowy morskie i słodkowodne wybranych państw za rok 1997:
Chiny – 15,7 mln ton
Peru – 7,9 mln ton
Japonia – 5,9 mln ton
Chile – 5,8 mln ton

Państwa o największych połowach na mieszkańca:
Islandia – 7630 kg
Norwegia – 602 kg
Chile – 464 kg
Dania – 397 kg
.....
Polska – 9,1 kg

Największe znaczenie gospodarcze miały połowy ryb śledziowatych (23% połowów światowych) oraz ostrobokowatych, cefalowych i dorszowatych (22% połowów światowych).

Obszary połowów na kuli ziemskiej
Połowy ryb morskich:
- północno-zachodni Pacyfik około 25% światowych połowów
- południowo-wschodni Pacyfik około 20%
- północny Atlantyk około 15% światowych połowów
- środkowo-południkowy Pacyfik około 10%
- wody zimne – żyje tam mniej gatunków ale są licznej reprezentowane
- wody płytkie – (strefa szelfu)

Połowy ryb słodkowodnych:
- Afryka – rzeka Kongo, jeziora Rowu Afrykańskiego
- Ameryka Południowa

Połowy skorupiaków i mięczaków
- Ameryka Północna
- Zachodnia Europa
- Wschodnia Azja

Biorąc pod uwagę ogólne właściwości fizykochemiczne wód morskich, zdeterminowane zwłaszcza warunkami termicznymi, oddaleniem od lądów i globalnym układem prądów morskich, można wskazać najbardziej żyzne obszary oceanów, charakteryzujące się wysoką wydajnością łowisk.

Są to w szczególności:
- obszary Oceanu Spokojnego u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej, przez które przepływa zimny Prąd Peruwiański,
- obszary północnego Atlantyku (gdzie ciepły Prąd Zatokowy zderza się z prądami zimnymi – Labradorskim i Grenlandzkim), a zwłaszcza akweny mórz Północnego, Norweskiego, Barentsa, Baffina, oraz cieśnin w rejonie Grenlandii i Islandii
- wody szelfowe Oceanu Spokojnego i Oceanu Atlantyckiego u wybrzeży USA i Kanady,
- wody mórz: Ochockiego, Japońskiego, Żółtego i Południowo-Chińskiego oraz wody Pacyfiku u wybrzeży Japonii, Kuryli i Kamczatki ( w tym zwłaszcza rejon zderzania się prądów Kuro Siwo i Oja Siwo),
- wody szelfowe Zatoki Bengalskiej i Morza Arabskiego u wybrzeży Indii,
- wody mórz śródlądowych: Śródziemnego, Czarnego i Bałtyckiego,
- wody u wybrzeży Antarktydy, gdzie przepływa Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy

Najważniejsze obszary połowów morskich to morza płytkie, szelfowe. Stanowią około 8% powierzchni oceanów, ale dostarczają aż 90% światowych połowów ryb i innych zwierząt morskich. Do szczególnie atrakcyjnych łowisk należą rejony położone na styku ciepłych i dobrze natlenionych zimnych prądów morskich, gdzie znajduje się najwięcej planktonu stanowiącego pokarm dla ryb. Równie korzystne warunki rozwoju planktonu występują w miejscach zanikania prądów, tzn. tam gdzie wody prądu ciepłego wpływają do mórz chłodnych , a wody zimne – do mórz ciepłych.

Największe znaczenie ma rybołówstwo dla krajów nie dysponujących odpowiednimi obszarami dla rozwoju rolnictwa, a zwłaszcza dla Islandii ( gdzie roczne połowy ryb w przeliczeniu na 1 mieszkańca dochodzą do 8 tys. kg), Norwegii, Chile, Peru i Danii. Stosunkowo duże znaczenie ma ono również w Japonii, Tajlandii, Korei Pd. i Indonezji.