Budowa i funkcja białek

Białka to podstawowe ,wielocząsteczkowe składniki wszystkich organizmów żywych, zbudowane z aminokwasów połączonych wiązaniami peptydowymi (wiązanie powstałe pomiędzy grupą karboksylowa jednego aminokwasu a grupą aminową drugiego) .

Skład chemiczny białek:
- węgiel 52%
- tlen 22%
- azot 16%
- wodór 7%
- siarka 2%
- fosfor od 0% do 1%

Masa cząsteczkowa białek może wynosić nawet kilka milionów. Białka proste-proteiny składają się z łańcuchów polipeptydowych.
Białka złożone (proteidy) zawierają dodatkowo składnik nietypowy zwany grupą prostetyczną (lipidy- w lipoproteidach, kwasy nukleinowe – w nukloproteidach, węglowodany – w glikoproteidach, itd.. ).

Cząsteczki białek mogą mieć kształt kulisty (albuminy, globuliny) lub wydłużony (skleroproteidy).

Wielkość, kształt, a także biologiczna rola białek wyznaczane są przez ich strukturę pierwszorzędowa, czyli kolejność aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym

Białka utrzymują strukturę (głównie uczestniczą w tym lipoproteidy) organizmów żywych i biorą udział we wszystkich procesach zachodzących w organizmach żywych (kataliza enzymatyczna, regulacja hormonalna, regulacja procesów życiowych, odporność).

Do białek należą: enzymy, przeciwciała oraz niektóre hormony.

Zapotrzebowanie dzienne u człowieka wynosi ok. 0,5 g białka na kg ciężaru ciała. W pokarmach wyróżnia się białka pełnowartościowe, w których obecne są wszystkie aminokwasy egzogenne w optymalnych stosunkach (białka zwierzęce) oraz białka niepełnowartościowe, w których brak choćby jednego aminokwasu egzogennego (białka roślinne).

Białka biorą również udział w skurczach mięśni, są to tzw. białka kurczliwe mięśni. Obejmują one aktynę, która stanowi ok.15% białek mięśni i miozynę, stanowiącą ok. 40%.

Białka regulują przemianę materii. Pełnią też inne, bardzo ważne dla organizmu funkcje: transpirujące, przechowujące, strukturalne i in.

                         Reszta
                             R   
                  H                   O
Gr. aminowa              N    C    C        Gr. karboksylowa
                 
                  H                   OH
                             H