Spółdzielnia - pojęcie, zakładanie i likwidacja.

Podstawowym aktem prawnym regulującym ustrój spółdzielni jest ustawa Prawa spółdzielczego z 1982 r. (Dz. U nr 80, poz. 210 z późniejszymi zmianami). W myśl ustawy spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska.
Przedstawiona definicja uwypukla zasadnicze cechy spółdzielni, wyróżniające ją spośród innych zrzeszeń.
Cechami tymi są:
1). dobrowolność
oznaczająca, że zarówno występowanie jak i wstępowanie do spółdzielni wyniknąć może jedynie z przekonania o słuszności takiego kroku
2). nieograniczona liczba członków
oznaczająca że spółdzielnia jest zrzeszeniem otwartym dla wszystkich, którzy odpowiadają kryteriom określonym w statucie
3) zmienność funduszu udziałowego
jest wynikiem zmienności składu osobowego i nieograniczonej liczby członków, przy czym fundusz udziałowy tworzony z wnoszonych wkładów ulega zmianom odpowiadającym zmianom osobowym
4)Prowadzenie działalności gospodarczej, społecznej i oświatowo - kulturalnej
oznaczające ze spółdzielnia może prowadzić nie tylko działalność ekonomiczną, lecz ma na celu również rozwój intelektualny swych członków.

Poza wymienionymi, za cechę spółdzielni należy także uznać jej samorządność, oznaczającą, że spółdzielnia sama podejmuje decyzje w zakresie swej działalności oraz ze w zarządzaniu nią uczestniczą szerokie rzesze członków.
Każda spółdzielnia, jest osobą prawną. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków.

Bezpośrednią podstawą działalności spółdzielni jest statut. Musi on określić nazwę i siedzibę spółdzielni, przedmiot jej działalności, wysokość wpisowego oraz wysokość i ilość udziałów, które członek zobowiązany jest zadeklarować, prawa i obowiązki członków, zasady i tryb przyjmowania, występowania, wykreślania i wykluczania członków, zasady zwoływania walnych zgromadzeń oraz wyboru i odwoływania członków organów spółdzielni, zasady podziału dochodu ogólnego oraz pokrywanie strat spółdzielni. Statut może zawierać inne jeszcze postanowienia, o ile przy jego uchwalaniu uznane to zostanie za celowe.

Zakładanie spółdzielni

założenie spółdzielni poprzedzone jest zwykle wieloma konsultacjami oraz czynnościami przygotowawczymi, którym zadaniem jest określenie celu i zakresu działania przyszłej spółdzielni. Grupa osób, zwanych założycielami uchwalić musi statut spółdzielni, o wskazanej wyżej treści. Ustawa określa minimalną liczbę założycieli: 10 - jest założycielami są osoby fizyczne, 3 - jeśli założycielami są osoby prawne, 5 - gdy zakładana jest spółdzielnia produkcji rolnej. Takie same wymagania stawia ustawa co do liczby członków już istniejącej spółdzielni.
Po uchwaleniu statutu założyciele powinni, wybrać ograny spółdzielni (radę, zarząd). Ostatnim etapem zakładania spółdzielni jest rejestracja. rejestry spółdzielni prowadzą sądy. Z momentem wpisu do rejestru spółdzielnia nabywa osobowość prawną.

Tryb likwidacji spółdzielni

Spółdzielnia, może zakończyć swe istnienie w drodze podłączenia z inną spółdzielnią, w drodze likwidacji oraz na skutek upadłości.
Likwidacja spółdzielni polega na zakończeniu przez spółdzielnię działalności, upłynnieniu jej majątku, zaspokojeniu wierzycieli, zwrocie udziałów i przekazaniu pozostałego majątku na cele wskazane przez walne zgromadzenie. Likwidacje przeprowadza likwidator, którym może być członek ostatniego zarządu lub osoba wybrana przez walne zgromadzenie. Po zakończeniu procedury likwidacji następuje wykreślenie spółdzielni z rejestru. Likwidacja spółdzielni zależy w zasadzie od woli jej członków, wyrażonej w formie dwóch kolejnych uchwał walnych zgromadzeń, zapadłych kwalifikowaną większością głosów. Ponadto spółdzielnia musi przejść w stan likwidacji, jeśli upłynął okres na który ja utworzono, wskutek zmniejszenia liczby członków poniżej liczby wskazanej w ustawie lub statucie, a także gdy podejmie taką uchwałę związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona. Ogłoszenie upadłości spółdzielni następuje w razie jej niewypłacalności. Postępowanie upadłościowe jest nieco zbliżone do postępowania likwidującego.