Alkohole.

Alkohole są związkami organicznymi, w których cząsteczkach występuje co najmniej jedna grupa –OH, nazywana grupą wodorotlenową lub grupą hydroksylową. Zatem najbardziej ogólnym wzorem alkoholi będzie R-OH. Słowo „alkohol” pochodzi od arabskich słów al.-ghul i znaczy tyle co „zły duch”.
Najbardziej rozpowszechnione alkohole jednowodorotlenowe (inaczej monohydroksylowe) tworzą szereg homologiczny o wzorze ogólnym
CnH2n+OH. Alkohole należące do tego szeregu homologicznego zmieniają swoje właściwości fizyczne wraz ze wzrostem wielkości cząsteczki. Niższe alkohole mają charakterystyczny alkoholowy zapach i ostry, palący smak. Alkohole o nieco większych cząsteczkach (4-6 atomów węgla w cząsteczce) charakteryzują się słodkawym, duszącym zapachem, który zanika u następnych przedstawicieli szeregu homologicznego. Wraz ze wzrostem wielkości cząsteczki wzrasta temperatura wrzenia alkoholi. Alkohole posiadające w cząsteczce powyżej 12 atomów węgla są ciałami stałymi. Kolejne człony szeregu homologicznego charakteryzują się coraz słabszą rozpuszczalnością w wodzie.
Zdecydowanie największe znaczenie mają dwa pierwsze związki szeregu homologicznego, czyli alkohole o najmniejszych cząsteczkach: metanol CH3OH i etanol C2H5OH.

Metanol nazywany również alkoholem metylowym jest bezbarwną cieczą o temperaturze wrzenia 64,7*C. Ma charakterystyczny zapach i rozpuszcza się bez ograniczeń w wodzie. Jest bardzo trującą substancją, której spożycie minimalnych ilości prowadzi do utraty zdrowia, a nawet życia. W związku z dużym zapotrzebowanie przemysłu chemicznego na ten surowiec otrzymuje się go w reakcji katalitycznego uwodnienia tlenku węgla:
CO+2H2CH3OH.
Reakcja ta choć ma łatwy zapis przeprowadzana jest przy użyciu specjalistycznej aparatury, ponieważ przebiega pod wysokim ciśnieniem w wysokiej temperaturze, a także z zastosowaniem odpowiednich katalizatorów.

Etanol nazywany alkoholem etylowym to najpopularniejszy z alkoholi, ponieważ wielkie jego ilości zużywa przemysł spożywczy do produkcji napojów alkoholowych. Etanol towarzyszy człowiekowi od zamierzchłych czasów. Pierwsze alkoholowe powstały w sposób przypadkowy w wyniku fermentacji owoców i ziaren zbóż.
Fermentacji ulega cukier zawarty w materiale roślinnym. Równanie reakcji fermentacji glukozy pod wpływem enzymów drożdży przestawia się następująco:
C6H12O62C2H5OH+2CO2
Podczas domowej produkcji wina z owoców można na przykład zauważyć gaz wydzielający się przez rurkę fermentacyjną. To właśnie dwutlenek węgla. Stężenie alkoholu etylowego w roztworze wzrasta, ale tylko do kilkunastu procent, ponieważ powstający etanol rozbija drożdże.
Czysty alkohol zawierający niewiele wody (spirytus) otrzymuje się w wyniku destylacji, wykorzystując różnice w temperaturze wrzenia między etanolem a wodą. Trudno określić kto pierwszy otrzymał destylowany alkohol. Być może dokonali tego kapłani w starożytnym Egipcie. Natomiast na większą skalę czysty etanol zaczęto uzyskiwać w Europie w VIII wieku n.e. z żyta, a w XVIII wieku z ziemniaków.
Etanol jest bezbarwną cieczą, lżejszą od wody i mieszającą się z nią w dowolnym stosunku. Ma podobny zapach i smak jak metanol, co bywa częstą przyczyną pomyłek. Choć alkohol etylowy jest niewątpliwą trucizną, to jego toksyczność okazała się zdecydowanie mniejsza niż toksyczność metanolu.
Wchłanianie etanolu rozpoczyna się bardzo szybko po wypiciu napojów zawierających alkohol, bo już w jamie ustnej i przewodzie pokarmowym. Jego szybkość zależy od tempa przesuwania się treści pokarmowej z żołądka do dwunastnicy i jelit. Najwięcej alkoholu przenika do krwi w okolicach jelit. Wchłonięty alkohol i związany z tym wzrost jego stężenia we krwi powoduje fizjologiczną reakcję organizmu w postaci upojenia, który może prowadzić nawet do śmierci.
Etanol należy do tych związków chemicznych, których systematyczne i długotrwałe spożywanie prowadzi do uzależnienia i groźnych dla organizmu zmian. W wielu rejonach świata, w tym także w naszym kraju, uzależnienie od alkoholu przybiera poważne rozmiary.

Do najpopularniejszych alkoholi zawierających więcej niż jedną grupę hydroksylową należą: etanodiol i propanotriol. Pierwszy z tych związków zwany popularnie glikolem etylenowym ma dwie grupy hydroksylowe, drugi znany pod nazwą glicerolu lub gliceryny ma trzy takie grupy.

Glikol znalazł zastosowanie w produkcji niezamarzających płynów do chłodnic samochodowych, ponieważ dodany do wody znacznie obniża temperaturę jej krzepnięcia. Jest związkiem silnie trującym.

Glicerol to gęsta, bezbarwna ciecz o słodkim smaku, doskonale mieszająca się z wodą.

Do alkoholi należy również cholesterol, który wchodzi w skład błon komórkowych i otoczek mielinowych komórek nerwowych. Cholesterol jest także prekursorem w biosyntezie kwasów żółciowych i hormonów steroidowych. Odkładanie się cholesterolu w postaci złogów na wewnętrznej powierzchni naczyń krwionośnych prowadzi do miażdżycy. Cholesterol może odkładać się też w postaci tak zwanych kamieni żółciowych.