Część ściąg z Techanologii budowy maszyn.

Wielkości mierzalne-to wielkości fizyczne których stany można porównywać ilościowo np.: wymiary przedmiotu(długość średnica),koszty, temperatura, czas.
Wśród wielkości mierzalnych występuje też grupa wielkości stałych, nazwanymi stałymi fizycznymi, które charakteryzuje niezmienność pewnych własności fizycznych ciał czy zjawisk np.: stała grawitacyjna.
Wielkości niemierzalne-oceniane wyłącznie jakościowo np.: intensywność barwy, ocena wyników obróbki galwanicznej.
Granica między tymi wielkościami nie jest ustalona i w miarę postępu nauki i techniki wielkości niemierzalne przechodzą do wielkości mierzalnych np.: gładkość powierzchni z cechy ocenianej wyłącznie jakościowo stała się wielkością mierzalną.
6.Błąd systematyczny-to błąd który przy wielu pomiarach tej samej wartości pewnej wielkości, wykonywanych w tych samych warunkach pozostaje niezmienny lub zmienia się w funkcji pewnego parametru według znanego prawa . Wartość błędu systematycznego można policzyć lub wyznaczyć doświadczalnie i wyeliminować z wyniku przez: wprowadzenie poprawę, usunięcie lub ograniczenie źródeł, kompensację błędów.
Błąd nadmierny (gruby, omyłka)-to błąd zbyt duży w stosunku do błędów systematycznych i przypadkowych, wynikający z nieprawidłowego wykonania pomiaru np.: z fałszywego odczytania, nieumiejętności obsługi przyrządu.
7.50(+0.2, -0.015) górny wymiar graniczny: B=N+es(odc gorna) dolny A=N+ei (och dolna)
9.Przyrząd pomiarowy-to narzędzia pomiarowe, które za pomocą zawartego w nim urządzenia pozwoli na bezpośrednie lub pośrednie wykonywanie pomiarów.
Uniwersalne-tu nalezą narzędzia pomiarowe, którymi można mierzyć wymiary długościowe lub kątowe w pewnym zakresie pomiarowym.
- suwmiarki-to przyrządy, w których po prowadnicy zaopatrzonej w podziałkę kreskową przesuwa się suwak z noniuszem, służącym do zwiększania dokładności odczytywania wyniku pomiaru( suwmiarka uniwersalna-ma oddzielne szczęki do mierzenia wymiarów zewnętrznych i wewnętrznych oraz głębokościomierz umożliwiający pomiar wymiarów mieszanych)
- mikrometr- pozwala na wykonywanie pomiarów długości z dokładnością wyższą niż przyrządy suwmiarkowe, głównym elementem pomiarowym jest śruba mikrometryczna o skoku 0.5mm lub 1.0mm pełniąca funkcję wzorca, działka elementarna bębna ma wartość 0.01mm, pełny obrót bębna przesuwa wrzeciono o 0.5 lub 1.0mm, na odczyt wymiaru składa się liczba odsłoniętych przez bęben mm na tulei z podziałką główną, liczba setnych milimetra odczytana na podziałce bębna oraz tysięcznych milimetra oszacowanych przez interpolację działki elementarnej(inne mikr-np.:do rur) (mikrometr wewnetrzny-wym wew w zakresie 5 do 30 mm)
- kątomierz-do mierzenia katów, uniwersalny-wskazania kątomierza odczytuje się z podziałki kreskowej umieszczonej na tarczy
- średnicówka (średnicówka mikrometryczna do średnic otworów większych niż 50mm
- głębokościomierz mikrometryczny
specjalne(budowane na podstawie uniwersalnych węższym przeznaczeniu:
- suwmiarka modułowa do kól zębatych
- mikrometr do mierzenia grubości ścianek
- wzorce miar (płytki pomiarowe-są jednomiarowymi końcowymi wzorcami długości o kształcie prostopadłościanu którego dwie równolegle powierzchnie wymiarowe o znormalizowanych wymiarach ograniczają miarę wzorca------wałeczki pomiarowe- wartość długości jest odtwarzana przez średnicę wałeczków, zastosowanie do pomiaru średnic podziałowych gwintów zewnętrznych metodą pośrednią.
10. Odlewy w formach piaskowych – piasek jest głównym składnikiem masy formierskiej z których wykonuje się formy odlewnicze. Głównym składnikiem piasków formierskich jest kwarc i glina są to naturalne lepiszcza wiążące w masie formierskiej ziarenka kwarcu. Dobre piaski powinny odznaczać się plastycznością( zdolność zachowana kształtów
12. Odlewanie metodą wytapianych modeli – zapewnia dokładność wymiarów i gładkość powierzchni. Polega na wykonaniu pod ciśnieniem w stalowej matrycy modelu z wosku ziemnego, parafiny o żywic syntetycznych. Otrzymany w ten sposób model pokrywa się cienką warstwą zawiesiny mielonego pisku kwarcowego zmieszanego z grafitem w szkle wodnym. Po wyschnięciu formuje się go w skrzynce formierskiej i umieszcza się w piecu i w emp 100-120 st wytapia się model woskowy
13.Pochylenie odlewnicze – stosuje się w celu ułatwienia wyjęcia modelu z formy i wyjęcia rdzenia z rdzennicy nadaje się go pionowym płaszczyznom modeli i rdzennic. Wartość stosowanego pochylenia zależy od materiału , z jakiego jest wykonany model, oraz od wysokości ścianki modelu i sposobu formowania. Pochylenia ścian w modelach metalowych 0,5-1, a w modelach drewnianych 1-3. Należy pamiętać im wiksz ścianka tym mniejsze pochylenie
14. Skurcz odlewniczy, procentowe zmniejszenie liniowych wymiarów odlewu podczas schładzania, od temperatury krzepnięcia do temperatury otoczenia. Skurcz różnych tworzyw jest różny i przeciętnie wynosi koło 1%dla żeliwa szarego, 1,5%dla brązów i stopów aluminium, 2% dla staliwa i żeliwa ciągliwego


19. Kucie-polega na kształtowaniu materiału przez wywarcie uderzenia lub nacisk młotem ręcznym lub mechanicznym
K u c i e s w o b o d n e polega na kształtowaniu plastycznym wyrobu za pomocą narzędzi nie ograniczających przemieszczania się materiału w \'kierunkach prostopadłych do kierunku wywieranej siły uderzenia. W procesie kucia swobodnego stosuje się wyłącznie narzędzia uniwersalne. Jako główne czynności kucia swobodnego należy wymienić: spęczanie, wydłużanie, przebijanie, gięcie oraz rozszerzanie, a ponadto zgrzewanie polegające na łączeniu ze sobą części przez wywieranie na nagrzany materiał nacisku uderzeniami młota. Kucie swobodne stosuje się w produkcji jednostkowej lub małoseryjnej.
Kucie matrycowe polega na kształtowaniu wyrobu w wykroju matrycy składającej się z dwóch części (przykład pokazano na rysunku). Dolna część matrycy spoczywa na nieruchomej części młota mechanicznego, zwanej szabotą. Górna część matrycy, umocowana w ruchomej części młota, zwanej bijakiem może podnosić się ku górze. Jeżeli w czasie pracy młota zostanie w obszarze wykroju dolnej części matrycy umieszczony nagrzany materiał, to uderzenie górnej części matrycy spowoduje wypełnienie wykroju matrycy materiałem. Powstaje wówczas produkt zwany odkuwką. Kucie matrycowe ma zastosowanie do wyrobu odkuwek o ciężarze nie przekraczającym kilkuset kilogramów. Zaletami procesu kucia matrycowego są: niewielki czas wykonania wyrobu, możliwość produkawania odkuwek o skomplikowanych kształtach, możliwość zatrudnienia w produkcji pracowników przyuczonych oraz małe straty materiału wskutek stasowania małych naddatków na obróbkę.
29.Spawanie gazowe – Palnik acetylenowo tlenowy słuzy do łaczenia dwóch elementów o tych samych właściwościach prze ich nadtopienie. 1500st dalej pisz sam
30.Spawanie łukowe elektrodą otuloną należy do ręcznych metod spawania. Elektrodą stanowi rdzeń metalowy pokryty warstwą substancji ceramicznej o odpowiednim składzie chemicznym. Podczas spawania elektroda przesuwana jest ręcznie wzdłuż rowka oraz w miarę zużywana, wzdłuż osi w kierunku łuku. Rdzeń topi się, krople ciekłego metalu spływają do jeziorka, Z rdzeniem topi się otulina elektrody, tworząc atmosferę ochronną. Ze stopionej otuliny tworzy się żużel, który kształtuje lico spoiny ora zmniejsza prędkość chłodzenia spoiny. W trakcie topienia się otuliny uwalniają się składniki które wpływają na skład chemiczny spoiny i ułatwiają topnienie się elektrody. Metal z elektrody tworzy spoinę. Warunki spawania (parametry):gatunek i średnica elektrody, rodzaj i biegunowość prądu i natężenie prądu, liczba warstw w spoinie, pozycja spawania. Średnica elektr:2-6mm, prąd spwania30-45A/mm średnicy elektrody, prędkość 0.12-0.6 m/min
31. spawanie w osłonie gazów
Elektrodą topliwą jest drut odwijany ze szpuli ze stałą prędkością do miejsca spawania. Metal elektrody przechodzi do jeziorka dwoma sposobami: natryskowo, zwarciowe. Podawany jest do układu elektrodowego w którym styka się z dyszą prądową. Jarzący się luk stapia wysuwany drut oraz nadtapia brzegi spawanego przedmiotu. Jeziorko ciekłego metalu jest osłonięte strumieniem gazy ochronnego wypływającego z dyszy o wydatku 6-20 l/min.
MAG- gaz ochronny (metal activ gas) CO2-CO+O2 to gaz aktywny wchodzi w reakcje z metalem, tani i łatwo dostępny dwutlenek węgla, ze względu na jego dużą aktywność podczas spawania metali nieżelaznych i stali stopowych metodę tę stosuje się przede wszystkim do spawania stali węglowych.
MIG-(metal inter gas) gaz obojętny, jako gazu ochronnego używa się argonu lub helu, stosowane do stali stopowych metali nieżelaznych i metali trudno spawalnych.
32.Spawanie metodą TIG
Spawanie elektrodą nietopliwą w osłonie argonu. Źródłem ciepła jest łuk elektryczny jarzący się między elektrodą wolframową ( o śred 1-6mm) a spawanym materiałem. Spoina powstaje ze stopionego drutu podawanego do łuku i nadtopionych brzegów materiału spawanego. Cienkie elementy można spawać bez spoiwa. Temperatura w łuku- 4000-10000K. Jeziorko płynnego metalu chronione jest przed powietrzem przez wypływający z dyszy gaz obojętny (argon lub hel). Metoda ta polega na spawaniu ręcznym, które można łatwo
33
34 Lutowanie miękkie – przy użyciu stopu cyny (temp topnienia <450)stosowane przy łączeniu elementów na które będą działały niewielkie obciążenia: np.: rury w pinie instalacyjnym prowadzące zimną wodę. Może być stosowany do łączenia wszystkich rodzajów metali
35 Lutowanie twarde – lutowanie stopami ze srebrem, miedzią lub aluminium (temp topnienia >450)stosowane przy łączeniu elementów na które będą działały duże obciążenia: np.: rury w pinie instalacyjnym prowadzące ciepłą wodę, przewody gazowe, bramy. Nie może być stosowany do łączenia elementów wykonanych z cyny, cynku ani ołowiu
36. Powstawanie wióra w procesie skrawania można przedstawić następująco. Wiór niezależni od materiału skrawanego składa się z elementów słabiej lub silniej wyodrębnionych. Elementy 1-4 powstają zgodnie z hipotezą Timego, z wyobrażalnych płytek 5-8 itd. warstwy skrawanej grubości a. Względem kierunku pracy ostrza płytki te są pochylone pod kątem ścinania ψ. Nazw kąt ścinania pochodzi stąd, że przy skrawaniu metali podatnych na odkształcenia plastyczne, ostrze narzędzia pod kątem skrawania δ pokonując opór materiału skrawanego powoduje plastyczne odkształcenie materiału warstwy skrawanej oraz wzajemne przemieszczenie wyobrażalnych płytek wzdłuż płaszczyzny ścinania.
37. Przy skrawaniu metali plastycznych tworzy się na ostrzu narzędzia w pewnym zakresie zmian warunków skrawania, tzw. narost. Jest to niewielkie wzniesienie składające się z silnie odkształconych plastycznie cząstek materiału skrawanego przywartych do powierzchni natarcia w pobliżu krawędzi ostrza. Narost jest zjawiskiem trwałym.
38.

39. Wydzielone ciepło zostaje unoszone przez wiór Qw przejmowane przez narzędzie Qn przewodzone do materiału obrabianego Qm, oraz przejmowanie przez ciecz chłodzącą i powietrze Qc Q = Qw+ Qn + Qm +Qc Rozkład ciepła jest uzależniony od warunków skrawania, rodzaju wióra, sposobu chłodzenia, właściwości materiału, i kształtu ostrza. Jednym z czynników najbardziej zmieniającym rozkład ciepła jest szybkość skrawania. Ciepło wytwarzane w czasie skrawania nie powstaje równomiernie w całej masie odkształconej warstwy skrawanej jak również i nie jest równomiernie rozłożone w ostrzu i wiórze.
40. Działanie chłodzącego płynu obróbkowego polega na odbieraniu ciepła powstającego w procesie skrawania. Chłodzące właściwości płynu obróbkowego zależy w dużym stopniu od sposobu chodzenia. Działanie płynu obróbkowego polega na zmniejszeniu tarcia zewnętrznego między powierzchnią natarcia a wiórem oraz między powierzchnia przyłożenia a powierzchnia skrawania. Pełni rolę także usuwania produktów ścierania, odłamków wiór. Ma też działanie rozluźniające warstwy powierzchniowej przez płyn obróbkowy wynika z tzw. efektu Rebindera
41.ZNANE +Wzdłużne stosowane do : obtaczania, roztaczania, wytaczanie. Poprzeczne: podcięcia, przecinanie, (planowanie)
42..
50 Konik po prowadnicach wewnętrznych można przesuwać konik. Konik wraz z kłem służącym do ustalenia drugiego końca przedmiotowego
51Wrzeciennik jest to zespół obrabiarki w którym ułożyskowane jest wrzeciono. Zwykle we wrzecienniku umieszczone są również przekładnie do zmiany prędkości obrotowej wrzeciona oraz mechanizmy do przełączania prędkości (wodziki lub widełki). Wrzeciono jest to element obrabiarki w kształcie wału, przeważnie z otworem poosiowym służącym do zamocowania obrabianego przedmiotu lub narzędzia

58. To szlifowanie wałków zamocowanych w kłach . Może być wzdłużne i poprzeczne. W obydwu przypadkach ruch główny wykonuje ściernica z szybkością obwodową Vs m/s , a przedmiot obrabiany ruch posuwowy obrotowy z szybkością obwodową Vp m/min
59. Szlifowanie pow. płaskich – szlifowanie może się odbywać obwodową powierzchnią ściernicy lub jej czołem. Ściernica wykonuje ruch roboczy z szybkością obwodową Vs a przedmiot obrabiany wraz ze stołem szlifierskim wykonuje wzdłużny ruch posuwowy z szybkością pt oraz posuw poprzeczny pp po każdym przejściu stołu.
60.Szlif bezkł. – dzieli się na szlifowanie bezkłowe z posuwem wzdłużnym, poprzecznym, szlifowanie bezuchwytowe. Zasada szlifowania. Przedmiot obrabiany podparty jest od dołu prowadnicą i styka się z dwiema tarczami z których jedna z nich jest ściernica roboczą. A druga tarczą prowadzącą. Oś obrotu tarczy prowadzącej pochylona jest pod kątem φ. Szlifowany wałek otrzymuje od tarczy prowadzącej ruch obrotowy z szybkością obwodową Vp zbliżoną do Vt oraz ruch wzdłużny z szybkością zależną od kąta φ