Pasożyty.

TASIEMCE, Cestoda, gromada płazińców; obejmuje ok. 1500 gat. pasożytów przewodu pokarmowego, gł. kręgowców, także bezkręgowców; ciało, zbud. z szeregu członów tworzących strobilę, a na przednim końcu skoleks, jest okryte grubą warstwą oskórka; brak narządów zmysłów, układu pokarmowego (pobierają pokarm całą powierzchnią ciała), układu oddechowego (energię czerpią gł. z rozkładu glikogenu) i krążenia; z reguły obojnaki, w każdym członie na ogół pełny zestaw narządów płciowych; samozapłodnienie zachodzi w obrębie członu albo krzyżowe między członami jednego lub dwu osobników; przechodzą złożony cykl rozwojowy, zwykle z jednym żywicielem pośrednim lub dwoma; formy larwalne (m.in. onkosfera, procerkoid, plerocerkoid albo cysticerkoid, wągier, cenurus, bąblowiec) pasożytują w narządach bezkręgowców i kręgowców, niekiedy występuje stadium wolno żyjące — koracidium. Tasiemce są przyczyną chorób zwierząt i człowieka (tzw. tasiemczyce). Do pasożytów jelitowych człowieka należą: tasiemiec nieuzbrojony, Taeniarhynchus sagitanus (Taenia saginata), dł. ok. 10 m; produkuje ok. 6 mln jaj rocznie, wydalanych z kałem żywiciela; z jaja połkniętego z paszą przez bydło domowe uwalnia się onkosfera, która przez układ krążenia dostaje się do jednego z narządów i przekształca w wągra; wągier zjedzony z zakażonym mięsem przez człowieka po 2–3 mies. przybiera postać dorosłą. Tasiemiec uzbrojony, soliter, Taenia solium, dł. ok. 8 m, z 2 wieńcami haczyków na skoleksie; żywicielem pośrednim jest świnia (w szczególnych wypadkach także człowiek). Do niedawna do gromady tasiemców zaliczano także grupę Cestodaria, dziś uważaną za samodzielną gromadę płazińców; obejmują kilkanaście gat., bez wyodrębnionego skoleksu, o ciele nieczłonowanym, kształtu liściastego; należy tu m.in. amfilina.


TASIEMIEC UZBROJONY, soliter, Taenia solium, tasiemiec pasożytujący w jelicie cienkim człowieka; dł. do 8 m; 2 wieńce haczyków na skoleksie; żywicielem pośrednim jest gł. świnia; zarażenie przez spożycie mięsa z wągrami.

TASIEMIEC NIEUZBROJONY, Taeniarhynchus saginatus, Taenia saginata, tasiemiec pasożytujący w jelicie cienkim człowieka; dł. do 10 m; żywicielem pośrednim jest bydło; zarażenie przez spożycie mięsa z wągrami.

MOTYLICA WĄTROBOWA, Fasciola hepatica, kosmopolityczna przywra, pasożytująca w przewodach wątrobowych zwierząt roślinożernych, gł. owiec, bydła, kóz, sporadycznie człowieka; dł. 18–51 mm; obojnak; z jaja w środowisku wodnym wykluwa się larwa miracydium, która po 36–40 godz. wnika do ślimaka, gł. błotniarki moczarowej; w jego ciele przekształca się w dalsze stadia larwalne: sporocystę, redie i cerkarie (jednocześnie zachodzi namnażanie się form larwalnych); cerkarie opuszczają ślimaka, otorbiają się, tworząc formę inwazyjną — metacerkarię; ta zjedzona przez żywiciela ostatecznego dojrzewa i wywołuje chorobę motyliczą.

GLISTA LUDZKA, Ascaris lumbricoides, nicień pasożytujący często w jelicie człowieka; długość do 40 cm; zakażenie przez układ pokarmowy.

WŁOSIEŃ, włosień kręty, Trichinella spiralis, pasożytniczy nicień, który cały cykl rozwojowy przechodzi w jednym żywicielu; postacie dorosłe (samce dł. 1,5 mm, samice 3–5 mm) żyją w jelicie cienkim człowieka i wielu ssaków; larwy po skomplikowanej wędrówce osiadają w mięśniach szkieletowych (otoczone torebką łącznotkankową wytwarzaną przez żywiciela); włośnie są przyczyną choroby włośnicy.

SALMONELLA, rodzaj z rodziny Enterobacteriaceae; obejmuje kilkaset gat. (serotypów) pałeczkowatych bakterii, średniej wielkości, zwykle zaopatrzonych w rzęski; są Gram-ujemne, rosną na pożywkach w warunkach tlenowych; liczne salmonelle są chorobotwórcze dla człowieka i zwierząt (salmonelozy); wywołują m.in. dur brzuszny i dury rzekome, ostre zatrucia pokarmowe.

OWSIKI, małe lub średniej wielkości nicienie z rodziny Oxyuridae; kształt ciała samicy podobny do ziarniaka owsa (stąd nazwa); pasożyty jelitowe niektórych zwierząt i człowieka; owsik koński, Oxyuris equi (dł. samicy 2,4–15 cm) — pasożyt (gł. w okrężnicy) koni, osłów, mułów; owsik ludzki, Enterobius vermicularis (dł. samicy ok. 12 mm) — pasożyt człowieka, wywołujący owsicę; zakażenie drogą pokarmową.