Czy postęp nauki ma tylko dobre strony?

Nauka w życiu człowieka jest bardzo pomocna, im więcej nowych rzeczy poznajemy, tym bardziej ciekawi nas świat i jego tajemnice. W ciągu ostatnich stu lat cywilizacja posunęła się do przodu w wielu gałęziach nauki i techniki, między innymi w rozwoju medycyny, badań właściwości różnych materii, komputeryzacji i podboju kosmosu. Jednak temu bardzo szybkiemu rozwojowi towarzyszyły nie tylko sukcesy . W wielu sytuacjach ten gwałtowny, bardzo pomyślny rozwój spowodował szereg negatywnych następstw, jakimi były na przykład wojny obejmujące swym zasięgiem całą kulę ziemską.

Nawet nie zagłębiając się w dzieje rozwoju ludzkości, nie sposób nie zauważyć, że niebywałego tempa nabrał postęp nauk medycznych. Nastąpiło opracowanie antybiotyków, szczepionek i specjalnej aparatury, która pomaga ratować życie nawet w późnych stadiach wykrycia choroby. Poprzez postęp techniki, lekarze potrafią wykonywać przeszczepy całych narządów np. serca, nerek. W tym stuleciu nastąpiło odkrycie promieniotwórczości i wykorzystanie energii rozszczepienia jądra atomowego, co spowodowało rewolucyjne zmiany w medycynie (leczenie nowotworów) i w energetyce. Powstały elektrownie jądrowe, które, jak wykazał przykład Czernobyla, stanowią nie tylko idealne źródło energii, ale też pewne zagrożenie dla życia setek tysięcy ludzi. Tragiczną stroną wykorzystania energii jądrowej jest budowa bomb i pocisków jądrowych, a w szczególności ich zastosowanie w końcu II wojny światowej w Hiroszimie i Nagasaki.

Sukces motoryzacji (samochody, samoloty motory), to łatwość poruszania się i większy komfort życia, ale również całkiem poważny problem ekologiczny. Gwałtowny rozwój motoryzacji, wzrost liczby samochodów i innych maszyn napędzanych silnikami spalinowymi spowodował, że do atmosfery wydzielane są ogromne ilości trujących związków chemicznych, stanowiących zagrożenie dla środowiska naturalnego i dla nas samych.

Odkrycie elektroniki i wyposażenie każdej rodziny w radio, telewizor, komputer to prawdziwa rewolucja współczesnego świata. Stajemy się integralną cząstką cywilizacji, nie mogąc obyć się bez codziennej porcji szumu informacyjnego, który nas uzależnia i pochłania. Zamiast rozwijać w sobie odrębność, własną wyobraźnię i odczuwanie, poddajemy się rytmowi telewizji i gazet: ekscytujemy się konfliktami polityków, przeżywamy stresy, oglądając filmy, wojny, morderstwa, kataklizmy – upodabniamy się w ten sposób z milionami innych, „zaślepionych” i przeżywających to samo.

W rozumnych rękach komputery mogą się stać wspaniałym narzędziem rozwoju umysłowego (programy edukacyjne, internet, encyklopedie multimedialne, gry), ale niestety w większości wypadków wykorzystywane są do rozgrywania krwawych wojen, bezmyślnych, wielogodzinnych zabaw. Ciągle aktualny jest motyw zagrożenia ludzkiej psychiki, w której człowiek zamiast rozwijać swoją osobowość, swoją odrębność i wyobraźnię poddaje się cudzym wzorcom.

W "Rozprawie o metodzie", a także w innych pismach filozoficznych Kartezjusz usiłował sformułować metodę myślenia całkowicie niezawodną, uniwersalną i użyteczną praktycznie, a opartą na wzorach rozumowań matematyki, stanowiącej dla niego model wszelkiej nauki. W poszukiwaniu niezawodnej postawy wiedzy Kartezjusz poddał w wątpliwość wiarygodność danych zmysłowych. Rozumowanie to ujęte w formułę "cogito, ergo sum " doprowadziło Kartezjusza do wniosku, że właściwe istnienie człowieka określone jest przez fakt jego myślenia, zupełnie różny od faktu jego cielesnego istnienia.

Nauka jest wykorzystaniem wiedzy i procesem poznawania świata. Wierzę, że tylko otwarty i swobodny umysł jest w stanie odnowić świat, przeciwstawiając się powszechnemu uleganiu panującym systemom i schematom. Wyżej wymienione przykłady są dowodem na to, że nauka przyciąga za sobą naukę. Dzięki niej żyje się nam wygodniej, lepiej i bezpieczniej, lecz nauka źle wykorzystana i jej skutki uboczne prowadzą ludzkość do błędnego koła, którym jest ciągłe zapobieganie owym skutkom. Mimo wszystkich przeciwności następuje ogromny postęp w każdej z dziedzin życia. Dzięki nim mamy prostsze, lepsze życie i więcej czasu. Bardzo zżyliśmy się i przyzwyczailiśmy do tych osiągnięć techniki i nauki, że trudno nam się obejść bez tych urządzeń, nawet akceptując wszystkie ich wady.