Skały i minerały

MINERAŁY
1. Minerał to najmniejszy składnik litosfery (skorupy ziemskiej) o określonej niezmiennej budowie chemicznej i fizycznej.

2. Kwarc - SiO2

Rodzaje kwarcu:
- Pomarańczowy, czerwony- krwawnik
- Fioletowy- ametyst
- Biały- mleczny
- Żółty- cytryn
- Szary- dymny
- Biało-czarny – onyx

Kwarc górski - kryształ górski- przeźroczysty

3. Właściwości fizyczne minerałów.
- Barwa
- Zabarwienie (faktyczny kolor rysy) -rysa – sproszkowany materiał danego minerału
- Twardość- 10 stopniowa skala Mohsa
- Smak, zapach (w przypadku soli i siarki)
- Łupliwość
- Gęstość – ciężar właściwy

Kolor żółty minerału- sąsiedztwo siarki, kolor czerwony- sąsiedztwo rudy żelaza

4. Najmiększe minerały:
1 - talk ,rysę można zrobić paznokciem
2 - gips
3 - kalcyt – ostrzem
7 - kwarc
10 - diament

Od 7-10 minerały zarysować można diamentem. Ciężkim minerałem jest ołów.

SKAŁY
1. Skała - zbiór złożony z minerałów jeden minerał- skała monomineralna dwa minerały- skała polimineralna

Skały: magmowe, osadowe, metamorficzne.

SKAŁY MAGMOWE
Powstają w wyniku procesów wulkanicznych, w wyniku topnięcia stopu krzemowego w głębi ziemi (plutoniczne), na powierzchni (wylewne).

2. MAGMA

Skały plutoniczne głębinowe.
Warunki panujące w okresie powstawania:
- Wysoka temperatura i ciśnienie (STRES)
- Powoli krzepną
- Budowa jawnokrystaliczna związana z długim okresem krzepnięcia.
- Minerały grubo i średnioziarniste (np.granit) mają odczyn kwaśny- duża zawartość kwarcu.

Skały wulkaniczne np. bazalt
- Wysoka temperatura i ciśnienie
Budowa:
- Skrytokrystaliczna , zwykle drobnoziarnista związana z szybkim procesem krzepnięcia
- Odczyn obojętny

Skały magmowe występują:
- Tatry wysokie- wschodni
- Sudety - Bazalt

SKAŁY OSADOWE
Skały osadowe powstają w wyniku osadzania się (sedymentacji) materiałów okruchowych pochodzenia organicznego lub chemicznego na powierzchni ziemi.

1. SEDYMENTACJA

2. DIAGENEZA (cementacja) – osadzanie się materiału i pod wpływem niskiej temperatury i nacisku dochodzi do wyciskania ze skał wody, taka skała ulega zagęszczeniu

3. LITYFIKACJA - przejście skały luźnej w zwięzłą poprzez tworzenie się spoiwa (krzemionki, zw.żelaza)

2. Podział skał osadowych:
a.) okruchowe
- piasek (D) piaskowiec (Dolina śmierci Kolorado)
- żwir (D)zlepieniec
- muł (D) mułowiec
- ił (D) iłowiec

b.) organiczne
Pochodzenia roślinnego:
- węgiel (Karbon,środowisko tropikalne, paprocie,widłaki,skrzypy)
- tors
- antracyt
- płynne: ropa naftowa,bursztyn, gaz ziemny

Pochodzenia zwierzęcego:
- wapienie powstają w środowisku wodnym,płytkie jeziora,morza, ciepłe i słodkie – warunki jakich potrzebuję amonity
- dolomity
- kreda

c.) chemiczne
- siarka
- sól kamienna, potasowa
- gips
- dolomit
Skały osadowe:

SKAŁY METAMORFICZNE

1. Skały metamorficzne przeobrażają się wskutek oddziaływania wysokiego ciśnienia i temperatury na wcześniej powstałe skały.

Podstawowe czynniki:
- Metamorfizm kontaktowy- wysoka temperatura w przypadku przeobrażenia skał
- Metamorfizm regionalny- wysoka temperatura i wysoki stres
- Metamorfizm dynamiczny zachodzi gdy mamy do czynienia z górami fałdonicznymi

2. Przy ściskaniu zwiększa się gęstość gęstość ciężar właściwy

Np. MATAMORFOZA
- Wapienie marmur
- piaskowiec kwarcyt
- granit gnejs
- węgiel grafit
- skały ilaste łupki ilaste
- mułowiec fillity

3. Występowanie:
Skały metamorficzne najczęściej występują w sąsiedztwie skał magmowych.
- Łupki i gnejsy- Dolny Śląsk i Tatry
- Marmur- Sudety