Definicja A. Bjerstedt-a: ilościowe badanie stosunków międzyludzkich w aspekcie faworyzowania, obojętności i odrzucenia w określonej sytuacji wyboru.
Polega ona głównie na dokonywaniu wyborów pozytywnych lub negatywnych, a najczęściej jednych i drugich spośród członków jakiejś grupy ze względu na ściśle określone kryterium wyboru lub kilka kryteriów. Kryteria te precyzuje się w formie specjalnie sformułowanych pytań, na które osoby badane podają imiona i nazwiska wybranych przez siebie osób z grupy, której pytania dotyczą. Taką grupą w badaniach pedagogicznych może być klasa szkolna, grupa wychowawcza jakiejś placówki jak dom dziecka i rodzina.
Drugą charakterystyczną cechą jest to, że dotyczy głównie stosunków interpersonalnych, w tym zwłaszcza żywionych przez badanych uczuć sympatii i antypatii, a także obojętności wobec członków określonej grupy.
Z reguły metodę socjometryczną stosuje się do grup zamkniętych, tzn do jej stałych członków. Innym warunkiem jest poznanie względne członków badanej grupy. Ważne jest także to, że im mniejsza grupa tym bardziej wiarygodne badania.
Klasyczna technika socjometryczna
Kryteria socjometryczne - są to kryteria wyboru określone, specyficzna sytuacja społeczna, założona przez eksperymentatora lub rzeczywista, będąca podstawą do dokonania wyboru osoby z danej grupy społecznej odpowiadającym wymogom podanym w instrukcji.
Rodzaje kryteriów:
- Kryteria ogólne (odwołujące się do szerszej dziedziny aktywności człowieka bez bliższego precyzowania typu interakcji i kryteria szczegółowe odnoszące się do ściśle określonej interakcji.
- Kryteria silne dotyczące kontaktów interpersonalnych, którymi są zainteresowani członkowie badanej grupy i kryteria słabe obejmujące swym zasięgiem kontakty, w stosunku, do których nie wykazują oni większego zainteresowania.
- Kryteria realne zakładające wysoki stopień prawdopodobieństwa postulowanej w nich interakcji i kryteria nierealne, czyli pozbawione takiego prawdopodobieństwa
- Kryteria indywidualne związane z wykonywaniem czynności nie związanej bezpośrednio z życiem grupy i kryteria społeczne związane z działaniem na rzecz grupy
- Kryteria jednostronne uniemożliwiające wybór wzajemny i kryteria dwustronne dopuszczające wybory wzajemne
- Kryteria pozytywne i negatywne
Warunki poprawności kryteriów socjometrycznych
Monografia pedagogiczna
Najczęściej używana do badań instytucji wychowawczo-oświatowych lub zjawisk edukacyjnych instytucjonalnie zlokalizowanych.
Wg. A.Kamińskiego: monografia na gruncie pedagogiki to taka metoda postępowania, która prowadzi do opisu instytucji wychowawczych, rozumiejąc instytucje wychowawcze takie struktury sformalizowane jak: towarzystwo przyjaciół dzieci np.
Czynniki decydujące, że określony sposób postępowania badawczego uznajemy za metodę monograficzna:
1. przedmiot badań – instytucja wychowawcza lub inna instytucja badana dla celów wychowawczych
2. sposób badania – dąży się do sięgnięcia w głąb danej instytucji i gruntownego, wielostronnego wejrzenia w jej funkcjonowanie zarówno jako systemu społecznego jak i związanego ze sobą zbioru osób
Definicja Pilcha
monografia to metoda badań, której przedmiotem badań są instytucje wychowawcze w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej lub jednorodne zjawiska społeczne, prowadząca do gruntownego rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych oraz opracowania koncepcji ulepszeń prognoz rozwojowych.
Techniki:
- badanie dokumentacji
- obserwacja uczestnicząca
- ankieta
- wywiad
- el. Eksperymentu wychowawczego