Scenariusz lekcji wychowawczej integrujących grupę

W każdej klasie dochodzi najczęściej do podziału na grupy. Nie ma nic złego w tym,że uczniowie zawierają przyjaźnie z nielicznymi, ale sytuacja w której grupa staje się hermetyczna i nie dopuszcza do siebie nikogo, a co gorsza jeśli grupy zaczynają walczyć między sobą jest ostatnim momentem, w którym możemy spróbować zadziałać wychowawczo i nie dopuścić do eskalacji negatywnych zachowań.

W mojej klasie nastąpił silny podział na grupę chłopców i dziewcząt. Choć początkowo wyglądało to niegroźnie przeradzało się w coraz silniejszą niechęć. Scenariusz, który opracowałam zaowocował. Dwa tygodnie później uczniowie wspólnie przygotowali scenariusz teatralny i występ (czego nie mogli stworzyć przez 2 lata).
Dokończyli również zaczętą piosenkę o klasie, zorganizowali wspaniałe przyjęcia klasowe (Wigilię, zakończenie roku szkolnego) i wiele innych. Nauczyli się rozdzielać sprawiedliwie obowiązki, każdego czyniąc odpowiedzialnym za efekt końcowy.

Zajęcia mają na celu pobudzić młodzież do nieskrępowanego wyrażania swoich myśli i odczuć, pomóc im otworzyć się na innych.
Uczniowie nabywają umiejętności stosowania technik asertywności służących odmawianiu, rozwiązywaniu konfliktów w zespole oraz obronie własnych przekonań. Uczą się również przyjmować krytykę.

Wcześniejsze lekcje wychowawcze służyły diagnozie problemów w klasie i narastających konfliktów (pogadanki, ankiety). Uczniowie znają również pojęcia tj.:agresja, złoś, przemoc, asertywność.

Scenariusz można wykorzystać podczas wspólnych wyjazdów lub jeśli sytuacja tego wymaga można spróbować połączyć jednostki lekcyjne. Aby móc stworzyć atmosferę zaufania i autentyczną więź z uczniami potrzeba więcej czasu niż 45 min., dlatego warto zadbać o przeprowadzenie lekcji bez pośpiechu.
Bardzo dobrym miejscem do przeprowadzenia tej lekcji jest sala gimastyczna (do pracy w kręgu można połączyć ławeczki szwedzkie w □ lub ∆).Nauczyciel bierze udział we wspólnych ćwiczeniach. Istotą jest praca oparta na własnym doświadczeniu uczestników, które zostają uruchomione dzięki specjalnie dobranym ćwiczeniom, a następnie zebrane i opracowane.

Czas trwania lekcji: 90 min. (lub więcej)

Cel główny:
 integracja grupy

Cele operacyjne:
 Zaspokojenie potrzeby akceptacji, ekspresji
 Doskonalenie umiejętności komunikacyjnych i wzajemnego zrozumienia
 Kształcenie umiejętności wyrażania swoich myśli i uczuć
 umiejętności reagowania w trudnych sytuacjach – krytyki, konfliktu, manipulacji
 umiejętności przyjaznego i stanowczego wyrażania własnego zdania
 umiejętności przyjmowania krytyki, konstruktywnego przyznawania się do błędów i przepraszania

Metody:
Praca w dwójkach, zabawy integracyjne, praca w grupie, pogadanka, burza mózgów, dyskusja.
Pomoce dydaktyczne:
Kawałki materiałów, sznurki, włóczka, nożyczki 3-5 szt., długopisy dla każdego, dużo białych kartek, arkusze papieru,mazak.

Tok zajęć:
Nauczyciel prosi grupę, aby wspólnie przygotowała miejsce do pracy. Prosi o ułożenie ławek, rozłożenie arkuszy, kartek, poukładanie długopisów itd. Wszyscy siedają w kręgu.
1. Wprowadzenie
Wychowawca cytuje słowa księdza Tischnera „Nikt nie jest samotną wyspą, jesteśmy zespoleni, nawet wtedy, gdy tego nie wiemy. Łączy nas krajobraz, łączy nas ciało i krew-łączy praca i mowa’’
Przekonuje uczniów,że każde spotkanie z drugim człowiekiem jest okazją do nawiązania z nim bliższego kontaktu. Tłumaczy, że nie każdy okaże się naszą bratnią duszą, nie każdy nadaje na tych samych "falach", ale każdy może wnieść coś do naszego życia. To, że nie jesteśmy tacy sami, inaczej wyglądamy, mamy inną przeszłość sprawia, że najciekawszą przygodą w poznawaniu drugiej osoby jest właśnie ta odmienność.
2.Zabawa w dziennikarza. Prowadzący dobiera uczniów w pary (najlepiej jeśli połączy w pary osoby które mają ze sobą najsłabszy kontakt).
Zadanie: Jesteście dziennikarzami. Macie 5 min.żeby dowiedzieć się jak najwięcej o osobie, która została wam przydzielona (hobby, ulubiony kolor, kwiat itd.).Zanotujcie wszystkie ważne informację (uczniowie zmieniają się rolami). Kiedy wszyscy są już gotowi każdy z uczniów zdaje relację i przedstawia osobę,z którą robiła wywiad.
3. Typ relacji z ludźmi.
Wychowawca prosi wychowanków, aby wymienili typy relacji między ludźmi (np. koleżeństwo, przyjaźń, itp.) – omówienie.
4.Elementy budujące i utrudniające więź – pogadanka
Co buduje więź, co niszczy więzi międzyludzkie? (np. szczerość, troska, niechęć, wrogość itp.)
Na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę, aby lepiej budować więź między ludźmi?
5.. Cechy budujące więź duchową - burza mózgów
Uczniowie tworzą listę cech budujących więź duchową( np. umiejętność słuchania, szacunek, akceptacja). Zapisują cechy na arkuszu.
5. Dyskusja
Wychowawca uzupełnia wypowiedzi.
6. Zabawa integracyjna "Ludzie do ludzi".
Dzieci dobierają się w pary. W czasie zabawy każda para wykonuje polecenie prowadzącego dotykając się różnymi częściami ciała. Na hasło "Ludzie do ludzi!"- następuje zmiana partnera. Jeśli mamy nieparzystą liczbę uczestników, osoba która zostanie bez pary podaje zadania do wykonania, na hasło ludzie do ludzi następuje zmiana i kolejna osoba, która pozostanie bez pary podaje zadania itd.
(przykładowe polecenia: prawa dłoń wita prawą dłoń, prawe kolano wita prawe kolano,prawy policzek wita prawy policzek,ludzie do ludzi!, plecy witają plecy, lewy łokieć wita lewy łokieć itp.)
7.„Iskierka”. Uczestnicy stoją w kręgu trzymając się za dłonie przy splecionych rękach. Prowadzący mówi „Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech powróci do mych rąk” i lekko ściska rękę osoby stojącej po prawej stronie.
8. "Sakiewki". Nauczyciel rozkłada w kręgu różne skrawki materiału, nożyczki, sznurki, włóczki, kartki papieru i długopis.
Zadanie: w czasie 20 minut musicie:
- wykonanać tyle sakiewek ilu uczestników (prowadzący bierze udział w tym zadaniu),
- dla każdego wyciąć po 2 x ilość uczestników paski papieru o szer.około 1 cm i dł.20 cm (przykładowo: przy liczbie 20 uczestników. 2 paski x20 ucz.=40 pasków, 40 pasków x 20 = 800 pasków papieru)
- napisać tekst piosenki o naszej klasie.
Wychowawca tłumaczy, że nie uporają się z zadaniem jeśli będą działąć w pojedynkę. Muszą działać wspólnie.Powinni podzielić się pracą, a każdy musi wiedzieć za co jest odpowiedzialny.
Można dać uczniom dodatkowe 5 min.na organizację pracy. W razie problemów z "uszyciem" sakiewki można pokazać jak to zrobić (np.kwadrat materiału 10cmx10 cm ponakłuwać nożyczkami bliżej brzegów i przepleść przez wykonane otworki sznurek). Nauczyciel w tym czasie dogląda pracy i wycina kwiaty z papieru (może zaangażować kogoś do pomocy).
Z ankiety ewaluacyjnej wiem,że ta część lekcji podobała się uczniom najbardziej. Uczniowie pracowali chętnie i nie mogli doczekać się po co to wszystko tworzą.
Po upływie tego czasu nauczyciel zbiera dzieci. Można w tym miejscu pochwalić uczniów za dobrą, wspólną pracę. Grupa, która układała piosenkę śpiewa ją,a później wszyscy próbują zaśpiewac ją razem.Każdy dostaje sakiewkę, paski papieru, długopis.
Nauczyciel bierze udział w tej zabawie. Kolejnym ważnym zadaniem jest napisanie każdej osobie na jednym pasku zaletę, na drugim pasku wadę (Trzeba się przygotować na pytania uczniów, np.czy to,że ktoś jest ładny jest zaletą? Należy wyjaśnić uczniom,żeby skupili się na charakterze, zachowaniu danej osoby).
Jeśli zapiszą 2 paski- wkładają ocenianej osobie do sakiewki.

Po zakończeniu każdy czyta co myślą o nim inni.
Dyskusja na temat:
Co czułeś czytając negatywne paski?
Czy jest w tym trochę prawdy?
Jak przyjąć krytykę, przyznać się do błędów i umieć przeprosić?
Czy można manipulować ludźmi używając do tego emocji?
Jak reagować w trudnych sytuacjach – krytyki, konfliktu, manipulacji ?
Jak można powiedzieć komuś, że coś nam się nie podoba nie raniąc go?
Jak można przyjaźnie wyrazić własne zdanie?
Zapisujemy na arkuszu.
Ponieważ wychowawca bierze udział w zabawie powinien jako pierwszy przyjąć krytykę, zaznaczyć z czym się nie zgadza, przyznać się do błędów i przeprosić.Podziękować za pozytywne słowa. Na zkończenie ćwiczenia można kazać uczniom przemyśleć jeszcze raz w domu, czy wady które zostały napisane są prawdziwe, ale zostawić negatywne opisy w jednym wspólnym pudełku "koszu",a zabrać ze sobą to co dobre.
9. „Jesteś dla mnie ważny”
Uczniowie otrzymują od wychowawcy wycięte z papieru kwiaty (serca), środki kwiatów (serc) podpisują imieniem i zdaniem "Dobrze, że jesteś z nami, bo…"(np. pożyczasz mi zeszyty,pocieszasz mnie, pomagasz mi, jesteś uprzejmy, koleżeński itp.).Wymieniają się kwiatkami, które po powrocie do nich mogą zabrać ze sobą.
10.Podsumowanie
Wychowawca wskazuje dwa klucze do ludzkich serc: szczerość i empatię. Na zakończenie "Iskierka".