Azja - omów wybrane państwa

Japonia

Środowisko

Japonia składa się z około 3000 wysp, które tworzą długi łańcuch ciągnący się wzdłuż wschodnich wybrzeży Azji. Największymi wyspami są: Honsiu, Hokkaido, Sikoku i Kiusiu. Na tych czterech wyspach żyje większość Japończyków, chociaż ponad połowę ich powierzchni zajmują góry i porośnięte lasami wzgórza. Liczne potoki i wodospady spadające ze stromych stoków tworzą malownicze, niepowtarzalne krajobrazy. Ukształtowanie powierzchni spowodowało, że rolnictwo rozwinęło się jedynie na nizinach nadbrzeżnych. Są to jednocześnie jedne z najgęściej zaludnionych obszarów na świecie, a takie miasta jak Tokio czy Jokohama tworzą rozległe aglomeracje Japonia odczuwa ogromny deficyt wolnych terenów, dlatego zasypuje się i osusza zatoki morskie. Wyspy są wierzchołkami ogromnego, podwodnego łańcucha górskiego, który wynurza się z wód Oceanu Spokojnego. Obszar ten jest jednym z najmłodszych ( pod względem geologicznym ) fragmentów Ziemi i bardzo niespokojnym. Częstym zjawiskiem są tu wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi, związane z przemieszczaniem się mas skalnych i magmy we wnętrzu Ziemi, które wielokrotnie powodowały ogromne zniszczenia. Czasami podmorskie trzęsienia ziemi są przyczyną wielkich fal morskich zwanych tsunami, które zalewają wybrzeża, zatapiają statki, niszczą wszystko, co napotkają na swojej drodze. Japonia ma zróżnicowany klimat. Na północy występują chłodne lata i chłodne, śnieżne zimy. Bardziej na południu zimy są łagodniejsze, a lata ciepłe i wilgotne. Na wyspach Riukiu występuje klimat podzwrotnikowy. Jesień i wiosna są prawie w całej Japonii pogodne i słoneczne, a typowym obrazkiem dla japońskiej wsi w okresie wiosny są kwitnące wiśnie i śliwy.

Gospodarka

Japonia jest krajem cudów gospodarczych. Jednym z nich jest sposób wykorzystywania ziemi. Dzięki nowoczesnym metodom uprawy zagospodarowane są nawet najmniejsze skrawki terenu nadające się dla celów
rolniczych, z których uzyskuje się duże zbiory, herbaty, ziemniaków, owoców, rzepaku i tytoniu. Wysokie plony są możliwe dzięki stosowaniu specjalnych odmian oraz używaniu nawozów sztucznych i środków ochrony roślin. Zastosowanie nowoczesnego sprzętu, np.: maszyn do zbioru ryżu, sprawia, że w wysoko wydajnym rolnictwie japońskim może pracować bardzo niewiele osób. Kolejnym cudem jest fakt, że ten nieduży wyspiarski kraj,
pokonany w drugiej wojnie światowej, stał się jedną z największych potęg przemysłowych świata. Jest to efekt ciężkiej pracy Japończyków, jak również stosowanie nowoczesnych technologii. Japonia musi sprowadzić duże ilości ropy naftowej i innych surowców dla przemysłu, ale produkuje więcej samochodów i kolorowych telewizorów niż jakikolwiek inny kraj na świecie.

Firmy japońskie otwierają fabryki na całym świecie. Jednak ostatnio ich towary muszą konkurować z artykułami produkowanymi w innych krajach azjatyckich, takich jak np. Korea Południowa. Niektórzy ludzie uważają,
że powodzenie Japonii jest wynikiem zmuszania ludzi do ciężkiej pracy, ciągłej rywalizacji, która towarzyszy życiu Japończyków od przedszkola do emerytury. Wielkie przedsiębiorstwa często wymagają od swoich pracowników wielkiej lojalności, śpiewania specjalnie napisanych hymnów na cześć przedsiębiorstw, ubierania się firmowe uniformy i wspólnego, codziennego gimnastykowania. W zamian pracodawcy organizują pracownikom czas wolny, zapewniają opiekę medyczną i mieszkania.

Ludność

Pierwszymi mieszkańcami Japonii byli jasnoskórzy Ajnowie. Ostatni ich potomkowie żyją dziś na Hokkaido, najbardziej na północ wysuniętej wyspie spośród dużych wysp Japonii. Zachowały się tam nieliczne wioski Ajnów, którzy wymieszali się z Japończykami. Większość obecnych mieszkańców Japonii jest potomkami ludów, które przybyły tu przed tysiącami lat z kontynentu azjatyckiego. Jedynymi liczniejszymi mniejszościami etnicznymi są Koreańczycy i Chińczycy. Ponad 75% Japończyków mieszka w zatłoczonych miastach, głównie na wyspie Honsiu. Pracują oni w biurach, bankach, fabrykach, sklepach i zwykle dojeżdżają do pracy z odległych przedmieść pociągami lub metrem.

Chiny

Środowisko

Chiny są trzecim co do wielkości krajem świata, po Rosji i Kanadzie. Krajobraz Chin, tak jak i klimat, jest bardzo zróżnicowany. Na północnym wschodzie zimy są długie i mroźne, a lata krótkie i bardzo gorące. Region
ten jest znacznie zalesiony i obfituje w liczne bogactwa mineralne, w tym węgiel kamienny.

Duże różnice temperatur są szczególnie typowe dla północnych obszarów kraju, gdzie rozległe stepy sąsiadują z dziewiczymi terenami pustyni Gobi. Latem w ciągu dnia temperatura na pustyni dochodzi do 38 stopni Celsjusza, ale zimą może spaść w nocy do -34 stopni Celsjusza. Północno-wschodnią część Chin zajmuje Nizina Mandżurska, otoczona górami Wielki Chingan i Mały Chingan. Na wschodzie, nad Morzem Żółtym
leży aluwialna Nizina Chińska,odwadniana przez szeroką, krętą Rzekę Żółtą, znaną z katastroficznych powodzi. Żyzne namuły wyniesione z Wyżyny Lessowej są osadzone w korycie, co sprawia, że jest to ważny region rolniczy. Przepływająca przez centrum kraju Jangcy jest głównym szlakiem wodnym Chin. Wypływa z gór leżących na zachodzie i uchodzi do Morza Wschodniochińskiego. Ma 6300 km długości i jest trzecią rzeką świata. Zachodnią część Chin zajmuje wysoko położona, niegościnna Wyżyna Tybetańska, często nazywana "Dachem świata". Bardziej na południe ciągnie się łańcuch Himalajów z najwyższym szczytem świata - Mount Everest ( Czomolungma ).Himalaje obniżają się w kierunku południowo - wschodnim, gdzie znajduje się najcieplejsza część Chin. Zarówno południowe Chiny, jak i pobliska wyspa Hajnan mają klimat gorący i wilgotny, z wiejącymi od maja do października wiatrami monsunowymi, przynoszącymi obfite opady.

Gospodarka

Duża liczba mieszkańców i wielkość Chin sprawiają, że kraj ten należy do najważniejszych - pod względem gospodarczych - państw na świecie. Występują tu bogate złoża węgla kamiennego, ropy naftowej, rud żelaza
i wolframu. Chiny mają duże zasoby leśne, potencjał hydroenergetyczny, obfitujące w ryby łowiska. Urodzajne gleby mogą dostarczać wystarczającej ilości żywności dla prawie całej ludności kraju. Chiny mają również liczące kilkanaście wieków tradycje handlowe i rzemieślnicze. Dokonano tu wielu znaczących wynalazków. Chińczycy zbudowali kompas, wynaleźli druk, banknoty, opracowali metodę produkcji porcelany. Mimo tych ogromnych możliwości i osiągnięć, Chiny miały zawsze problemy ekonomiczne, które występują także i dzisiaj. Wiele z bogactw mineralnych zalega w odludnych, trudno dostępnych regionach. Na znacznych terenach jest zbyt sucho, aby można było rozwijać rolnictwo bez sztucznego nawadniania. Ponadto miasta i przemysł rozwijają się często na obszarach o największym znaczeniu dla rolnictwa.

Chiny mają ogromne zasoby siły roboczej, ale wraz ze wzrostem liczby ludności, rosną potrzeby w zakresie wyżywienia, opieki zdrowotnej i oświaty. Gdy w 1949 władzę w Chinach przejęli komuniści, usiłowali poprawić dole chłopów i robotników, którzy od wieków byli wyzyskiwani i cierpieli nędzę. W latach 50. i 60. zaczęto rozwijać przemysł ciężki. Na obszarach wiejskich zorganizowano rolnicze gospodarstwa produkcyjne zwane komunami, w których wieśniacy, po połączeniu gospodarstw, wspólnie pracowali przy uprawie roślin i hodowli zwierząt. Poczynając od lat 80. w Chinach pojawiły się elementy gospodarki rynkowej, dopuszczono własność prywatną, zezwolono na działalność zagranicznych inwestorów.

Gospodarka zaczęła się szybko rozwijać, a produkty chińskie znalazły się na rynkach niemal wszystkich krajów świata. Nastąpiło szybkie unowocześnienie przemysłu, rozwinęły się usługi, między innymi nowoczesna telekomunikacja.

Ludność

Od czasu, gdy władzę w Chinach przejęli w 1949 roku komuniści, życie mieszkańców tego kraju uległo poprawie. Podniósł się poziom życia, zwłaszcza w miastach. Życie rodzinne bardzo ważne dla Chińczyków, uległo bardzo dużym przeobrażeniom. Zmieniły się również praktyki religijne. Od wieków religia była bardzo ważnym elementem w życiu Chińczyków i obok siebie egzystowało wiele wierzeń. Gdy do władzy doszli komuniści religia zaczęła być dyskryminowana, szczególnie w latach 60., w okresie znanym jako rewolucja kulturalna. Obecnie władze są bardziej tolerancyjne i ludzie mają większą swobodę praktyk religijnych. Większość ludności żyje na wsi i zajmuje się rolnictwem. Głównymi uprawami na północy są pszenica, kukurydza i ryż, podczas gdy na południu największe znaczenie mają ryż i herbata. Większość ludności skupiona jest w bardzo gęsto zaludnionej wschodniej części Chin, gdzie znajdują się najlepsze tereny dla rolnictwa.

Indie

Środowisko

Indie mają kształt wielkiego trójkąta skierowanego wierzchołkami na południe, w stronę Oceanu Indyjskiego. Zajmują większą część rozległego obszaru, który wraz z Bangladeszem i Pakistanem jest często nazywany subkontynentem indyjskim. Od północy i północnego wschodu kraj ograniczają wysokie, pokryte śniegiem szczyty Himalajów - najwyższych gór na świecie. W północno - zachodniej części łańcucha górskiego rozpościera się malowniczy, urozmaicony jeziorami region Dżammu i Kaszmir. Podnóża Himalajów porastają lasy, w których żyją lamparty i tygrysy. Na południe od Himalajów rozpościera się rozległa Nizina Hinduska. Żyje tu większość mieszkańców kraju, skupiona na urodzajnych terenach powstałych z osadach naniesionych przez potężną rzeką Ganges.

Na południowym zachodzie rozpościera się sucha i niegościnna pustynia Thar. Trzeci główny region stanowi rozległa wyżyna Dekan, zajmująca środkową i południowa część Półwyspu Indyjskiego. Jest ona pokryta polami uprawnymi i pastwiskami. Występują tu również liczne złoża surowców mineralnych. Wyżynę Dekan otaczają góry i wzgórza : na zachodzie - Ghaty Zachodnie i na wschodzie - Ghaty Wschodnie, które opadają stromo ku nizinom nadmorskim. Ghaty Zachodnie są wyższe od Ghatów Wschodnich i porośnięte w niższych partiach wilgotnymi lasami równikowymi. W lecie z południowego zachodu wieją silne wiatry monsunowe, przynoszące całym Indiom obfite opady.

Gospodarka

Indie są krajem bogatym w zasoby naturalne, dzięki czemu możliwa jest produkcja dużej ilości żywności i wiele artykułów przemysłowych. Jednak szybki wzrost liczby ludności powoduje, że żywności nie starcza dla wszystkich.

Wielu mieszkańców Indii żyje nadal w ubóstwie, pada ofiarami klęsk żywiołowych, takich jak susze, trzęsienia ziemi i powodzie, co jeszcze pogłębia ich nędzę. Powierzchnie tutejszych terenów rolniczych jest bardzo duża, ale większość ziemi jest mało urodzajna. Od chwili uzyskania przez Indie niepodległości w 1947 kolejne rządy przywiązują dużą wagę do modernizacji rolnictwa. Obecnie rolnictwo daje około 1/3 dochodów. Aby można było wykorzystać rolniczo tereny pierwotnie suche, w wielu częściach kraju rozbudowano systemy nawadniające. Wyraźny wzrost produkcji rolnej spowodowało wprowadzenie nowych, wysoko plennych odmian roślin uprawnych i nawożenie. Większość tutejszych gospodarstw jest zbyt mała, aby można było stosować nowoczesne maszyny, a produkowana w nich żywność wystarcza w zasadzie na zaspokojenie potrzeb jednej rodziny. Gospodarstwa rolne w Indiach stają się coraz mniejsze, ponieważ zgodnie ze zwyczajem hinduskim ziemia jest dzielona po śmierci rodziców między wszystkie dzieci. Część mieszkańców Indii domaga się zmiany tego prawa, dzięki czemu gospodarstwa mogły by być większe i dawałyby większa produkcję. Od lat 50. miasta indyjskie zmieniły swoje oblicze pod wpływem rozwijającego się przemysłu.Poza tradycyjnymi artykułami, takimi jak wyroby bawełniane i jedwabne, produkuje się tu nowoczesne maszyny oraz wyroby elektrotechniczne. Ponad 50 % energii elektrycznej otrzymuje się dzięki wykorzystywaniu miejscowych surowców energetycznych - ropy naftowej i węgla kamiennego. W Indiach szybko rozwijają się również usługi i coraz więcej mieszkańców znajduje zatrudnienie w turystyce, bankowości i łączności.

Ludność

Indie są krajem zamieszkanym przez wiele różnych grup etnicznych, posługujących się tysiącem różnych języków i dialektów. Ludność jest zróżnicowana również pod względem religijnym, chociaż ponad 80 % mieszkańców Indii stanowią wyznawcy hinduizmu. Zgodnie z hinduistyczną tradycją, ludzie od urodzenia żyją w odrębnych, zamkniętych grupach społecznych, zwanych kastami. Chociaż konstytucja znosi wszystkie przywileje związane z kastami, surowe rygory w każdej kaście nadal regulują kwestie związane z wyżywieniem, ubieraniem się oraz pracą.

Wielu wioskach indyjskich sposób życia nie zmienił się od stuleci. Każdego dnia ludzie czerpią wódę z jednej wspólnej studni i oświetlają swoje domostwa lampami oliwnymi. Ale wraz z rozwojem gospodarczym kraju, coraz więcej wsi posiada wodociągi i elektryczność. W miastach biedota, stanowiąca większość, gnieździ się w slamsach, natomiast ludzie bogaci zamieszkują dzielnice wzniesione na wzór europejski. Niektórzy Hindusi ubierają się zgodnie z moda europejską, inni preferują stroje tradycyjne, takie jak na przykład barwne sari, noszone przez wiele kobiet indyjskich. Życie społeczne w Indiach koncentruje się na bazarach, które są pełne ludzi wymieniających wiadomości przy ogłuszających dźwiękach muzyki, klaksonów samochodowych i nawoływań ulicznych sprzedawców.