Esej na temat pracy tłumacza i początkach literatury dziecięcej.
Tekst polski i tłumaczenie na język angielski.
Wersja w języku polskim
Praca tłumacza, wbrew obiegowej opinii nie należy do najprostszych. Jest to ciężki zawód, który wymaga pewnej dozy talentu, a także wyczucia tego w jaki sposób dana wypowiedź, zdanie czy fraza powinna zostać przełożona. Niestety, ale tłumaczenia dosłowne rzadko kiedy zdają egzamin, dlatego osoba decydująca się na ten zawód musi potrafić zmienić wypowiedź rodowitego anglika w taki sposób, żeby była ona zrozumiała dla Polaka, przy jednoczesnym zachowaniu sensu wypowiedzi. Najtrudniejsze do tłumaczenia zwykle są trzy elementy. Pierwszy z nich, to związki frazeologiczne, drugi - żarty sytuacyjne lub takie które odnoszą się stricte do kultury lub historii danego państwa i trzeci, literatura dziecięca. To właśnie na tym ostatnim elemencie, skupia się ta praca. Jej nadrzędnym celem, jest przedstawienie charakterystycznych cech, związanych z tłumaczeniem książek przeznaczonych dla najmłodszych. Na jej podstawie, można również wysunąć wnioski na temat tego, jakie cechy i umiejętności, powinna posiadać osoba, która zdecyduje się na przekład tego typu dzieł.
Wstęp Teoretyczny - Literatura dziecięca i jej początki
Podstawowym elementem, na jaki trzeba zwrócić uwagę w tej pracy, jest wyjaśnienie terminologii z nią związanej. Ogólnie rzecz biorąc, samą literaturę dziecięcą, można rozumieć jako typ literatury, tworzonej przez dorosłe osoby, której adresatem są osoby w różnym wieku i na danym etapie rozwoju, zaczynając od kilkulatka, a kończąc na nastolatkach z już rozbudowanym światopoglądem. Jej powstanie, datuje się na przełom XVII i XVIII wieku, kiedy Europa przeszła poważne zmiany ustrojowe i światopoglądowe. Społeczeństwo zmieniało się, a dziecko przestało stało się jego częścią, po raz pierwszy (przynajmniej w kontekście Europy).
Dzieci, żyją obok dorosłych, są częścią społeczeństwa, jednak świat w ich oczach odbiega znacznie od tego w którym funkcjonuje osoba dorosła. Zarówno pedagodzy, krytycy literatury jak i pisarze, stworzyli więc coś, co można określić mianem "świata dzieci". Rzecz w tym, że Przez literaturę „dla dzieci“ czy literaturę „dla dzieci i młodzieży“ długo rozumiano teksty, których celem była jedynie dydaktyka i ewentualne wychowanie danej osoby. Zmiany nadeszły w XIX wieku, kiedy to dziecko najpierw stało się tematem literackim i głównym bohaterem wielu utworów (w Polsce takim przykładem może być zarówno Janko Muzykant jak i Antek). Co z czasem doprowadziło do tego, że pisarze, zaczęli tworzyć książki przeznaczone tylko i wyłącznie dla dzieci. Na koniec tego krótkiego opisu literatury dziecięcej, warto będzie przytoczyć tutaj słowa Papuzińskiej, która mówi o tym, że literatura dziecięca to "co dzieci wzięły od dorosłych, co dla nich dorośli stworzyli i co same wymyśliły". Innymi słowy, ten typ literatury oddaje zarówno to, czym jest dzieciństwo jak i duszę młodego człowieka. To w głównej mierze sprawia, dlaczego książki dla dorosłych jak i te dla dzieci, tak znacznie się od siebie różnią.
English version
Translator job, in contrary to popular belief, is not the easiest. It is a hard profession that requires a bit of talent but also sense of how certain utterance, sentence or phrase should be translated. Unfortunately, literal translations rarely convey the original meaning, thus a person who decides to choose this occupation has to be able to change the sentence of a native English speaker in a way that it will be understandable to Polish person, while maintaining the original meaning of the sentence. Usually, there are three the most problematic elements of translation. First of them are phrasal verbs, secondly situational jokes or the ones that refer strictly to the culture or history of particular country and the last, children’s literature. This thesis is focusing on this last element of translation. Its primary aim is to present characteristic features related to translations of books for the little ones. On the base of this thesis, it is also possible to draw a conclusion what characteristics and abilities a person who decides to translate that type of work should possess.
Theoretical Introduction – Children’s literature and its beginnings
The basic element that attention should paid to in this thesis is the explanation of related terminology. In general, the children’s literature itself can be understood as a type of literature created by adults and addressed to people at different ages and certain stage of mental development, starting from a young child and ending with teenagers who have well-developed world view. The creation of children’s literature dates back to the turn of XVII and XVIII centuries, when Europe went through serious political and world view changes. The society had been changing and a child became a part of it for the first time (in Europe at least).
Children live among adults and are the part of society however, the children’s world differs significantly from the world that adult person functions in. Teachers, literary critics as well as writers have created something that can be called as “children’s world”. The point is that the term literature „for children“ or literature „for children and youth“ was understood for quite a long time as texts that aimed at didactic approach and upbringing a particular person. The changes came in XIX century, when a child at first became the subject of literature and the main character of many works (in Poland, Janko the Musician as well as Antek can be good examples). Eventually, it led to the fact that writers had begun to create books dedicated exclusively for children. At the end of this short description of children’s literature, it will be worthwhile to quote words of Papuzińska, who says that children’s literature is “what the children have taken from adults, what adults have created for children and what they have come up with on their own”. In other words, this type of literature reflects both what the childhood and the soul of a young man really are. It mainly causes why books for adults and those for children differ so much from each other.