Budowa tokarek i obrabiarek

Tokarka jest to obrabiarka przeznaczona do obróbki zewnętrznych i wewnętrznych, które są zawsze obrotowe. Kształtowanie tych powierzchni odbywa się przez dokonanie ruchu głównego przedmiotu obrabianego oraz prostoliniowego ruchu narzędzia.Skrzynka prędkości służy do otrzymania różnych prędkości obrotowych (standardowo ilość 14 biegów) W skrzynkach tych regulacja odbywa się w stopień skokowy. Według ciągu geometrycznego o ilorazie γ1,25 – 1,4.Wrzeciennik jest to zespół obrabiarki w którym ułożyskowane jest wrzeciono. Zwykle we wrzecienniku umieszczone są również przekładnie do zmiany prędkości obrotowej wrzeciona oraz mechanizmy do przełączania prędkości (wodziki lub widełki). Wrzeciono jest to element obrabiarki w kształcie wału, przeważnie z otworem po osiowym służącym do zamocowania obrabianego przedmiotu lub narzędzia.Elementem wiążącym wszystkie zespoły tokarki jest łoże. Jest to skomplikowany odlew żeliwny (żeliwo ma zdolność tłumienia drgań) o konstrukcji zapewniającej dużą sztywność. Prowadnice zewnętrzne łoża służą do prowadzenia suportu i związanego z nim noża. O prowadnicach wewnętrznych można przesuwać konik. Konik wraz z kłem służącym do ustalenia drugiego końca przedmiotowego.Napęd silnika jest przenoszony przez przekładnie pasową do wrzeciennika zawierającego skrzynkę prędkości (reduktor)Za pomocą odpowiedniej przekładni zębatej włączany jest w skrzynce prędkości. Uzyskujemy żądaną prędkość obrotową wrzeciona i w rezultacie założoną szybkość skrawania.Końcówka wrzeciona jest przystosowana do zamocowania kła, tarczy zabierakowej lub uchwytu tokarskiego.Skrzynka posuwów jest napędzana przez skrzynkę prędkości za pośrednictwem przekładni chitynowej z kołami zmianowymi.Dalsze przeniesienie napędu ze skrzynki posuwowej do suportu tokarki może odbywać się za pośrednictwem wałka pociągowego lub śruby pociągowej.Śruba pociągowa umożliwia dokładny przesuw narzędzia i zapewnia powtarzalność tego ruchu w stosunku do przedmiotu obrabianego – stosowane jest do nacinania gwintów. Napęd rozdzielny składa się z 2 zespołów skrzynki prędkości zwanej reduktorem umieszczonym z dala od wrzeciona (np. w nodze) oraz wrzeciennika w którym łożyskowane jest wrzeciono. Napęd z reduktora jest przenoszony na wrzeciennik za pomocą przekładni pasowej. Napęd ten preferowany jest szczególnie w obrabiarkach szybkobieżnych. Dzięki wprowadzeniu przekładni pasowej oddzielającej źródło drgań jakim są szybkobieżne koła zębate w reduktorze oraz przenoszeniu napędu w zakresie większej prędkości obrotowych bezpośrednio na wrzeciono przy włączonej odboczce (załączone sprzęgło kłowe) uzyskuje się mniejsze drgania na wrzecionie co wpływa korzystnie na gładkość powierzchni i trwałość narzędzia.Silnik ustawiany jest na podstawie tokarki lub morze być przymocowany bezpośrednio do wrzeciennika.We wrzecienniku znajduje się skrzynka prędkości w której ostatni wałek stanowi wrzeciono, napęd przenosi się przez stałe i przesuwne koła zębate.Napęd ten preferowany jest w obrabiarkach o mniejszych szybkościach obrotowych ponieważ wysokoobrotowe przekładnie zębate wymagają dużych dokładności wykonania oraz są bardzo drogie, układ ten nadaje się szczególnie do napędu tokarek średnich i ciężkich w których prędkości obrotowe są stosunkowo małe. W obrabiarkach tych przekładnie zębate umożliwiają przenoszenie dużych momentów obrotowych co ma istotne znaczenie w obrabiarkach ciężkich.