Pozytywizm - powtórzenie wiadomości.

1. Znaczenie
Pozytywizm to epoka, w której widoczny jest postęp techniczny. Dynamicznie rozwijała się gospodarka i powstawało coraz więcej miast.
Literatura pełniła funkcje użytkowe. W przeciwieństwie do romantyzmu, w pozytywizmie widoczna jest nowa postawa patriotyczna. Istniało przekonanie, iż człowiek też jest potrzebny żywy. Dlatego w tym okresie przybyła znaczna ilość emigrantów, którzy w trudnym okresie pomagali Polakom swoimi dziełami, a nie walczyli na froncie. Ważny był kult pracy.

Termin "pozytywizm" został zaczerpnięty od Augusta Comte'a, który stworzył "Kurs filozofii pozytywnej". Filozof nazwał w ten sposób naukę badającą przedmioty rzeczywiste, dzięki którym możemy dostarczyć wiedzy.

2. Ramy czasowe
Pozytywizm przypadał na drugą połowę XIX wieku. Za początek tej epoki w Polsce uznaje się rok upadku powstania styczniowego (1864 r.) zaś końcem była data umowna, po której nadal powstawały pozytywistyczne dzieła (1895 r.).

3. Hasła pozytywistyczne
Scjentyzm - pełnej wiedzy o rzeczywistości dostarcza nauka, umiłowanie nauki, przekonanie o jej świetności.
Utylitaryzm - użyteczność, ludzie użyteczni dostarczają szczęścia całemu społeczeństwu.
Praca organiczna - postrzeganie społeczeństwa jako jednego organizmu, jednej jednostki.
Praca u postaw - założeniem tego hasła było niesienie pomocy ludziom najuboższych warstw społecznych.
Naturalizm - człowiek jako część przyrody powinien przestrzegać jej praw, ale również pozbawiony jest jakichkolwiek sztucznych zachowań, brak poczucia etycznego oraz moralnego.
Realizm - poglądy rzeczywiste, prawdziwe, bez ubarwień. Takiej prawdziwości wymagali ludzie od literatury i innych dzieł.

4. Gatunki literackie
W tym okresie rozkwitły takie formy wypowiedzi jak:
- nowela (krótki, jednowątkowy utwór epicki, którego akcja jest wyraźnie zarysowana),
- obrazek (krótki utwór pisany wierszem lub prozą, mający charakter opisowy),
- sonet (utwór liryczny składający się z czternastu wersów podzielonych na dwie strofy),
- powieść historyczna (odmiana powieści, nawiązująca do czasów odległych)
- opowiadanie (utwór epicki niewielkich rozmiarów, o prostej fabule).

5. Malarstwo w pozytywizmie
Miało przede wszystkim ukazać rzeczywistość, prawdziwe piękno. Ulubioną tematyką tamtejszych malarzy było życie chłopów, codzienne sprawy zwykłych, szarych ludzi. Wyróżniamy takich artystów jak: Jan Matejko, Józef Chełmoński, Gustave Courbet.