Opis tryptyku "Sąd ostateczny"

Tryptyk „ Sąd Ostateczny” jest dziełem niderlandzkiego artysty Hansa Memlinga. Powstawał w latach między 1467 a 1471 rokiem. Obraz został namalowany farbami olejnymi na desce o wymiarach 3,2mx2,2m. Tryptyk jest dziełem wotywnym na zamówienie włoskiego bogacza Angelo di Jacopo Tani.
Początkowo obraz znajdował się we florenckim kościele Badia Fiesolana. Potem podczas transportu do Włoch, na pokładzie galery San Matteo został zdobyty przez gdańskiego kapra Pawła Beneke, dowódcy łodzi „ Piotr z Gdańska”. Gdańszczanie za żadne skarby nie chcieli oddać łupu, nawet gdy w tej sprawie zaczął interweniować Papież. Tryptyk został umieszczony w Kościele Mariackim w Gdańsku, a następnie w Muzeum Narodowym w Gdańsku.

Patrząc na dzieło H. Memlinga widać ludzi, którzy są już w drodze do Nieba bądź Piekła, tych którzy są sądzeni oraz osoby, które dopiero powstają z grobów.
Na obrazie największą postacią jest Archanioł ubrany w złotą zbroję i pelerynę, którego zadaniem jest sądzenie o losie ludzkim. W lewej dłoni trzyma wagę – symbol sprawiedliwości, na którą wchodzą ludzie. Człowiek, który jest położony wyżej, jest człowiekiem nieczystym i skazanym na pewną śmierć, a osoba, która na wadze znajduje się niżej – pójdzie do Raju; zaś w drugiej dłoni trzyma miecz, którym zabija grzeszników.
Ponad postacią Archanioła na tęczy siedzi Chrystus – Pan wszechświata, który wspiera swoje stopy o Ziemię, co oznacza, że ma On pełną władzę nad światem. Zbawiciel owinięty jest czerwoną szatą, lecz pomimo tego nadal widać na Jego ciele ślady męki: rany na dłoniach i stopach jako znak przybicia do Krzyża oraz rana na boku, z której wypłynęła krew i woda. Po Jego prawej i lewej stronie siedzą Apostołowie, którzy pełnią rolę ławnych. Można zauważyć, że dyskutują. Również po prawej stronie Zbawiciela klęczy Maryja, a po przeciwnej Jan Chrzciciel. Przy głowie Jezusa znajdują się dwie rzeczy – biała lilia, symbol czystości i niewinności, ale również rozżarzony do czerwoności miecz, oznaczający karę boską, ukaranie za grzechy. Te dwa przedmioty wskazują drogę – lilia do nieba, a miecz do piekła.
Trójca Święta nie jest przedstawiona bezpośrednio, lecz symbolizuje ją trójkąt utworzony poprzez położenie niektórych postaci: Aniołowie grający na trąbach ( ukazani pod postacią Jezusa); Zbawiciel, Matka Boża i Jan Chrzciciel czy potrójną aureolę za Chrystusem.

Prawa strona tryptyku przedstawia Niebo. Na i przed kryształowymi schodami są ludzie, którzy zostali zbawieni. Każdego człowieka, który zbliża się do bram Raju, wita św. Piotr. Ludziom, którzy są bliżej Nieba, zostają ubrane szaty. Brama do Raju jest zdobiona różnymi płaskorzeźbami, a na balkonach znajdują się Anioły, które rozmawiają między sobą. Zbawieni mają dłonie złożone do modlitwy. Dzieło od strony bram Nieba jest porośnięte różnymi trawami i kwiatami, które mają swoją symbolikę, np. stokrotka ( skromność), fiołek ( pokora i asceza), pomarańczowa lilia ( przelana krew). Kryształowe schody są pokryte różnymi kamieniami szlachetnymi, takimi jak: diament – symbol Jezusa Chrystusa; perła - symbolizuje czystość duszy, Królestwo Boże; szafir – Niebo; szmaragd – czystość.

Lewa strona tego dzieła przedstawia Piekło. W centrum tej części tryptyku znajduje się wielka, skalna góra, w której żarzy się ogień. Panami tego chaosu i bezwładu są diabły. Każdy z nich ma coś wspólnego ze zwierzętami, ponieważ były one kiedyś w Raju. Mają one np. sierść (spowodowaną grzechem nieumiarkowania w jedzeniu i piciu), pysk dzika ( przez rozpustność), pawi ogon ( pycha), skrzydła nietoperza ( nieczystość). Twarze ludzi są pełne rozpaczy. Grzesznicy są wrzucani lub wpychani w ogień piekieł. Zapewne bardzo żałują swoich grzechów.
Strona obrazu od bram Piekła jest wyschnięta i obumarła.

Według mnie tryptyk „ Sąd ostateczny” H. Memlinga jest ciekawy. Bardzo podoba mi się to jak artysta ujął bramy Nieba i Piekła. Zaciekawiło mnie również to, w jaki sposób malarz przedstawił Trójcę Świętą.