Ochrona przeciwpożarowa i sprzęt gaśniczy (w miejscu pracy)

Ochrona przeciwpożarowa jest ogółem przedsięwzięć, czynności i zabiegów profilaktycznych mających na celu ochronę życia, mienia i zdrowia przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez zapobieganie powstawania i rozprzestrzeniania się pożaru, zapewnienie środków do jego zwalczania oraz zapewnienia konkretnych instrukcji działania gdy już do niego dojdzie.

Zasadniczo zapobieganie pożarom zaczyna się od etapu budowy obiektu. Ważne jest aby obiekt został zaprojektowany i wybudowany w odpowiedni sposób tj. przy zastosowaniu możliwie dobrych jakościowo i najmniej łatwopalnych materiałów oraz przy zastosowaniu określonych rozwiązań konstrukcyjnych budynku.
Przykładowo aby powstrzymywać rozprzestrzenianie się pożaru i ochronić przed zapaleniem sąsiednie budynki stosuje się np. stropy niepalne, wznosi się tzw. ściany przeciwpożarowe (ogniomury), zachowuje określone przepisami przerwy ochronne pomiędzy poszczególnymi budynkami lub w pokryciach dachowych a na pewnych odcinkach stosuje się materiały ogniotrwałe.
Jeszcze na etapie projektu należy zapewnić dobry dojazd do obiektu dla służb ratowniczych, zapewnić im łatwy dostęp do ujść wody (hydrantów, zbiorników wodnych) dla potrzeb gaśniczych oraz należycie zaprojektować drogi ewakuacyjne (odpowiednią ilość ciągów i wyjść ewakuacyjnych o wystarczającej ich przepustowości). Można też zainstalować systemy sygnalizacji pożarowej (tzw. czujki pożarowe) oraz system ostrzegawczy (automatyczne urządzenie informujące o wystąpieniu niebezpieczeństwa w budynku). Jeśli budynek nie został wyposażony w automatyczny sprzęt ostrzegawczy należy wyposażyć go w ręczny ostrzegacz pożarowy w postaci alarmu najczęściej uruchamianego poprzez naciśnięcie przycisku.
Większe obiekty należy wyposażyć również w dodatkową instalacje wodociągową z systemem przeciwpożarowym składającym się z detektorów temperatury oraz tak zwanych tryskaczy.
Oprócz tego każdy zakład powinien posiadać na wyposażeniu podręczny sprzęt gaśniczy który służy zwalczaniu pożaru w początkowej jego fazie. Do sprzętu tego zalicza się przede wszystkim gaśnice, hydronetki i sprzęt tłumiący (koce gaśnicze, tłumice) ale również i sprzęt dodatkowy taki jak skrzynie z piaskiem czy drabiny oraz łopaty, kilofy, siekiery, bosaki .
Hydranty wewnętrzne powinny być dodatkowo zaopatrzone w wąż strażacki.
Ważne jest aby wszystkie podstawowe sprzęty gaśnicze oraz alarmowe były umieszczone w miejscach łatwo dostępnych i widocznych: przy wejściach do budynków i pomieszczeń, na klatkach schodowych oraz na korytarzach. Ponadto środków gaśniczych powinna być dostępna odpowiednia ilość (przynajmniej 2kg lub 3 dm3 na każde 100 m2 powierzchni w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym). Gaśnice powinny znajdować się w miejscach nie narażonych na przypadkowe ich uszkodzenie oraz na nadmierne nagrzanie. Przyjmuje się iż z każdego miejsca w budynku droga do najbliższej gaśnicy nie powinna wynosić więcej niż 30 metrów a do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości przynajmniej 1 metra.
Przy ustalaniu rodzaju zapotrzebowania obiektu na gaśnice trzeba wpierw ustalić jakie w zakładzie mogą wyniknąć zagrożenia.
Do gaszenia pożarów ciał stałych stosuje się zwykle gaśnice płynowe lub pianowe.
Do pożarów cieczy palnych oraz substancji stałych topiących się stosuje się zamiennie gaśnice płynowe, pianowe, proszkowe oraz śniegowe. Do gaszenia gazów palnych stosuje się gaśnice proszkowe lub śniegowe. Do gaszenia pożarów metali lekkich (magnez, sód, potas) stosuje się gaśnice proszkowe a urządzenia pod napięciem gasi się gaśnicami proszkowymi lub śniegowymi.

Następnie należy zapewnić odpowiednie warunki działań ewakuacyjnych tj.
1. Wytyczyć drogi ewakuacyjne.
Podczas ich wyznaczania należy dokładnie obliczyć liczbę osób przewidywanych do ewakuacji nie tylko z poszczególnych kondygnacji obiektu, ale również z ich części.
2. Oznakować drogi ewakuacyjne
Należy odpowiednimi tabliczkami oznaczyć wyjścia ewakuacyjne, drzwi ewakuacyjne oraz oznaczyć strzałkami drogi ewakuacji. Wzory znaków oraz zasady umieszczania znaków na drogach ewakuacyjnych są określone Polskimi Normami: PN-92/ N-01256-2 - Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja oraz PN-92/ N-01256-5 - Znaki bezpieczeństwa. Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych.
Podstawową zasadą rozmieszczenia znaków ewakuacyjnych na drodze ewakuacyjnej jest to, że z każdego miejsca na drodze ewakuacyjnej, w którym może pojawić się wątpliwość co do kierunku ewakuacji, powinien być widoczny znak ewakuacyjny. W zależności od pomieszczeń i oświetlenia drogi ewakuacyjne oznacza się znakami ewakuacyjnymi fotoluminescencyjnymi, podświetlanymi lub posiadającymi obie te cechy.
3. Rozwiesić w widocznych miejscach plany (mapy) obiektu oraz instrukcję postępowania (Instrukcję Bezpieczeństwa Pożarowego) na wypadek pożaru wraz z wykazem numerów telefonów alarmowych.
Należy także pamiętać że drogi ewakuacyjne (w tym schody, korytarze i przejścia wewnątrz budynku) powinny być zawsze dostępne a wyjście ewakuacyjne nie może być niczym zastawione ani w żaden sposób zablokowane. Wejścia do piwnic, strychów, pomieszczeń technicznych lub na dachy mogą być pozamykane ale z łatwym dostępem tzn. powinno być ustalone w którym miejscu można znaleźć klucz.

Oprócz zapewnienia warunków do bezpiecznej ewakuacji należy także położyć nacisk na zapewnienie pracownikom odpowiedniego przeszkolenia nie tylko z ogólnych zasad BHP ale również z zasad zachowania w czasie pożaru oraz zasad pierwszej pomocy.
Podczas szkoleń należy uwrażliwić pracowników na zasady zachowania bezpieczeństwa w czasie pracy gdyż nadal najczęstszą przyczyną pożarów jest tak zwany czynnik ludzki. Można tego dokonać poprzez analizę przyczyn powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów w danym środowisku pracy.
Powinno się także uczulić pracowników na zachowanie podstawowych środków bezpieczeństwa przeciwpożarowego i zasad BHP dotyczących urządzeń i instalacji elektrycznych, gazowych oraz grzewczych (np. zgłaszania wszelkich usterek i problemów z ich funkcjonowaniem).
Oprócz samego zapobiegania należy także przedstawić pracownikom elementarną wiedzę na temat zasad postępowania na wypadek powstania zagrożenia pożarowego.
Pracownicy powinni zapoznać się z planem obiektu, rozmieszczeniem dostępnych środków gaśniczych oraz ich obsługą. Wiedzę tę można utrwalać poprzez coroczne próbne akcje przeciwpożarowe. Większe zakłady powinny posiadać również wykwalifikowanych pracowników którzy w razie zagrożenia pożarowego będą mogli przeprowadzić sprawną akcję ewakuacyjną i ratowniczą.

Nie powinno się także zapominać o kontrolach przeciwpożarowych monitorujących prawidłowe oznakowanie przeciwpożarowe a także o zapewnieniu konserwacji i naprawy sprzętu oraz urządzeń przeciwpożarowych zgodnie z zasadami i wymaganiami gwarantującymi sprawne i niezawodne ich funkcjonowanie.

Gdy dojdzie do zagrożenia pożarowego należy przede wszystkim ustalić jak duże jest to zagrożenie.
W przypadku małych zarzewii ognia tj. w początkowej fazie trwania pożaru można samemu próbować go ugasić używając do tego podręcznego sprzętu gaśniczego znajdującego się na wyposażeniu obiektu. Należy jednak przy tym pamiętać o zachowaniu właściwych środków bezpieczeństwa oraz właściwie dobrać rodzaj sprzętu i środku gaśniczego. Stosując bowiem nieodpowiedni środek, zamiast ugasić ogień, można go podsycić, spowodować większe straty i odnieść ciężkie obrażenia.
Do gaszenia pożaru można użyć wewnętrznych hydrantów pożarowych o ile zaopatrzone są one w odpowiednio długi wąż gaśniczy. W razie awarii sprzętu gaśniczego do gaszenia ognia można również wykorzystać wodę z kranu. Należy jednak pamiętać aby nie używać wody do gaszenia pożarów gazów palnych, metali lekkich, płynów lżejszych od wody oraz instalacji znajdujących się pod napięciem. Nie wskazane jest również stosowanie jej do gaszenia pożarów o bardzo dużej temperaturze żaru.
W powyższych przypadkach należy użyć odpowiedniego rodzaju gaśnicy.
Do gaszenia pożaru gdy ogień jest jeszcze niewielki można użyć też np. koca gaśniczego, tłumic gaśniczych lub piasku jeśli znajduje się on w pobliżu. Mają one za zadanie przede wszystkim odciąć dopływ powietrza do palącego się przedmiotu.
Należy zawsze pamiętać, że gaszenie pożaru jest działaniem niebezpiecznym, wymagającym ostrożności i dyscypliny oraz o tym że ratowanie ludzkiego życia jest ważniejsze od zwalczania ognia.
Dlatego gdy nie jest możliwe samodzielne ugaszenie pożaru lub gdy ugaszenie jego jest zbyt ryzykowne należy jak najszybciej ogłosić alarm przeciwpożarowy i wraz z innymi osobami przystąpić do akcji ewakuacyjnej. Ważne jest aby zachować przy tym odpowiedni spokój (nie wszczynać dodatkowej paniki). Należy także powiadomić o jego wystąpieniu odpowiednie służby (straż pożarną, pogotowie, policję oraz zarządcę obiektu) podając przy tym swoje imię i nazwisko, adres zdarzenia, co i gdzie się pali oraz czy istnieje zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego .
Powinno się też wyłączyć do budynku dopływ prądu, gazu i próbować odciąć pożarowi dostęp powietrza oraz wszelkich łatwopalnych środków które mogły by ten pożar powiększyć.
Gdy nie jest możliwe opuszczenie obiektu należy przede wszystkim próbować znaleźć się jak najdalej od źródła pożaru przy czym możliwie jak najbliżej miejsc dogodnych do ewakuacji. Jeśli pożar wybuchł w budynku wielokondygnacyjnym należy próbować przedostać się do kondygnacji niższej od tej która jest zajęta pożarem. Jeśli nie jest to możliwe można spróbować przedostać się na dach budynku lub balkon. W zadymionych pomieszczeniach najlepiej poruszać się w pozycji schylonej lub czołgać wzdłuż ścian. Powinno się również zadbać o swoje drogi oddechowe przykładając do nosa i ust tkaninę, najlepiej uprzednio zmoczoną wodą. Po zastosowaniu się do tych wszystkich rad należy czekać na przyjazd straży pożarnej.(UWAGA Mogą być błędy. Czczególnie interpunkcyjne!)