Fascynacja śmiercią, przemijaniem, a zachłanne ukochanie życia w tekstach kultury epok późniejszych

Wstęp: Odwieczne zainteresowanie człowieka śmiercią. Różne postawy wobec śmierci:
- czerpanie jak najwięcej z życia
- umartwianie się, asceza, świadomość przemijalności wszystkiego

Rozwinięcie: Dwie postawy wobec śmierci
1) Śmierć jako czynnik uzmysławiający przemijalność wszystkiego
-„Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” - śmierć jest rozkładającym się trupem z kosą – personifikacja śmierci; wobec śmierci wszyscy są równi, podlegają jej niezależnie od wykształcenia, wieku czy statusu majątkowego (nawiązać do motywu danse macabre); śmierć przechwala się swoją siłą, stanowi niejako zagrożenie (zaakcentowana jest możliwość wiecznej kary za grzechy, a nie wiecznego szczęścia); „memento mori” - pamiętaj o śmierci, życie doczesne jest tylko chwilą w stosunku do wieczności (przemijanie, kruchość istnienia)
-F. Villon „Wielki Testament” – podobna wizja śmierci
- D. Naborowski „Krótkość żywota” – przypomnienie o nietrwałości ludzkiego życia i jego przemijalności; następstwo kolejnych pokoleń jest konsekwencją „Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi”, człowiek jest istotą śmiertelną, a wiersz ma to przypomnieć; życie to zaledwie „Czwarta część mgnienia między śmiercią a rodzeniem”
- K. P. Tetmajer „Koniec wieku XIX” – wszystko już było, nie będzie już nic nowego – pojęcia takie jak przekleństwo, ironia, walka, byt – wypowiadane beznamiętnie; wszystko kiedyś przeminie „ – głowę zwiesił niemy”
2) Zachłanne ukochanie życia:
-Horacy „Pieśni” - nie wszystko co człowiek robi, przemija, gdyż poezja jest „pomnikiem trwalszym, niż ze spiżu, filozofia epikurejska „carpe diem” – korzystanie z życia i cieszenie się nim jest najlepszyw wyjściem dla człowieka
- J. Kochanowski – nawiązanie do filozofii Horacego w „Pieśniach”– renesansowy optymizm, świadomość nieśmiertelności poezji (wyr. w „Pieśni XXIV”), „Miło szaleć, kiedy czas po temu” – wyraz filozofii „Carpe diem”, rozum nieprzemijalną wartością
-A. Mickiewicz „Pieśń Filaretów” – umiłowanie życia, zabawy, nauki, przyjaźni
„Hej, użyjmy żywota!
wszak żyjem tylko raz”
- L. Staff „Przedśpiew” – pochwała życia z pozycji człowieka doświadczonego, któ- ry zaznał zarówno szczęścia, jak i cierpienia (franciszkanizm – afirmacja życia)
„Pogodny mądrym smutkiem i wprawny w cierpieniu”

Zakończenie: Świadomość śmiertelności wyzwalała w człowieku różne postawy. Zwolennicy filozofii średniowiecznej postępowali według zasady „memento mori”, a wyznawcy filozofii antycznej – „Carpe diem”