II Wojna Światowa - streszczenie

Wojna rozpoczęta 1 IX 1939 agresją Niemiec na Polskę, zakończona 2 IX 1945 kapitulacją Japonii.

Największy konflikt zbrojny XX w. pod względem zasięgu terytorialnego, udziału państw, zaangażowanych sił i środków, strat materialnych i ludzkich. Wybuch II w.ś. był uwarunkowany różnorodnymi czynnikami. Traktaty pokojowe zawarte po I wojnie światowej nie tylko nie usunęły istniejących między poszczególnymi państwami sprzeczności, ale spowodowały nowe, przede wszystkim między Niemcami, Włochami i Japonią, których nie zadowalał wynik wojny 1914-18, a Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią i Francją, które dążyły do utrwalenia swojej przewagi wojskowej uzyskanej w wyniku I Wojny Światowej. Ważną rolę odegrała też polityka Związku Radzieckiego skierowana przeciw traktatowi wersalskiemu. Wielki kryzys gospodarczy 1929-33 naruszył układ społeczny, wpłynął na rozwój faszyzmu i narodowego socjalizmu, a w konsekwencji doprowadził do ukształtowania się dwóch ośrodków agresji: Niemiec i Włoch w Europie oraz w Japonii na Dalekim Wschodzie. Państwa te dążyły do panowania nad światem, zmierzając do nowych podbojów i podziału między sobą sfer wpływów. Również chęć zniszczenia Związku Radzieckiego była ważnym motywem przygotowań Niemiec do wojny. Z kolei kierujący polityką Związku Radzieckiego, Stalin sądził, że walczące strony wykrwawią się, a wtedy Związek Radziecki narzuci swoje panowanie i ustrój Europie. Bezpośrednie niebezpieczeństwo dla pokoju światowego wynikało z odwetowych dążeń Niemiec zmierzających do przekreślenia traktatu wersalskiego i do podboju Europy. Niemcy systematycznie łamały postanowienia tego traktatu. 16 III 1935 wprowadzono w Niemczech powszechny obowiązek służby wojskowej, 7 III 1936 obsadzono zdemilitaryzowaną strefę Nadrenii wojskami niemieckimi, rozbudowano flotę wojenną. W działaniach tych Niemcy nie napotykały zdecydowanego sprzeciwu ze strony państw zachodnich, forsowały proces militaryzacji kraju i przygotowywały go do prowadzenia wojny.

Wybuch II w.ś. poprzedziły działania, które niedwuznacznie określały rzeczywiste dążenia Niemiec. W lipcu 1936 udzieliły zbrojnego poparcia gen. F. Franco w walce z ustrojem republikańskim w Hiszpanii. 13 III 1938 dokonały aneksji Austrii, a na początku października 1938 w wyniku układu monachijskiego (30 IX 1938) zajęły czeskie Sudety. 14 III 1939 podporządkowały sobie Słowację, 15 III 1939 dokonały zaboru Czech i Moraw. 21 III 1939 wysunęły oficjalnie polityczne i terytorialne żądania wobec Polski. 23 III 1939 zajęły autonomiczny okręg Kłajpedy na Litwie. Na drogę agresji weszły również Włochy, które usiłowały umocnić swoje wpływy w Afryce, w basenie Morza Śródziemnego i na Półwyspie Bałkańskim.

Agresywna polityka państw bloku faszystowskiego nie napotkała zdecydowanego przeciwdziałania ze strony Ligi Narodów, a zwłaszcza: Wielkiej Brytanii, Francji i Stanów Zjednoczonych. Niemcy, wykorzystując swą przewagę militarną oraz niezdecydowaną postawę nie w pełni gotowych do wojny państw zachodnich, jak również przede wszystkim dzięki sojuszowi ze Związkiem Radzieckim skierowały agresję w pierwszej kolejności przeciw Polsce, następnie przeciw Danii, Norwegii, Belgii, Holandii, Francji, Wielkiej Brytanii, Grecji i Jugosławii oraz w końcu przeciw Związkowi Radzieckiemu, po nieudanych rokowaniach radz.-niem. w Berlinie w listopadzie 1940 na temat przystąpienia Związku Radzieckiego do wojny po stronie Niemiec i podziału stref wpływów.

Działania wojenne trwały sześć lat, walki toczyły się w Europie, Afryce, Azji i na wyspach Oceanu Atlantyckiego i Oceanu Spokojnego. Uczestniczyło w nich 61 państw o ogólnej liczbie ludności 1mld 700 mln. Zmobilizowano ok. 110 mln ludzi. Wystawiono ogółem 1763 dywizje. W II w.ś. zginęło ok. 50 mln ludzi, a ok. 35 mln odniosło rany. Straty materialne tylko w Europie wyniosły 260 mld dolarów. W Polsce straty wyniosły 50 mld. W walkach uczestniczyły wielomilionowe armie, złożone z wojsk lądowych, lotnictwa i marynarki wojennej. W czasie II w.ś. na szeroką skalę rozwinięto produkcję sprzętu wojennego. Przemysł głównych państw biorących udział w wojnie wyprodukował ponad 330 tys. czołgów i ponad 600 tys. samolotów. Użycie dużej liczby jednostek pancernych, nowoczesnego lotnictwa oraz licznych okrętów wojennych nadało działaniom wojennym dynamiczny oraz totalny charakter.

Zwycięstwo nad niemieckim narodowym socjalizmem i włoskim faszyzmem oraz militaryzmem japońskim zostało osiągnięte wspólnym wysiłkiem narodów sprzymierzonych. Polska wniosła liczący się wkład do walki zbrojnej zarówno dzięki udziałowi żołnierzy polskich na wszystkich frontach wojny, jak i szerokiemu ruchowi oporu. Naród polski stoczył najdłuższą spośród wszystkich narodów koalicji antyhitlerowskiej walkę z Niemcami faszystowskimi i poniósł największe straty osobowe i materialne. Wskaźnik strat biologicznych Polski był najwyższy w Europie: wyniósł 220 osób na 1000 mieszkańców. Wskaźnik ten dla Związku Radzieckiego wyniósł 116 osób, dla Jugosławii 106 osób, a dla Stanów Zjednoczonych 2,9 osób. Najważniejszym wynikiem II w.ś. było rozbicie faszyzmu i utworzenie imperium radzieckiego. Nastąpiło też osłabienie systemu kapitalistycznego. Jedynym państwem, które wzmocniło swoja pozycję w świecie kapitalistycznym, były Stany Zjednoczone. Następstwem II w.ś. był całkowity rozpad systemu kolonialnego i powstanie państw tzw. Trzeciego Świata. Zasadniczym zmianom uległa polityczna mapa świata. Przy poparciu Związku Radzieckiego siły lewicy społecznej przejęły władzę w Polsce, Czechosłowacji, Rumunii, Bułgarii, Jugosławii, Albanii, na Węgrzech, w Wietnamie, Korei Północnej i w Chinach, tworząc blok komunistyczny.