Kraje Beneluksu

Kraje Beneluksu



Benelux (L'Union conomique Bnlux) to łączna nazwa trzech państw: Belgii (Belgium), Holandii (Netherlands) oraz Luksemburga (Luxemburg). Jest to ekonomiczne porozumienie Holandii, Belgii i Luksemburga. W 1921 Belgia i Luksemburg podpisały umowę o wolnym handlu. W 1947 dołączyła do nich Holandia. W lutym 1958 wszystkie te kraje zawarły porozumienie o utworzeniu unii gospo-darczej, celnej i wolnym przepływie siły roboczej. Celem unii jest stworzenie jednolitego organizmu gospodarczego. Główną siedzibą organów Beneluksu jest Bruksela.

BELGIA

Belgia, Belgique, Belgi, Królestwo Belgii, Royaume de Belgique, Konin-krijk Belgi, kraj w Europie Zachodniej, nad Morzem Północnym. Sąsiadu-je z Holandią, Niemcami, Luksemburgiem i Francją. Powierzchnia 30 513 km2.

Stolicą jest Bruksela (990 tys. mieszkańców, 1991).

Inne większe miasta to Antwerpia (490 tys., 1991), Gandawa (250 tys., 1991), Charleroi (236 tys., 1991), Lige (202 tys., 1991), Brugia (119 tys., 1991).

Administracyjnie podzielona na 9 prowincji.

Językami urzędowymi są niderlandzki, francuski, niemiecki.

Walutą narodową frank belgijski równy 100 centimom.

Ludność

9,99 mln mieszkańców (1991). 57,7% ludności stanowią Flamandowie, 31,8% Walonowie. 75% mieszkańców to katolicy, 12% wolnomyśliciele, 1,5% muzłmanie, 1% protestanci.

Warunki naturalne

Większość powierzchni kraju nizinna, jedynie na wschodzie i południu znajdują się tereny górzyste (Ardeny). Klimat umiarkowany, morski. Główne rzeki: Moza, Skalda, Leie i Sambra.

Historia

Od XII w. terytoria dzisiejszej Belgii wchodziły w skład niemieckiego księ-stwa Brabancji. W 1430 przeszły pod panowanie Burgundii, a następnie Habsburgów. W 1789 wybuchło powstanie antyaustriackie, w wyniku którego zostały utworzone Zjednoczone Stany Belgijskie. W latach 1795-1814 cały obszar Niderlandów przeszedł pod panowanie Francuzów.

W 1815, po Kongresie Wiedeńskim, utworzono Królestwo Zjednoczonych Niderlandów obejmujące teren dzisiejszej Belgii i Holandii. W wyniku rewolucji belgijskiej (1830), uzyskała niepodległość. Podczas I i II wojny światowej okupowana przez Niemcy.

Od 1945 członek ONZ. Od 1958 gospodarczo powiązana z Holandią i Luk-semburgiem (Beneluks). Od 1949 w NATO. Od 1957 w EWG.

Ustrój polityczny

Monarchia parlamentarna, głową państwa jest król Baudouin I. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament - Izba Deputowanych (212 członków). Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele.



Gospodarka

Belgia należy do najzamożniejszych krajów Europy. Posiada wszechstron-nie rozwinięty i nowoczesny przemysł przetwórczy. Szczególnie wysoki po-ziom osiągnął sektor elektrotechniczny i maszynowy. Duże znaczenie dla ekonomiki kraju ma przemysł chemiczny, stoczniowy i włókienniczy. Kraj ten jest ponadto liczącym się producentem materiałów budowlanych.

Dochód narodowy wynosi 20 880 USD na 1 mieszkańca (1992).

Niemałe znaczenie ma przemysł wydobywczy. W kraju eksploatuje się złoża węgla kamiennego i rud metali kolorowych, szczególnie cyny. Antwerpia jest znanym ośrodkiem obróbki diamentów.

Również rolnictwo osiągnęło najwyższy, światowy poziom. Produkcja rolna posiada wyraźny profil hodowlany i nastawiona jest przede wszystkim na zaspokajanie potrzeb wewnętrznych kraju.

Głównymi partnerami handlowymi Belgii są Niemcy, Francja i Holandia. Eksportuje środki transportu, metale i wyroby metalowe oraz maszyny, łącznie ze sprzętem elektrycznym, a importuje głównie surowce i paliwa.

HOLANDIA

Holandia, Nederland, Królestwo Holandii (Niderlandów), Koninkrijk der Nederlanden, państwo w zachodniej Europie, nad Morzem Północnym. Obszar 41 834 km2. Graniczy na wschodzie z Niemcami, na południowym zachodzie z Belgią, północno-zachodnie i północne granice kraju wyznacza wybrzeże Morza Północnego.

Stolica konstytucyjna, siedziba parlamentu, Amsterdam 696 tys. mieszkań-ców (1991), siedziba dworu i rządu znajduje się w Hadze - 444 tys. miesz-kańców (1991).

Większe miasta (dane z 1991): Rotterdam (574 tyś.), Utrecht (230 tyś.), Eindhoven (191 tyś.), Groningen (168 tyś.), Tilburg (154 tyś.), Haarlem (149 tyś.), Nijmegen (146 tyś.), Apeldoorn (146 tyś.), Enschede (145 tyś.).

Podzielona administracyjnie na 12 prowincji i 702 gminy, w skład państwa wchodzą dwa terytoria zamorskie: Antyle Holenderskie i Aruba.

Językiem urzędowym jest holenderski (niderlandzki) i lokalnie fryzyjski.

Waluta narodowa, gulden holenderski, dzieli się na 100 centów.











Ludność

15184 tys. mieszkańców (1992), co daje średnią gęstość zaludnienia 372 oso-by/km2. W 1991 w miastach zamieszkiwało 89% ludności.

Holandia jest krajem jednolitym narodowościowo, 96% społeczności stano-wią Holendrzy. Nieliczna ludność pochodzenia obcego reprezentowana jest przez Turków (1%), Marokańczyków (1%) i Niemców (poniżej 1%). Naj-większą wspólnotę wyznaniową tworzą katolicy (36% ogółu społeczeństwa), średnio co czwarty Holender jest protestantem (26%). 1/3 ludności (33%) deklaruje swą bezwyznaniowość.

Zjawisko analfabetyzmu nie występuje. Przeciętna długość życia mężczyzn 74, a kobiet 80 lat.

Warunki naturalne

Holandia jest krajem nizinnym o rzeźbie ukształtowanej w okresie czwarto-rzędowym przez lądolód skandynawski, osady niesione przez mające tu swe ujście wielkie rzeki europejskie: Ren, Mozę i Skaldę oraz wskutek oddzia-ływania morza, które na przestrzeni dziejów na przemian niszczyło i budo-wało ląd dzisiejszej Holandii.

Ok. 1/4 całego obszaru kraju zajmują depresje, czyli obszary leżące poniżej poziomu morza, 1/3 powierzchni Holandii wznosi się do wysokości 1 m n.p.m., nieco więcej niż 1/10 obszaru osiąga wysokość przekraczającą 10 m n.p.m. Najwyżej położony punkt kraju, wzniesienie Vaalserberg, osiąga zaledwie 321 m n.p.m., punkt najniżej położony znajduje się zaś na dnie Polderu Księcia Aleksandra 6,3 m p.p.m.

Na wschodzie i południu kraju wyodrębnia się strefa wysoczyzn, porozcina-nych szerokimi dolinami płynących w kierunku zachodnim rzek. Wysoczy-zny zbudowane są z piasków i żwirów rzecznych, na ich powierzchni spoty-ka się wały moren czołowych pozostawionych przez lądolód skandynawski.

Na północ i zachód od wysoczyzn rozciąga się pas równin pomorskich. Ob-szary te, będące do niedawna morzem, powstały wskutek wypełniania się zalewu morskiego osadami rzecznymi i morskimi. Są one położone poniżej poziomu morza, przed zalaniem chroni je pas wydm, biegnący wzdłuż wy-brzeży Morza Północnego na uformowanej przez prądy morskie mierzei, oraz budowane przez człowieka wały ochronne.

Holandia pozostaje pod wpływem klimatu umiarkowanego, oceanicznego. Roczna amplituda temperatury jest niewielka, lata stosunkowo chłodne, a zimy łagodne. Średnia temperatura stycznia notowana w stolicy (Amsterdam) wynosi 2C, lipca zaś 17C. Roczna suma opadów 650mm.

Historia

Pierwsze ślady bytności człowieka na ziemiach dzisiejszej Holandii pocho-dzą z paleolitu. Okres wpływów i panowania cesarstwa rzymskiego (Rzym starożytny) trwał przez ok. pięć stuleci, od I w. p.n.e. W IX w. Holandia po-wstała jako odrębne państwo, by w początkach XV w. przejść pod panowa-nie Burgundii, od 1477 Habsburgów, w 1556 zaś ich hiszpańskiej linii.

Restrykcyjna polityka Habsburgów doprowadziła w 1566 do wybuchu po-wstania, dzięki któremu niepodległość uzyskały północne, protestanckie re-giony Niderlandów. W 1588 proklamowano na tych terenach powstanie Re-publiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów. W XVI i XVII w. Holandia

stała się światową potęgą morską i kolonialną zdobywając liczne posiadłości zamorskie w południowej Azji i Ameryce Południowej.

Na okres ten przypadł również rozkwit krajowej nauki i sztuki. Działali i tworzyli wówczas Rubens, Rembrandt, Erazm z Rotterdamu, Spinoza. XVIII w. przyniósł zmierzch świetności kraju.

W 1795 Holandia dostała się pod okupację francuską. Po upadku Napole-ona I i kongresie wiedeńskim utworzono w 1815 królestwo Belgii i Holandii z którego, po oddzieleniu się Belgii w 1830, powstała Holandia w jej współ-czesnych granicach. W 1848 przyjęto nową, liberalną konstytucję wzorowa-ną na brytyjskiej.

W okresie I wojny światowej kraj zdołał zachować neutralność. W maju 1940 Holandię zajęły wojska hitlerowskich Niemiec, okupując kraj do 1945.

Do czasów powojennych Holandia zachowała pozycję trzeciego co do wiel-kości mocarstwa kolonialnego, panując nad rozległymi obszarami Holen-derskich Indii Wschodnich, licznymi archipelagami Indii Zachodnich oraz Gujaną. Pozostałością dawnego imperium są współcześnie dwa holenderskie terytoria zamorskie posiadające autonomię wewnętrzną: Antyle Holenderskie i Aruba.

Holandia przystąpiła do Paktu Północnoatlantyckiego (NATO) w 1949, w 1957 zaś do EWG. Wspólnie z Belgią i Luksemburgiem tworzy unię gospo-darczą Beneluxu.

Ustrój polityczny

Monarchia parlamentarna, głową państwa jest król. Władzę ustawodawczą sprawuje król i dwuizbowy parlament (Stany Generalne): 75-osobowa Izba Pierwsza (wyższa), wybierana drogą pośrednią, i 150-osobowa Izba Druga (niższa) pochodząca z wyborów powszechnych.

Władzę wykonawczą sprawuje odpowiedzialny przed parlamentem, mia-nowany przez króla rząd. Funkcjonuje Rada Stanu będąca organem konsul-tacyjnym króla.

Gospodarka

Holandia jest krajem dobrze i wszechstronnie rozwiniętym gospodarczo. Swoje znaczenie we współczesnym państwie zachowały dziedziny mające wielowiekową tradycję: handel i transport morski oraz rybołówstwo.

Przemysł

Przemysł przetwórczy na dużą skalę rozwinął się i zmodernizował dopiero po II wojnie światowej. Wcześniej przez długi okres największe znaczenie posiadała branża włókiennicza, w mniejszym stopniu przemysł maszynowy i elektromechaniczny. Obecnie przemysł przetwórczy wytwarza 32% pro-duktu krajowego brutto.

Kraj nie posiada wielkich zasobów surowców naturalnych. Do końca lat 70. eksploatowano w Limburgii pokłady węgla kamiennego. Obecnie wszystkie kopalnie tego zagłębia zamknięto, zainteresowano się natomiast alternatyw-nymi źródłami energii, rozpoczynając wydobycie gazu ziemnego z pól pod Morzem Północnym, budując elektrownie atomowe.

W bilansie energetycznym kraju poważne znaczenie posiadają nadal zakła-dy wykorzystujące importowany węgiel. Na wybrzeżu, w Ijmuiden, funk-cjonuje wielka i nowoczesna stalownia. W Flessingue znajduje się centrum krajowego przemysłu wytopu aluminium.

Do dużego znaczenia doszły rozwijające się branże: stoczniowa, samocho-dowa (produkcja samochodów ciężarowych przez kooperujące firmy DAF i Volvo), lotnicza (Fokker). Centrum holenderskiego przemysłu bawełnianego znajduje się w Enschede, przetwórstwo wełny silnie rozwinęło się w Tilbur-gu.

Przemysł chemiczny rozwinął się w oparciu o miejscowe złoża gazu w Gro-ningen, soli w Hengelo oraz w głównych miastach portowych kraju: Rotter-damie, który jest zarazem największym portem na świecie, i Amsterdamie.

Holandia jest siedzibą licznych międzynarodowych koncernów, z których trzy należą do grona dziesięciu największych w Europie, są to: Royal-Dutch-Shell, Unilever (o mieszanym kapitale brytyjsko-holenderskim) oraz Philips.

Wielkie znaczenie dla gospodarki kraju posiada holenderski przemysł prze-twórstwa spożywczego. Obok ogromnej liczby zakładów bazujących na su-rowcach krajowych powstały zakłady specjalizujące się w przetwórstwie kakao, kawy, herbaty.

Rolnictwo

Sektor rolny, pomimo że dostarcza jedynie 4% produktu krajowego brutto, należy do ważnych gałęzi gospodarki narodowej. Produkty pochodzenia rolnego dostarczają bowiem 20% wpływów z eksportu.

Holenderska gospodarka rolna należy do najnowocześniejszych i najbar-dziej wydajnych na świecie. Podstawowym jej kierunkiem jest hodowla, przede wszystkim bydła, trzody chlewnej oraz kurczaków i kaczek.

Ze względu na mocno ograniczony areał ziem możliwych do wykorzystania rolniczego zaznacza się tendencja do ograniczania produkcji zbóż na rzecz bardziej dochodowego ogrodnictwa i hodowli kwiatów. Owoce, warzywa, kwiaty cięte i doniczkowe, cebulki kwiatowe produkuje się głównie z myślą o eksporcie.

Rybołóstwo

Tradycyjnie dobrze rozwiniętym sektorem gospodarki jest rybołówstwo i przetwórstwo rybne. Największe porty rybackie Holandii znajdują się w: Ijmuiden, Katwijk, Scheveningen, Vlissingen.

Handel

Handel zagraniczny, pośrednictwo handlowe i tranzyt obcych towarów od-grywają bardzo dużą rolę w gospodarce narodowej Holandii. Rozwojowi tych dziedzin sprzyja korzystne położenie geograficzne, liczne i dobre drogi komunikacyjne oraz tradycyjnie dobre umiejętności handlowe Holendrów.

Dochód narodowy w 1992 wynosił 20 480 USD na 1 mieszkańca. Średnia stopa inflacji w latach 1980-1992: 1,7%. Do największych partnerów han-dlowych kraju należą: Niemcy, Belgia, Luksemburg, Francja, Wielka Bry-tania. Obroty z zagranicą w 1993 wyniosły: import - 125 000 mln USD, eks-port - 137 340 mln USD.

Informacje turystyczne

Godne odwiedzenia są m.in.: Amsterdam (Rijksmuseum, Muzeum van Gogha, pałac królewski, Wieża Łez, kościół Saint Nicolaaskerk, Jordaan, muzeum historyczne, muzeum Scheepvaart oraz Keukenhof), Haga, Rotter-dam, dolina Ipsel, zamek Het Loo, Delft, Giethoorn, Haarlem, Gouda, Zan-dvoort, Utrecht.

Ambasada Królestwa Holandii, Warszawa, ul. Chocimska 6, tel. 49-23-51, fax 48-83-45.

WIELKIE KSIĘSTWO LUKSEMBURGA

Wielkie Księstwo Luksemburga, Grossherzogtum Luxemburg, Grand-Duch de Luxembourg, Grousherzogdem Lezebuurg, jedno z mniejszych państw, położone w Europie, w jej zachodniej części. Graniczy z Francją, Belgią i Niemcami. Nie ma dostępu do morza. Powierzchnia 2586 km2.

Stolica Luksemburg (75,4 tys. mieszkańców, 1991).

Języki urzędowe: francuski, niemiecki, luksemburski.

Jednostka monetarna 1 frank luksemburski = 100 centymów.



Ludność

384 tys. mieszkańców (1991). Skład etniczny: Luksemburczycy (72,5%), Portugalczycy (9,0%), Włosi (5,4%), Francuzi (3,4%), Belgowie (2,5%), Niemcy (2,4%).

Religia: katolicy (93,0%), protestanci (1,3%). Średnia długość życia: męż-czyźni 70,6 lat, kobiety 77,9 lat.





Warunki naturalne

Luksemburg obejmuje części dorzeczy rzek Sure i Alzette. Część północna kraju zwana sling, zajmująca 1/3 powierzchni kraju, jest równiną poprze-cinaną rzekami. Pozostałą część, Gutland, tworzą pagórkowate wyżyny po-kryte żyznymi glebami. Klimat umiarkowany ciepły.

Roślinność stanowią lasy iglaste porastające północne stoki wzgórz oraz lasy liściaste w dolinach, z dużym udziałem dębów, grabów i buków. Świat zwie-rzęcy reprezentują jelenie i dziki.

Historia

Na terenie obecnego Luksemburga istniała od X w. twierdza Ltzelburg należąca do szlacheckiego rodu Ltzelburgów. Majątek Ltzelburgów stał się od 1136 własnością hrabiowskiego rodu Namur. Jeden z przedstawicieli rodu Namur, Henryk z Luksemburga, został w 1308 wybrany na króla Niemiec, przybierając po koronacji imię Henryka VII. W latach późniejszych przedstawiciele rodu Luksemburgów kilkakrotnie piastowali godność króla i cesarza Niemiec, a także króla Czech.

Od 1354 Luksemburg stał się księstwem, od 1441 należał do książąt Bur-gundii, od 1477 do Habsburgów, od 1566 do ich linii hiszpańskiej. Po kon-gresie wiedeńskim (1815) utworzono Wielkie Księstwo Luksemburga pozo-stające w unii personalnej z Holandią. W 1839 Luksemburg stał się pań-stwem niepodległym. Po rozwiązaniu Związku Niemieckiego (1867) uznano pełną niezależność i wieczystą neutralność Luksemburga.

Postanowień o neutralności kraju nie uszanowali Niemcy, którzy dwukrot-nie, podczas I i II wojny światowej, zajęli Luksemburg. Po II wojnie świa-towej rząd Wielkiego Księstwa zdecydował się zrezygnować z mało skutecz-nej formuły neutralności i kraj w 1949 wstąpił do NATO.

Luksemburg utrzymuje bardzo ścisłe stosunki gospodarcze z Belgią i Ho-landią w ramach tzw. Beneluxu, od 1957 należy do EWG. W 1992 społe-czeństwo Luksemburga przegłosowało przystąpienie kraju do procesu za-cieśniania współpracy między krajami EWG na zasadach określonych po-stanowieniami traktatu z Maastricht.

Ustrój

Wielopartyjna monarchia konstytucyjna z jednoizbowym parlamentem - Izbą Deputowanych posiadającą 60 miejsc.

Gospodarka

Luksemburg jest krajem przemysłowo-rolniczym, a produkcja żywności za-spokaja potrzeby kraju. Hodowla bydła mlecznego i mięsnego rozwinięta w południowej części Luksemburga. Uprawia się głównie zboża (jęczmień, pszenicę), ziemniaki, rośliny pastewne. Rozwinięte jest też sadownictwo, uprawa warzyw oraz winorośli, zwłaszcza w dolinie Mozeli.

Głównym bogactwem naturalnym kraju są rudy żelaza, występujące na południowym zachodzie, które w większości zostały już wydobyte. Główne ośrodki przemysłowe znajdują się w zachodniej części kraju i obejmują za-kłady produkujące m.in.: opony, artykuły chemiczne, maszyny.

Ważną gałęzią gospodarki jest turystyka. Coraz większe znaczenie mają międzynarodowe inwestycje. Na terenie Luksemburga swoje biura ma po-nad 160 różnych banków. Dochód narodowy 35 260 USD na 1 mieszkańca (1992).

Struktura zatrudnienia: usługi - 53,8%, przemysł - 28,6%, rolnictwo - 3,2%. Handel zagraniczny: eksportuje się głównie metale i wyroby metalowe (38%), tworzywa sztuczne i gumę (13%), natomiast importuje się maszyny i aparaty (18%), metale i wyroby metalowe (15%), surowce mineralne (13%). Największymi partnerami handlowymi są: Niemcy, Francja i Belgia.

Ambasada Wielkiego Księstwa Luksemburga: Warszawa, ul. Piwna 31/33, tel. 31-96-79.