Krwinki czerwone (erytrocyty) + wiadomości dodatkowe

Krwinki czerwone (ang. RBC - red blood cells)

Krwinki czerwone, czyli erytrocyty, przenoszą do tkanek tlen, a odprowadzają stamtąd dwutlenek węgla. Krwinki czerwone podaje się w przypadku niedokrwistości spowodowanej upośledzeniem nerek, złośliwych nowotworów, krwawień z przewodu pokarmowego i ostrej utracie krwi w wyniku wypadku. Krwinki czerwone są dla Świadków zabronione. KCz podawane są zazwyczaj w następujących postaciach:
Koncentrat krwinek czerwonych - jedna jednostka KKCz zawiera krwinki czerwone wyodrębnione z jednostki krwi pełnej z dodatkiem antykoagulatora.
Krwinki czerwone przemywane - jest to jednostka krwinek czerwonych przemytych jałowym, fizjologicznym roztworem chlorku sodowego. Krwinki czerwone przemywane są wolne od niemal wszystkich śladów osocza. Podaje się je w miejsce koncentratu krwinek czerwonych pacjentom, którzy są nadwrażliwi na proteiny osocza lub gdy przewiduje się wielokrotne transfuzje.
Krwinki czerwone ubogoleukocytarne - jednostka KCz otrzymywana poprzez filtrowanie powodujące usunięcie krwinek białych.
Krwinki czerwone stanowią główny składnik krwi. Ich kształt jest stały dla danego gatunku (erytrocyty przechodząc przez naczynia włosowate, mogą się chwilowo odkształcać. W krwi można spotkać krwinki innego kształtu - oznacza to patologię, np. sierpowate krwinki w anemii sierpowatej. U człowieka oraz innych ssaków normalne czerwone ciałka są okrągłe i dwuwklęsłe. Komórki są pozbawione jądra komórkowego i innych organelli - przez co komórka ma minimalne koszty własne metabolizmu. Oprócz ssaków inne kręgowce maja erytrocyty jądrzaste, ale i tu inne organella cytoplazmatyczne uległy redukcji. Erytrocyty powtają w czerwonym szpiku kostnym w niesamowitym tempie np. u człowieka: 2,4 mln/sekundę. Długoć ich życia zależy od tępa metabolizmu zwierzęcia. U zmiennocieplnych żyją nawet 2 lata, u człowieka 100-120 dni a u drobnych ptaków kilkadziesiąt godzin. Słabnące erytrocyty są wyłapywane przez układ siateczkowo-ródbłonowy śledziony (w mniejszym stopniu wątroby) Jego komórki fagują stare krwinki i rozkładają hemoglobinę do aminokwasów i hemu (hem - prostetyczna (niebiałkowa) grupa barwnika krwi - hemoglobiny i mioglobiny). Hem zostaje pozbawiony żelaza, wraca do osocza i może zostać ponownie użyty do syntezy hemoglobiny. Powsaje wówczas biliwerdyna (produkt rozpadu hemoglobiny, jeden z barwników żółciowych). Ta zaś przekształca się w bilirubinę (również barwnik białkowy) wydzielaną później jako składnik żółci. Elementarną funkcją czerwonych ciałek jest transport tlenu - dzięki odwracalnemu wiązaniu się tlenu z hemoglobiną (Hb - białko hemowe wiąże czetery cząsteczki Fe+2) oraz dwutlenku węgla, adrenaliny i witaminy C. Średnica pojedynczej krwinki człowieka to 7,5 mikrometra. U innych zwierząt od 4 do kilkudziesięciu mikrometrów. Stałocieplne mają mniejsze erytrocyty (mniejsze krwinki maja większą łączną powierzchnię wymiany gazowej). Liczba erytrocytów jest także cechą gatunkową, ale podlega dość znacznym wahaniom np. wzrasta (wzmożona hemopoeza), gdy spadnie ciśnienie atmosferyczne lub zwiększy sie wydzielanie glikokortykoidów (hormony wpływające też na metabolizm białek). Umężczyzny występuje około 5,4 mln/mm, u kobiety około 4,5 mln/mm, u noworodka około 7 mln/mm. Krwinki czerwone nie mają możliwości aktywnego ruchu - przenoszone są biernie z prądem krwi. Erytrocyty sa cięższe od osocza i opadają na dno naczynia, w którym znalazła by się krew. Szybkosć opadu to tzw. odczyn Biernackiego (OB). Prawidłowy OB u mężczyzn to 6mm/h, zaś u kobiet 10mm/h.
***
Czym jest krew i jakie są jej funkcje?
Krew jest mieszaniną płynnego osocza oraz zawieszonych w nim krwinek. Wypełnia ona naczynia krwionośne w całym organizmie, zarówno tętnicze, włosowate jak i żylne.
Do funkcji krwi należy:
przenoszenie tlenu, niezbędnego do życia każdej komórki organizmu, z płuc do wszystkich tkanek i narządów (rolę tę pełnią erytrocyty) przenoszenie dwutlenku węgla, powstającego jako uboczny produkt przemiany materii, z tkanek i narządów do płuc, w których zostaje wydalony z ogranizmu wraz z wydychanym powietrzem (rolę tę pełnią erytrocyty) przenoszenie substancji odżywczych, mikroelementów i witamin wchłoniętych w jelicie do wszystkich tnakek i narządów (rolę tę pełnią białka osocza) obrona organizmu przed drobnoustrojami chorobotwórczymi (dokonywana przez leukocyty) hamowanie krwawienia, do którego dochodzi np. po zranieniu (z udziałem płytek krwi i osoczowych białek krzepnięcia).

Dlaczego krew jest czerwona?
Czerwona barwa krwi pochodzi od erytrocytów, czyli tzw. czerwonych krwinek, zawierających w sobie barwnik - hemoglobinę. Substancja ta łączy się z tlenem w płucach (hemoglobina utlenowana, barwa krwi jest wtedy jasnoczerwona) a oddaje go we wszystkich tkankach i narządach (krew pozbawiona tlenu ma barwę ciemnoczerwoną). Po odłączeniu tlenu, hemoglobina odtlenowana trafia do płuc, gdzie ponownie wiąże się z tlenem.
Co to są grupy krwi?
Pomimo, że prawidłowe erytrocyty są z wyglądu identyczne u wszystkich ludzi, to różnią się między sobą w znacznym stopniu. Są na nich zawarte pewne charakterystyczne białka, które określa się mianem antygenów grup krwi. Istnieje szereg układów grupowych krwi. Najważniejszymi jest układ grup głównych (AB0) i układ Rh. Ze względu na obecność lub brak substancji A i B na krwinkach czerwonych rozróżnia się cztery główne grupy krwi: grupa A (40% ludności w Polsce, występuje substancja A), grupa B (12%, występuje substancja B), grupa AB (8%, występuje substancja A i B) oraz grupa 0 (40%, brak substancji A i B na krwinkach). Każda z tych grup może posiadać substancję z układu grupowego Rh - antygen D, daną osobę określa się wtedy jako Rh-dodatnią. Przeciwnie, u osoby Rh-ujemnej, substancja D nie występuje. Oznaczenie grup krwi ma podstawowe znaczenie przy doborze krwi do przetoczeń wymaganych np. w trakcie wielu zabiegów operacyjnych lub podczas leczenia chorów krwi. W razie potrzeby podawać trzeba krew identyczną w zakresie przynajmniej tych dwóch układów, a więc osobie z grupą krwi A Rh+ należy podać krew A Rh+. Grupa krwi jest niezmienna w ciągu życia, jedynie sporadycznie, po przeprowadzeniu allogenicznego przeszczepu szpiku (od rodzeństwa lub dawcy niespokrewnionego), może dojść (choć nie musi) do zmiany grupy krwi u biorcy przeszczepu.
Co nazywamy niedokrwistością czyli anemią?
Prawidłowa liczba krwinek czerwonych wynosi od 4 do 6 mln w 1 mm3 krwi, co odpowiada stężeniu hemoglobiny 12 - 16 g w 100 ml. Zmniejszenie stężenia hemoglobiny i najczęściej liczby krwinek czerwonych poniżej tych wartości nazywane jest niedokrwistością (czyli anemią). Istnieje bardzo wiele przyczyn niedokrwistości. Może do nich doprowadzić m.in. niedobór żelaza (które jest głównym składnikiem hemoglobiny) lub nieprawidłowy rozwój prekursorów krwinek czerwonych w szpiku w następstwie braku niektórych witamin (zwłszcza witaminy B12 i kwasu foliowego). Niedokrwistości objawiają się bladością skóry, spojówek, męczliwością, osłabieniem, przyspieszeniem pracy serca. Niedokrwistości niedoborowe leczy się podając te substancje, których niedobór stwierdzono; są to preparaty żelaza bądź witaminy B12 albo kwas foliowy. W niektórych przypadkach terapię taką prowadzić trzeba do końca życia.