W jaki sposób powstają zanieczyszczenia powietrza?
Większość zanieczyszczeń powietrza powstaje poprzez działalność człowieka (rozwój przemysłu itp.). Nasze powietrze zanieczyszczają również kwasy. Tworzą się one w połączeniu tlenków azotu i dwutlenku siarki. Dochodzi do tego zarówno podczas depozycji suchej jak i mokrej (depozycja jest to rodzaj opadu). W czasie suchej depozycji oba gazy opadają na ziemię i tworzą kwasy na roślinach, w wodzie i glebie. Podczas depozycji mokrej gazy te łączą się z kroplami wody, w mgle, śniegu, a nawet gradzie znajdującym się w powietrzu i tworzą kwasy. Zazwyczaj jeśli dłużej zanieczyszczenia pozostają w powietrzu, tym jest ich więcej i większa jest wilgotność powietrza i łatwiej przechodzą w kwasy. Najczęściej sucha depozycja występuje w pobliżu źródeł zanieczyszczeń, a mokra nawet w odległości 1000 km od miejsca ich powstawania. Gazy powodujące kwaśne opady emitują zakłady przemysłowe a przede wszystkim elektrociepłownie. Znajdujący się np. w lodówkach lub dezodorantach są zagrożeniem dla ozonosfery. Długo „żyjące” freony są także ważnymi gazami cieplarnianymi – niektóre z nich absorbują ciepło nawet 25000 razy efektywniej niż dwutlenek węgla. Spaliny wydobywające się z rur wydechowych pojazdów mechanicznych są kolejnym ogromnym źródłem zanieczyszczenia powietrza. Zawierają one wiele szkodliwych dla zdrowia i powietrza substancji gazowych. Jedną z nich jest tlenek węgla zwany potocznie czadem. Tlenek węgla stanowi niebezpieczeństwo, ponieważ jest gazem trującym – bezbarwnym, bez smaku i bez zapachu. Zatrucia czadem są bardzo często śmiertelne. W spalinach samochodowych znajdują się również bardzo szkodliwe substancje zawierające ołów. Jest on wchłaniany przez rośliny, a do organizmu ludzi i zwierząt może być wprowadzany wraz z pokarmem. Nadmierna ilość ołowiu powoduje uszkodzenie mózgu i systemu nerwowego, szczególnie u dzieci. Wszystkie nowoczesne samochody są wyposażone w katalizatory służące do oczyszczania spalin i przystosowane do spalania benzyny bezołowiowej. Spalanie węgla powoduje przedostawanie się do atmosfery również trujących par rtęci. Oblicza się, że roczna światowa emisja par rtęci wynosi około 5 tys. ton. Do tego trzeba doliczyć rtęć z wyrzucanych termometrów i lamp rtęciowych. Nie powinny one trafiać na wysypiska. Palenie papierosów to również zanieczyszczanie powietrza.
Podaj przykłady zanieczyszczeń powstających w sposób naturalny.
Przykładami zanieczyszczeń powietrza w sposób naturalny są np. kwaśne opady. W rzeczywistości skład otaczającego nas powietrza zmienia się. W zależności od pogody i temperatury otoczenia powietrze zawiera różną ilość pary wodnej. Także zmienna jest zawartość dwutlenku węgla. Jego ilość wzrasta w miejscach, gdzie zachodzi gnicie lub spalanie, a maleje nad powierzchnią wód i nad obszarami pokrytymi roślinnością. Podczas wyładowań atmosferycznych z tlenu zawartego w powietrzu tworzy się ozon. Jego charakterystyczny zapach można wyczuć po burzy. W powietrzu występuje także pewna ilość pyłu. Może to być popiół z wybuchu wulkanów, drobne ziarenka piasku, a także pyłek kwiatowy niesiony przez wiatr. Są to naturalne zanieczyszczenia powietrza.
Podaj przykłady zanieczyszczeń powstających w sposób sztuczny.
Przykładami zanieczyszczeń powietrza w sposób sztuczny są spaliny wydobywające się z rur samochodowych. Wszelkiego rodzaju zakłady przemysłowe emitują do powietrza szkodliwe gazy. Od 150 lat w dużych miastach jest mnóstwo szkodliwego dymu. W Anglii powstawała nawet tzw. zupa grochowa. Były to żółte mgły które zmniejszały widzialność nawet do 5m. Już w latach pięćdziesiątych w niektórych miastach zachodniej Europy podjęto decyzje ustanowienia stref o ograniczonym zadymieniu. W strefach tych można spalać wyłącznie paliwa bezdymne takie jak koks i gaz ziemny. Powietrze zanieczyszczają również odpady „codzienne” np. puszki, butelki (szklane i plastikowe).
Wymień w jakich postaciach występują zanieczyszczenia powietrza.
Zanieczyszczenia powietrza możemy zaobserwować pod postacią stałą, ciekłą i gazową. Pod postacią stałą, czyli w stanie skupienia stałym. Pod postacią ciekłą, czyli w stanie skupienia ciekłym. Pod postaci gazową, czyli w stanie skupienia gazowym. Zanieczyszczenia powietrza można również podzielić na zanieczyszczenia gazowe i pyłowe.
Podaj przykłady zanieczyszczeń występujących jako ciała stałe, ciekłe, gazowe.
Zanieczyszczenia występujące jako ciała stałe są to:
- Popioły – krzemiany, siarczany, węglany
- Pyły metali ciężkich – związki ołowiu, zw. rtęci, zw. kadmu, zw. chromu, zw. miedzi
- Pyły radioaktywne
- Pyły organiczne
Zanieczyszczenia występujące jako ciała ciekłe są to np. kwaśne deszcze, śniegi i mgły.
Zanieczyszczenia występujące jako ciała gazowe są to:
- Związki siarki – dwutlenek siarki, dwusiarczek węgla, siarkowodór
- Związki azotu – tlenki azotu, amoniak
- Tlenki węgla – dwutlenek, tlenek
- Fluor, chlor, brom, jod – związki z wodorem, freony
- Związki metaloorganiczne – związki ołowiu, związki rtęci
- Węglowodory
Podaj znanych Ci największych trucicieli powietrza.
Największymi trucicielami powietrza jest transport, a przede wszystkim elektrociepłownie emitujące do atmosfery gazy które w połączeniu z parą wodną zawartą w powietrzu tworzą kwaśne opady. Źródłami zanieczyszczeń są nie tylko przemysł energetyczny i transport. Dużą rolę odgrywają także inne działy gospodarki, m. in. hutnictwo, przemysł materiałów budowlanych, zakłady chemiczne, rafinerie, przemysł elektromaszynowy i celulozowo-papierniczy. Nie bez znaczenia dla jakości powietrza są również rolnictwo oraz gospodarka komunalna.
Jakie cechy ma powietrze zanieczyszczone?
Powietrze zanieczyszczone zawiera dużo tlenku węgla, dwutlenku siarki i dwutlenku azotu, a mało tlenu.
Co się stanie, gdy zabraknie czystego powietrza?
W dzisiejszych czasach tlen zużywany jest w ilościach znacznie większych niż kiedykolwiek. Wszelkie pojazdy i mechanizmy o napędzie spalinowym zużywają do swej pracy ogromne ilości tlenu. Biorąc pod uwagę, że transport lądowy, morski i powietrzny stale wzrasta, a jednocześnie wycina się ogromne połacie lasu, które dostarczają największej ilości tlenu, „kryzys tlenowy” staje się coraz większym zagrożeniem. Powietrze atmosferyczne jest zanieczyszczane przez wiele różnych związków występujących pod postacią zarówno gazów, jak i pyłów. Szczególną uwagę należy zwrócić na dwutlenek siarki, wydzielający się przede wszystkim przy spalaniu zanieczyszczonego siarką węgla kamiennego. Gaz ten jest szkodliwy nawet w niewielkich stężeniach dla wszystkich żywych organizmów. Szczególnym uszkodzeniom ulegają rośliny. W wyniku niepełnego spalania paliw, przy ograniczonym dostępie tlenu, powstaje również tlenek węgla. Działanie toksyczne tego gazu przejawia się w tworzeniu karboksyhemoglobiny, która nie jest zdolna do transportu tlenu w organizmie. Jest to reakcja nieodwracalna prowadząca do spadku stężenia hemoglobiny, a w konsekwencji do niedotlenienia. Tlenki azotu zawarte w zanieczyszczonym powietrzu działają jak gazy bojowe, powodując uszkodzenie płuc, ponadto zmniejszają zdolność krwi do przenoszenia tlenu. Do bardzo toksycznych zanieczyszczeń powietrza należą także dymy zawierające węglowodory aromatyczne, które mają działanie rakotwórcze. W przyszłości ludzie nie mając dostępu do czystego powietrza będą się zatruwać zanieczyszczonym powietrzem.
