Pojęcie i klasyfikacja papierów wartościowych

POJĘCIE I KLASYFIKACJA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH (czeki, weksle, akcje, obligacje)

Przez papiery wartościowe należy rozumieć wszelkie dokumenty stwierdzające określone prawa majątkowe, jakie przysługują ich właścicielowi. Papiery wartościowe mogą być wydawane przez instytucje państwowe lub organizacje gospodarcze. Wystawianie i obieg papierów wartościowych są regulowane ustawowo.

Istnieje duża różnorodność papierów wartościowych. Można je rozpatrywać i klasyfikować z różnych punktów widzenia.

Ze względu na termin wykupu papierów wartościowych dzielimy je na:
 Długoterminowe(termin wykupu powyżej 1 roku)
 Krótkoterminowe(termin wykupu poniżej 1 roku)

Ze względu na odgrywaną rolę i funkcje, jakie pełnią, papiery wartościowe dzielimy na:
 Papiery będące dokumentem płatniczym i rozrachunkowym (czeki i weksle)
 Papiery będące dokumentem pożyczkowym (obligacje)
 Papiery będące dokumentem współwłasności majątkowej (akcje).

Ze względu na tryb postępowania przy obrocie wyodrębniamy:
 Papiery imienne, zawierające imię i nazwisko osoby (firmy), na którą są wystawiane; prawo Własności może być przeniesione tylko przez przelew (cesje) i wydanie dokumentu;
 Papiery na okaziciela (bezimienne); przenoszenie prawa własności z takiego dokumentu odbywa się przez jego przekazanie innemu podmiotowi.

Ze względu na źródło pochodzenia, wyróżniamy:
 Papiery własne, emitowane przez daną jednostkę gospodarczą,
 Papiery obce, wyemitowane przez inne jednostki gospodarcze.

Przytoczony podział wskazuje na różnorodność papierów wartościowych i funkcji, jakie mogą pełnić. W gospodarce rynkowej papiery wartościowe są, obok systemu budżetowego i bankowego, trzecim zasadniczym kanałem przemieszczania kapitałów oraz kredytowania różnych działań.

Wszystkie papiery wartościowe są drukowane w sposób utrudniający ich fałszerstwo

Nabyte papiery wartościowe są wyceniane w księgach rachunkowych w cenach nabycia. Jeżeli są one wyrażone w walutach obcych, to należy je przeliczyć na złote polskie wg odpowiedniego kursu walutowego.

W dniu kończącym rok obrotowy należy skorygować ceny nabycia posiadanych papierów wartościowych tak, by ich wartość nie była wyższa od ich cen sprzedaży (giełdowych) na dany moment. Różnice powstałe z tego tytułu są dla firmy kosztami finansowymi.
Zobowiązania wynikające z własnych papierów wartościowych przekazanych innym jednostkom wykazuje się w ich wartości nominalnej.
Posiadacz papierów wartościowych, ma prawo sprzedać je w każdej chwili. Określając cenę sprzedaży posiadanego papieru wartościowego, dolicza do jego wartości nominalnej spodziewane korzyści (odsetki, dywidendę), odejmuje ryzyko i uwzględnia inne czynniki. Dużą rolę odgrywa tu ogólna sytuacja polityczna oraz gospodarcza w kraju i na świecie, szczególne wydarzenia, a także względy osobiste. Podobnie rozumuje i postępuje potencjalny nabywca. Jeśli wynik obu kalkulacji jest podobny, to następuje zawarcie transakcji.
Rynek papierów wartościowych w Polsce jest na etapie rozwoju. Wyrazem tego jest miedzy innymi ciągły wzrost obrotów na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Akcje dopuszczone do obrotu na giełdzie mają notowania na sesjach giełdowych. Na sesji porównuje się zgłoszone oferty kupna i sprzedaży określonych akcji. Cenę po jakiej zawierane są transakcje, ustala się według algorytmu przyjętego przez daną giełdę. W uproszczeniu można przyjąć, że cena giełdowa jest wynikiem kalkulacji przeprowadzonych przez sprzedających i kupujących. Przy dużym obrocie wyznacza ją wiele jednostkowych kalkulacji, wobec tego cena lepiej odpowiada rzeczywistości, niż przy sprzedaży indywidualnej.
Należy dodać, że akcje przedsiębiorstw uznawanych jako dobre, bieżąco i w przyszłości, zwyżkują na giełdzie nawet znacznie ponad spodziewane w bliskiej przyszłości korzyści z tytułu dywidendy. Powodem jest już nie tylko kalkulacja oparta na liczbach, ale własne oceny sytuacji, a także przewidywane trendy, prognozy i skłonności do podjęcia ryzyka. Następnym krokiem jest gra na giełdzie, polegająca na sprzedawaniu jednych akcji i kupowaniu innych z założeniem, że ich notowania wzrosną. Może być jednak inaczej, wtedy grający ponosi stratę zamiast osiągnięcia zysku.